The Exeter Book (Jebson)/Christ A, B, C

For works with similar titles, see Christ.

Christ A, B, C

Verse Indeterminate Saxon

        cyninge.
ðu eart se weallstan    þe ða wyrhtan iu
wiðwurpon to weorce.    Wel þe geriseð
þæt þu heafod sie    healle mærre,

5

ond gesomnige    side weallas
fæste gefoge,    flint unbræcne,
þæt geond eorðb... ...g eall    eagna gesihþe
wundrien to worlde    wuldres ealdor.
Gesweotula nu þurh searocræft    þin sylfes weorc,

10

soðfæst, sigorbeorht,    ond sona forlæt
weall wið wealle.    Nu is þam weorce þearf
þæt se cræftga cume    ond se cyning sylfa,
ond þonne gebete,    nu gebrosnad is,
hus under hrofe.    He þæt hra gescop,

15

leomo læmena;    nu sceal liffrea
þone wergan heap    wraþum ahreddan,
earme from egsan,    swa he oft dyde.
Eala þu reccend    ond þu riht cyning,
se þe locan healdeð,    lif ontyneð,

20

eadga... upwegas,    oþrum forwyrneð
wlitigan wilsiþes,    gif his weorc ne deag.
Huru we for þearfe    þas word sprecað,
ond m... ...giað    þone þe mon gescop
þæt he ne ...ete...    ...ceose weorðan

25

cearfulra þing,    þe we in carcerne
sittað sorgende,    sunnan wenað,
hwonne us liffrea    leoht ontyne,
weorðe ussum mode    to mundboran,
ond þæt tydre gewitt    tire bewinde,

30

gedo usic þæs wyrðe,    þe he to wuldre forlet,
þa we heanlice    hweorfan sceoldan
to þis enge lond,    eðle bescyrede.
Forþon secgan mæg,    se ðe soð spriceð,
þæt he ahredde,    þa forhwyrfed wæs,

35

frumcyn fira.    Wæs seo fæmne geong,
mægð manes leas,    þe he him to meder geceas;
þæt wæs geworden    butan weres frigum,
þæt þurh bearnes gebyrd    bryd eacen wearð.
Nænig efenlic þam,    ær ne siþþan,

40

in worlde gewearð    wifes gearnung;
þæt degol wæs,    dryhtnes geryne.
Eal giofu gæstlic    grundsceat geondspreot;
þær wisna fela    wearð inlihted
lare longsume    þurh lifes fruman

45

þe ær under hoðman    biholen lægon,
witgena woðsong,    þa se waldend cwom,
se þe reorda gehwæs    ryne gemiclað
ðara þe geneahhe    noman scyppendes
þurh horscne    had hergan willað.

50

Eala sibbe gesihð,    sancta Hierusalem,
cynestola cyst,    Cristes burglond,
engla eþelstol,    ond þa ane in þe
saule soðfæstra    simle gerestað,
wuldrum hremge.    Næfre wommes tacn

55

in þam eardgearde    eawed weorþeð,
ac þe firina gehwylc    feor abugeð,
wærgðo ond gewinnes.    Bist to wuldre full
halgan hyhtes,    swa þu gehaten eart.
Sioh nu sylfa þe geond    þas sidan gesceaft,

60

swylce rodores hrof    rume geondwlitan
ymb healfa gehwone,    hu þec heofones cyning
siðe geseceð,    ond sylf cymeð,
nimeð eard in þe,    swa hit ær gefyrn
witgan wisfæste    wordum sægdon,

65

cyðdon Cristes gebyrd,    cwædon þe to frofre,
burga betlicast.    Nu is þæt bearn cymen,
awæcned to wyrpe    weorcum Ebrea,
bringeð blisse þe,    benda onlyseð
niþum genedde.    Nearoþearfe conn,

70

hu se earma sceal    are gebidan.
Eala wifa wynn    geond wuldres þrym,
fæmne freolicast    ofer ealne foldan sceat
þæs þe æfre sundbuend    secgan hyrdon,
arece us þæt geryne    þæt þe of roderum cwom,

75

hu þu eacnunge    æfre onfenge
bearnes þurh gebyrde,    ond þone gebedscipe
æfter monwisan    mod ne cuðes.
Ne we soðlice    swylc ne gefrugnan
in ærdagum    æfre gelimpan,

80

þæt ðu in sundurgiefe    swylce befenge,
ne we þære wyrde    wenan þurfon
toweard in tide.    Huru treow in þe
weorðlicu wunade,    nu þu wuldres þrym
bosme gebære,    ond no gebrosnad wearð

85

mægðhad se micla.    Swa eal manna bearn
sorgum sawað,    swa eft ripað,
cennað to cwealme.    Cwæð sio eadge mæg
symle sigores full,    sancta Maria:
"Hwæt is þeos wundrung    þe ge wafiað,

90

ond geomrende    gehþum mænað,
sunu Solimæ    somod his dohtor?
Fricgað þurh fyrwet    hu ic fæmnan had,
mund minne geheold,    ond eac modor gewearð
mære meotudes suna.    Forþan þæt monnum nis

95

cuð geryne,    ac Crist onwrah
in Dauides    dyrre mægan
þæt is Euan scyld    eal forpynded,
wærgða aworpen,    ond gewuldrad is
se heanra had.    Hyht is onfangen

100

þæt nu bletsung mot    bæm gemæne,
werum ond wifum,    a to worulde forð
in þam uplican    engla dreame
mid soðfæder    symle wunian."
Eala earendel,    engla beorhtast,

105

ofer middangeard    monnum sended,
ond soðfæsta    sunnan leoma,
torht ofer tunglas,    þu tida gehwane
of sylfum þe    symle inlihtes!
Swa þu, god of gode    gearo acenned,

110

sunu soþan fæder,    swegles in wuldre
butan anginne    æfre wære,
swa þec nu for þearfum    þin agen geweorc
bideð þurh byldo,    þæt þu þa beorhtan us
sunnan onsende,    ond þe sylf cyme

115

þæt ðu inleohte    þa þe longe ær,
þrosme beþeahte    ond in þeostrum her,
sæton sinneahtes;    synnum bifealdne
deorc deaþes sceadu    dreogan sceoldan.
Nu we hyhtfulle    hælo gelyfað

120

þurh þæt word godes    weorodum brungen,
þe on frymðe wæs    fæder ælmihtigum
efenece mid god,    ond nu eft gewearð
flæsc firena leas,    þæt seo fæmne gebær
geomrum to geoce.    God wæs mid us

125

gesewen butan synnum;    somod eardedon
mihtig meotudes bearn    ond se monnes sunu
geþwære on þeode.    We þæs þonc magon
secgan sigedryhtne    symle bi gewyrhtum,
þæs þe he hine sylfne us    sendan wolde.

130

Eala gæsta god,    hu þu gleawlice
mid noman ryhte    nemned wære
Emmanuhel,    swa hit engel gecwæð
ærest on Ebresc!    þæt is eft gereht,
rume bi gerynum:    "Nu is rodera weard,

135

god sylfa mid us."    Swa þæt gomele gefyrn
ealra cyninga cyning    ond þone clænan eac
sacerd soðlice    sægdon toweard,
swa se mæra iu,    Melchisedech,
gleaw in gæste    godþrym onwrah

140

eces alwaldan.    Se wæs æ bringend,
lara lædend,    þam longe his
hyhtan hidercyme,    swa him gehaten wæs,
þætte sunu meotudes    sylfa wolde
gefælsian    foldan mægðe,

145

swylce grundas eac    gæstes mægne
siþe gesecan.    Nu hie softe þæs
bidon in bendum    hwonne bearn godes
cwome to cearigum.    Forþon cwædon swa,
suslum geslæhte:    "Nu þu sylfa cum,

150

heofones heahcyning.    Bring us hælolif,
werigum witeþeowum,    wope forcymenum,
bitrum brynetearum.    Is seo bot gelong
eal æt þe anum    ...... oferþearfum.
Hæftas hygegeomre    hider ...es;

155

ne læt þe behindan,    þonne þu heonan cyrre,
mænigo þus micle,    ac þu miltse on us
gecyð cynelice,    Crist nergende,
wuldres æþeling,    ne læt awyrgde ofer us
onwald agan.    Læf us ecne gefean

160

wuldres þines,    þæt þec weorðien,
weoroda wuldorcyning,    þa þu geworhtes ær
hondum þinum.    þu in heannissum
wunast wideferh    mid waldend fæder."
"Eala Ioseph min,    Iacobes bearn,

165

mæg Dauides,    mæran cyninges,
nu þu freode scealt    fæste gedælan,
alætan lufan mine!"    "Ic lungre eam
deope gedrefed,    dome bereafod,
forðon ic worn for þe    worde hæbbe

170

sidra sorga    ond sarcwida,
hearmes gehyred,    ond me hosp sprecað,
tornworda fela.    Ic tearas sceal
geotan geomormod.    God eaþe mæg
gehælan hygesorge    heortan minre,

175

afrefran feasceaftne.    Eala fæmne geong,
mægð Maria!"    Hwæt bemurnest ðu,
cleopast cearigende?    Ne ic culpan in þe,
incan ænigne,    æfre onfunde,
womma geworhtra,    ond þu þa word spricest

180

swa þu sylfa sie    synna gehwylcre
firena gefylled."    Ic to fela hæbbe
þæs byrdscypes    bealwa onfongen!
Hu mæg ic ladigan    laþan spræce,
oþþe ondsware    ænige findan

185

wraþum towiþere?    Is þæt wide cuð
þæt ic of þam torhtan    temple dryhtnes
onfeng freolice    fæmnan clæne,
womma lease,    ond nu gehwyrfed is
þurh nathwylces.    Me nawþer deag,

190

secge ne swige.    Gif ic soð sprece,
þonne sceal Dauides    dohtor sweltan,
stanum astyrfed.    Gen strengre is
þæt ic morþor hele;    scyle manswara,
laþ leoda gehwam    lifgan siþþan,

195

fracoð in folcum."    þa seo fæmne onwrah
ryhtgeryno,    ond þus reordade:
"Soð ic secge    þurh sunu meotudes,
gæsta geocend,    þæt ic gen ne conn
þurh gemæcscipe    monnes ower,

200

ænges on eorðan,    ac me eaden wearð,
geongre in geardum,    þæt me Gabrihel,
heofones heagengel,    hælo gebodade.
Sægde soðlice    þæt me swegles gæst
leoman onlyhte,    sceolde ic lifes þrym

205

geberan, beorhtne sunu,    bearn eacen godes,
torhtes tirfruman.    Nu ic his tempel eam
gefremed butan facne,    in me frofre gæst
geeardode.    Nu þu ealle forlæt
sare sorgceare.    Saga ecne þonc

210

mærum meotodes sunu    þæt ic his modor gewearð,
fæmne forð seþeah,    ond þu fæder cweden
woruldcund bi wene;    sceolde witedom
in him sylfum beon    soðe gefylled."
Eala þu soða    ond þu sibsuma

215

ealra cyninga cyning,    Crist ælmihtig,
hu þu ær wære    eallum geworden
worulde þrymmum    mid þinne wuldorfæder
cild acenned    þurh his cræft ond meaht!
Nis ænig nu    eorl under lyfte,

220

secg searoþoncol,    to þæs swiðe gleaw
þe þæt asecgan mæge    sundbuendum,
areccan mid ryhte,    hu þe rodera weard
æt frymðe genom    him to freobearne.
þæt wæs þara þinga    þe her þeoda cynn

225

gefrugnen mid folcum    æt fruman ærest
geworden under wolcnum,    þæt witig god,
lifes ordfruma,    leoht ond þystro
gedælde dryhtlice,    ond him wæs domes geweald,
ond þa wisan abead    weoroda ealdor:

230

"Nu sie geworden forþ    a to widan feore
leoht, lixende gefea,    lifgendra gehwam
þe in cneorissum    cende weorðen."
Ond þa sona gelomp,    þa hit swa sceolde,
leoma leohtade    leoda mægþum,

235

torht mid tunglum,    æfter þon tida bigong.
Sylfa sette    þæt þu sunu wære
efeneardigende    mid þinne engan frean
ærþon oht þisses    æfre gewurde.
þu eart seo snyttro    þe þas sidan gesceaft

240

mid þi waldende    worhtes ealle.
Forþon nis ænig þæs horsc,    ne þæs hygecræftig,
þe þin fromcyn mæge    fira bearnum
sweotule geseþan.    Cum, nu, sigores weard,
meotod moncynnes,    ond þine miltse her

245

arfæst ywe!    Us is eallum neod
þæt we þin medrencynn    motan cunnan,
ryhtgeryno,    nu we areccan ne mægon
þæt fædrencynn    fier owihte.
þu þisne middangeard    milde geblissa

250

þurh ðinne hercyme,    hælende Crist,
ond þa gyldnan geatu,    þe in geardagum
ful longe ær    bilocen stodan,
heofona heahfrea,    hat ontynan,
ond usic þonne gesece    þurh þin sylfes gong

255

eaðmod to eorþan.    Us is þinra arna þearf!
Hafað se awyrgda    wulf tostenced,
deor dædscua,    dryhten, þin eowde,
wide towrecene.    þæt ðu, waldend, ær
blode gebohtes,    þæt se bealofulla

260

hyneð heardlice,    ond him on hæft nimeð
ofer usse nioda lust.    Forþon we, nergend, þe
biddað geornlice    breostgehygdum
þæt þu hrædlice    helpe gefremme
wergum wreccan,    þæt se wites bona

265

in helle grund    hean gedreose,
ond þin hondgeweorc,    hæleþa scyppend,
mote arisan    ond on ryht cuman
to þam upcundan    æþelan rice,
þonan us ær þurh synlust    se swearta gæst

270

forteah ond fortylde,    þæt we, tires wone,
a butan ende    sculon ermþu dreogan,
butan þu usic þon ofostlicor,    ece dryhten,
æt þam leodsceaþan,    lifgende god,
helm alwihta,    hreddan wille.

275

Eala þu mæra    middangeardes
seo clæneste    cwen ofer eorþan
þara þe gewurde    to widan feore,
hu þec mid ryhte    ealle reordberend
hatað ond secgað,    hæleð geond foldan,

280

bliþe mode,    þæt þu bryd sie
þæs selestan    swegles bryttan.
Swylce þa hyhstan    on heofonum eac,
Cristes þegnas,    cweþað ond singað
þæt þu sie hlæfdige    halgum meahtum

285

wuldorweorudes,    ond worldcundra
hada under heofonum,    ond helwara.
Forþon þu þæt ana    ealra monna
geþohtest þrymlice,    þristhycgende,
þæt þu þinne mægðhad    meotude brohtes,

290

sealdes butan synnum.    Nan swylc ne cwom
ænig oþer    ofer ealle men,
bryd beaga hroden,    þe þa beorhtan lac
to heofonhame    hlutre mode
siþþan sende.    Forðon heht sigores fruma

295

his heahbodan    hider gefleogan
of his mægenþrymme    ond þe meahta sped
snude cyðan,    þæt þu sunu dryhtnes
þurh clæne gebyrd    cennan sceolde
monnum to miltse,    ond þe, Maria, forð

300

efne unwemme    a gehealdan.
Eac we þæt gefrugnon,    þæt gefyrn bi þe
soðfæst sægde    sum woðbora
in ealddagum,    Esaias,
þæt he wære gelæded    þæt he lifes gesteald

305

in þam ecan ham    eal sceawode.
Wlat þa swa wisfæst    witga geond þeodland
oþþæt he gestarode    þær gestaþelad wæs
æþelic ingong.    Eal wæs gebunden
deoran since    duru ormæte,

310

wundurclommum bewriþen.    Wende swiðe
þæt ænig elda    æfre ne meahte
swa fæstlice    forescyttelsas
on ecnesse    o inhebban,
oþþe ðæs ceasterhlides    clustor onlucan,

315

ær him godes engel    þurh glædne geþonc
þa wisan onwrah    ond þæt word acwæð:
"Ic þe mæg secgan    þæt soð gewearð
þæt ðas gyldnan gatu    giet sume siþe
god sylf wile    gæstes mægne

320

gefælsian,    fæder ælmihtig,
ond þurh þa fæstan locu    foldan neosan,
ond hio þonne æfter him    ece stondað
simle singales    swa beclysed
þæt nænig oþer,    nymðe nergend god,

325

hy æfre ma    eft onluceð."
Nu þæt is gefylled    þæt se froda þa
mid eagum þær    on wlatade.
þu eart þæt wealldor,    þurh þe waldend frea
æne on þas eorðan    ut siðade,

330

ond efne swa þec gemette,    meahtum gehrodene,
clæne ond gecorene,    Crist ælmihtig.
Swa ðe æfter him    engla þeoden
eft unmæle    ælces þinges
lioþucægan bileac,    lifes brytta.

335

Iowa us nu þa are    þe se engel þe,
godes spelboda,    Gabriel brohte.
Huru þæs biddað    burgsittende
þæt ðu þa frofre    folcum cyðe,
þinre sylfre sunu.    Siþþan we motan

340

anmodlice    ealle hyhtan,
nu we on þæt bearn foran    breostum stariað.
Geþinga us nu    þristum wordum
þæt he us ne læte    leng owihte
in þisse deaðdene    gedwolan hyran,

345

ac þæt he usic geferge    in fæder rice,
þær we sorglease    siþþan motan
wunigan in wuldre    mid weoroda god.
Eala þu halga    heofona dryhten,
þu mid fæder þinne    gefyrn wære

350

efenwesende    in þam æþelan ham.
Næs ænig þa giet    engel geworden,
ne þæs miclan    mægenþrymmes nan
ðe in roderum up    rice biwitigað,
þeodnes þryðgesteald    ond his þegnunga,

355

þa þu ærest wære    mid þone ecan frean
sylf settende    þas sidan gesceaft,
brade brytengrundas.    Bæm inc is gemæne
heahgæst hleofæst.    We þe, hælend Crist,
þurh eaðmedu    ealle biddað

360

þæt þu gehyre    hæfta stefne,
þinra niedþiowa,    nergende god,
hu we sind geswencte    þurh ure sylfra gewill.
Habbað wræcmæcgas    wergan gæstas,
hetlen helsceaþa,    hearde genyrwad,

365

gebunden bealorapum.    Is seo bot gelong
eall æt þe anum,    ece dryhten.
Hreowcearigum help,    þæt þin hidercyme
afrefre feasceafte,    þeah we fæhþo wið þec
þurh firena lust    gefremed hæbben.

370

Ara nu onbehtum    ond usse yrmþa geþenc,
hu we tealtrigað    tydran mode,
hwearfiað heanlice.    Cym nu, hæleþa cyning,
ne lata to lange.    Us is lissa þearf,
þæt þu us ahredde    ond us hælogiefe

375

soðfæst sylle,    þæt we siþþan forð
þa sellan þing    symle moten
geþeon on þeode,    þinne willan.
Eala seo wlitige,    weorðmynda full,
heah ond halig,    heofoncund þrynes,

380

brade geblissad    geond brytenwongas
þa mid ryhte sculon    reordberende,
earme eorðware    ealle mægene
hergan healice,    nu us hælend god
wærfæst onwrah    þæt we hine witan moton.

385

Forþon hy, dædhwæte,    dome geswiðde,
þæt soðfæste    seraphinnes cynn,
uppe mid englum    a bremende,
unaþreotendum    þrymmum singað
ful healice    hludan stefne,

390

fægre feor ond neah.    Habbaþ folgoþa
cyst mid cyninge.    Him þæt Crist forgeaf,
þæt hy motan his ætwiste    eagum brucan
simle singales,    swegle gehyrste,
weorðian waldend    wide ond side,

395

ond mid hyra fiþrum    frean ælmihtges
onsyne weardiað,    ecan dryhtnes,
ond ymb þeodenstol    þringað georne
hwylc hyra nehst mæge    ussum nergende
flihte lacan    friðgeardum in.

400

Lofiað leoflicne    ond in leohte him
þa word cweþað,    ond wuldriað
æþelne ordfruman    ealra gesceafta:
"Halig eart þu, halig,    heahengla brego,
soð sigores frea,    simle þu bist halig,

405

dryhtna dryhten!    A þin dom wunað
eorðlic mid ældum    in ælce tid
wide geweorþad.    þu eart weoroda god,
forþon þu gefyldest    foldan ond rodoras,
wigendra hleo,    wuldres þines,

410

helm alwihta.    Sie þe in heannessum
ece hælo,    ond in eorþan lof,
beorht mid beornum.    þu gebletsad leofa,
þe in dryhtnes noman    dugeþum cwome
heanum to hroþre.    þe in heahþum sie

415

a butan ende    ece herenis."
Eala hwæt, þæt is wræclic wrixl    in wera life,
þætte moncynnes    milde scyppend
onfeng æt fæmnan    flæsc unwemme,
ond sio weres friga    wiht ne cuþe,

420

ne þurh sæd ne cwom    sigores agend
monnes ofer moldan;    ac þæt wæs ma cræft
þonne hit eorðbuend    ealle cuþan
þurh geryne,    hu he, rodera þrim,
heofona heahfrea,    helpe gefremede

425

monna cynne    þurh his modor hrif.
Ond swa forðgongende    folca nergend
his forgifnesse    gumum to helpe
dæleð dogra gehwam,    dryhten weoroda.
Forþon we hine domhwate    dædum ond wordum

430

hergen holdlice.    þæt is healic ræd
monna gehwylcum    þe gemynd hafað,
þæt he symle oftost    ond inlocast
ond geornlicost    god weorþige.
He him þære lisse    lean forgildeð,

435

se gehalgoda    hælend sylfa,
efne in þam eðle    þær he ær ne cwom,
in lifgendra    londes wynne,
þær he gesælig    siþþan eardað,
ealne widan feorh    wunað butan ende. Amen.

440

Nu ðu geornlice    gæstgerynum,
mon se mæra,    modcræfte sec
þurh sefan snyttro,    þæt þu soð wite
hu þæt geeode,    þa se ælmihtiga
acenned wearð    þurh clænne had,

445

siþþan he Marian,    mægða weolman,
mærre meowlan,    mundheals geceas,
þæt þær in hwitum    hræglum gewerede
englas ne oðeowdun,    þa se æþeling cwom,
beorn in Betlem.    Bodan wæron gearwe

450

þa þurh hleoþorcwide    hyrdum cyðdon,
sægdon soðne gefean,    þætte sunu wære
in middangeard    meotudes acenned,
in Betleme.    Hwæþre in bocum ne cwið
þæt hy in hwitum þær    hræglum oðywden

455

in þa æþelan tid,    swa hie eft dydon
ða se brega mæra    to Bethania,
þeoden þrymfæst,    his þegna gedryht
gelaðade, leof weorud.    Hy þæs lareowes
on þam wildæge    word ne gehyrwdon,

460

hyra sincgiefan.    Sona wæron gearwe,
hæleð mid hlaford,    to þære halgan byrg,
þær him tacna fela    tires brytta
onwrah, wuldres helm,    wordgerynum,
ærþon up stige    ancenned sunu,

465

efenece bearn,    agnum fæder,
þæs ymb feowertig    þe he of foldan ær
from deaðe aras,    dagena rimes.
Hæfde þa gefylled,    swa ær biforan sungon,
witgena word    geond woruld innan

470

þurh his þrowinga.    þegnas heredon,
lufedun leofwendum    lifes agend,
fæder frumsceafta.    He him fægre þæs
leofum gesiþum    lean æfter geaf,
ond þæt word acwæð    waldend engla,

475

gefysed, frea mihtig,    to fæder rice:
"Gefeoð ge on ferððe!    Næfre ic from hweorfe,
ac ic lufan symle    læste wið eowic,
ond eow meaht giefe    ond mid wunige,
awo to ealdre,    þæt eow æfre ne bið

480

þurh gife mine    godes onsien.
Farað nu geond ealne    yrmenne grund,
geond widwegas,    weoredum cyðað,
bodiað ond bremað    beorhtne geleafan,
ond fulwiað    folc under roderum.

485

Hweorfað to hæþnum,    hergas breotaþ,
fyllað ond feogað,    feondscype dwæscað,
sibbe sawað    on sefan manna
þurh meahta sped.    Ic eow mid wunige,
forð on frofre,    ond eow friðe healde

490

strengðu staþolfæstre    on stowa gehware."
ða wearð semninga    sweg on lyfte
hlud gehyred.    Heofonengla þreat,
weorud wlitescyne,    wuldres aras,
cwomun on corðre.    Cyning ure gewat

495

þurh þæs temples hrof    þær hy to segun,
þa þe leofes þa gen    last weardedun
on þam þingstede,    þegnas gecorene.
Gesegon hi on heahþu    hlaford stigan,
godbearn of grundum.    Him wæs geomor sefa

500

hat æt heortan,    hyge murnende,
þæs þe hi swa leofne    leng ne mostun
geseon under swegle.    Song ahofun
aras ufancunde,    æþeling heredun,
lofedun liffruman,    leohte gefegun

505

þe of þæs hælendes    heafelan lixte.
Gesegon hy ælbeorhte    englas twegen
fægre ymb þæt frumbearn    frætwum blican,
cyninga wuldor.    Cleopedon of heahþu
wordum wrætlicum    ofer wera mengu

510

beorhtan reorde:    "Hwæt bidað ge,
Galilesce    guman on hwearfte?
Nu ge sweotule geseoð    soðne dryhten
on swegl faran;    sigores agend
wile up heonan    eard gestigan,

515

æþelinga ord,    mid þas engla gedryht,
ealra folca fruma,    fæder eþelstoll.
We mid þyslice    þreate willað
ofer heofona gehlidu    hlaford fergan
to þære beorhtan byrg    mid þas bliðan gedryht,

520

ealra sigebearna    þæt seleste
ond æþeleste,    þe ge her on stariað
ond in frofre geseoð    frætwum blican.
Wile eft swa þeah    eorðan mægðe
sylfa gesecan    side herge,

525

ond þonne gedeman    dæda gehwylce
þara ðe gefremedon    folc under roderum."
ða wæs wuldres weard    wolcnum bifongen,
heahengla cyning,    ofer hrofas upp,
haligra helm.    Hyht wæs geniwad,

530

blis in burgum,    þurh þæs beornes cyme.
Gesæt sigehremig    on þa swiþran hand
ece eadfruma    agnum fæder.
Gewitan him þa gongan    to Hierusalem
hæleð hygerofe,    in þa halgan burg,

535

geomormode,    þonan hy god nyhst
up stigende    eagum segun,
hyra wilgifan.    þær wæs wopes hring,
torne bitolden;    wæs seo treowlufu
hat æt heortan,    hreðer innan weoll,

540

beorn breostsefa.    Bidon ealle þær
þegnas þrymfulle    þeodnes gehata
in þære torhtan    byrig tyn niht þa gen,
swa him sylf bibead    swegles agend,
ærþon up stige    ealles waldend

545

on heofona gehyld.    Hwite cwoman
eorla eadgiefan    englas togeanes.
ðæt is wel cweden,    swa gewritu secgað,
þæt him albeorhte    englas togeanes
in þa halgan tid    heapum cwoman,

550

sigan on swegle.    þa wæs symbla mæst
geworden in wuldre.    Wel þæt gedafenað
þæt to þære blisse,    beorhte gewerede,
in þæs þeodnes burg    þegnas cwoman,
weorud wlitescyne.    Gesegon wilcuman

555

on heahsetle    heofones waldend,
folca feorhgiefan,    frætwum ealles waldend
middangeardes    ond mægenþrymmes.
"Hafað nu se halga    helle bireafod
ealles þæs gafoles    þe hi geardagum

560

in þæt orlege    unryhte swealg.
Nu sind forcumene    ond in cwicsusle
gehynde ond gehæfte,    in helle grund
duguþum bidæled,    deofla cempan.
Ne meahtan wiþerbrogan    wige spowan,

565

wæpna wyrpum,    siþþan wuldres cyning,
heofonrices helm,    hilde gefremede
wiþ his ealdfeondum    anes meahtum,
þær he of hæfte ahlod    huþa mæste
of feonda byrig,    folces unrim,

570

þisne ilcan þreat    þe ge her on stariað.
Wile nu gesecan    sawla nergend
gæsta giefstol,    godes agen bearn,
æfter guðplegan.    Nu ge geare cunnon
hwæt se hlaford is    se þisne here lædeð,

575

nu ge fromlice    freondum togeanes
gongað glædmode.    Geatu, ontynað!
Wile in to eow    ealles waldend,
cyning on ceastre,    corðre ne lytle,
fyrnweorca fruma,    folc gelædan

580

in dreama dream,    ðe he on deoflum genom
þurh his sylfes sygor.    Sib sceal gemæne
englum ond ældum    a forð heonan
wesan wideferh.    Wær is ætsomne
godes ond monna,    gæsthalig treow,

585

lufu, lifes hyht,    ond ealles leohtes gefea."
Hwæt, we nu gehyrdan    hu þæt hælubearn
þurh his hydercyme    hals eft forgeaf,
gefreode ond gefreoþade    folc under wolcnum,
mære meotudes sunu,    þæt nu monna gehwylc

590

cwic þendan her wunað,    geceosan mot
swa helle hienþu    swa heofones mærþu,
swa þæt leohte leoht    swa ða laþan niht,
swa þrymmes þræce    swa þystra wræce,
swa mid dryhten dream    swa mid deoflum hream,

595

swa wite mid wraþum    swa wuldor mid arum,
swa lif swa deað,    swa him leofre bið
to gefremmanne,    þenden flæsc ond gæst
wuniað in worulde.    Wuldor þæs age
þrynysse þrym,    þonc butan ende!

600

ðæt is þæs wyrðe    þætte werþeode
secgen dryhtne þonc    duguða gehwylcre
þe us sið ond ær    simle gefremede
þurh monigfealdra    mægna geryno.
He us æt giefeð    ond æhta sped,

605

welan ofer widlond,    ond weder liþe
under swegles hleo.    Sunne ond mona,
æþelast tungla    eallum scinað,
heofoncondelle,    hæleþum on eorðan.
Dreoseð deaw ond ren,    duguðe weccaþ

610

to feorhnere    fira cynne,
iecað eorðwelan.    þæs we ealles sculon
secgan þonc ond lof    þeodne ussum,
ond huru þære hælo    þe he us to hyhte forgeaf,
ða he þa yrmpðu    eft oncyrde

615

æt his upstige    þe we ær drugon,
ond geþingade    þeodbuendum
wið fæder swæsne    fæhþa mæste,
cyning anboren.    Cwide eft onhwearf
saulum to sibbe,    se þe ær sungen wæs

620

þurh yrne hyge    ældum to sorge:
"Ic þec ofer eorðan geworhte,    on þære þu scealt yrmþum lifgan,
wunian in gewinne    ond wræce dreogan,
feondum to hroþor    fusleoð galan,
ond to þære ilcan scealt    eft geweorþan,

625

wyrmum aweallen,    þonan wites fyr
of þære eorðan scealt    eft gesecan."
Hwæt, us þis se æþeling    yðre gefremede
þa he leomum onfeng    ond lichoman,
monnes magutudre!    Siþþan meotodes sunu

630

engla eþel    up gestigan
wolde, weoroda god,    us se willa bicwom
heanum to helpe    on þa halgan tid.
Bi þon giedd awræc    Iob, swa he cuðe,
herede helm wera,    hælend lofede,

635

ond mid siblufan    sunu waldendes
freonoman cende,    ond hine fugel nemde,
þone Iudeas    ongietan ne meahtan
in ðære godcundan    gæstes strengðu.
Wæs þæs fugles flyht    feondum on eorþan

640

dyrne ond degol,    þam þe deorc gewit
hæfdon on hreþre,    heortan stænne.
Noldan hi þa torhtan    tacen oncnawan
þe him beforan fremede    freobearn godes,
monig mislicu,    geond middangeard.

645

Swa se fæla fugel    flyges cunnode;
hwilum engla eard    up gesohte,
modig meahtum strang,    þone maran ham,
hwilum he to eorþan    eft gestylde,
þurh gæstes giefe    grundsceat sohte,

650

wende to worulde.    Bi þon se witga song:
"He wæs upp hafen    engla fæðmum
in his þa miclan    meahta spede,
heah ond halig,    ofer heofona þrym."
Ne meahtan þa þæs fugles    flyht gecnawan

655

þe þæs upstiges    ondsæc fremedon,
ond þæt ne gelyfdon,    þætte liffruma
in monnes hiw    ofer mægna þrym,
halig from hrusan,    ahafen wurde.
ða us geweorðade    se þas world gescop,

660

godes gæstsunu,    ond us giefe sealde,
uppe mid englum    ece staþelas,
ond eac monigfealde    modes snyttru
seow ond sette    geond sefan monna.
Sumum wordlaþe    wise sendeð

665

on his modes gemynd    þurh his muþes gæst,
æðele ondgiet.    Se mæg eal fela
singan ond secgan    þam bið snyttru cræft
bifolen on ferðe.    Sum mæg fingrum wel
hlude fore hæleþum    hearpan stirgan,

670

gleobeam gretan.    Sum mæg godcunde
reccan ryhte æ.    Sum mæg ryne tungla
secgan, side gesceaft.    Sum mæg searolice
wordcwide writan.    Sumum wiges sped
giefeð æt guþe,    þonne gargetrum

675

ofer scildhreadan    sceotend sendað,
flacor flangeweorc.    Sum mæg fromlice
ofer sealtne sæ    sundwudu drifan,
hreran holmþræce.    Sum mæg heanne beam
stælgne gestigan.    Sum mæg styled sweord,

680

wæpen gewyrcan.    Sum con wonga bigong,
wegas widgielle.    Swa se waldend us,
godbearn on grundum,    his giefe bryttað.
Nyle he ængum anum    ealle gesyllan
gæstes snyttru,    þy læs him gielp sceþþe

685

þurh his anes cræft    ofer oþre forð.
ðus god meahtig    geofum unhneawum,
cyning alwihta,    cræftum weorðaþ
eorþan tuddor;    swylce eadgum blæd
seleð on swegle,    sibbe ræreþ

690

ece to ealdre    engla ond monna;
swa he his weorc weorþað.    Bi þon se witga cwæð
þæt ahæfen wæren    halge gimmas,
hædre heofontungol,    healice upp,
sunne ond mona.    Hwæt sindan þa

695

gimmas swa scyne    buton god sylfa?
He is se soðfæsta    sunnan leoma,
englum ond eorðwarum    æþele scima.
Ofer middangeard    mona lixeð,
gæstlic tungol,    swa seo godes circe

700

þurh gesomninga    soðes ond ryhtes
beorhte bliceð.    Swa hit on bocum cwiþ,
siþþan of grundum    godbearn astag,
cyning clænra gehwæs,    þa seo circe her
æfyllendra    eahtnysse bad

705

under hæþenra    hyrda gewealdum.
þær ða synsceaðan    soþes ne giemdon,
gæstes þearfe,    ac hi godes tempel
bræcan ond bærndon,    blodgyte worhtan,
feodan ond fyldon.    Hwæþre forð bicwom

710

þurh gæstes giefe    godes þegna blæd
æfter upstige    ecan dryhtnes.
Bi þon Salomon song,    sunu Dauiþes,
giedda gearosnottor    gæstgerynum,
waldend werþeoda,    ond þæt word acwæð:

715

"Cuð þæt geweorðeð,    þætte cyning engla,
meotud meahtum swið,    munt gestylleð,
gehleapeð hea dune,    hyllas ond cnollas
bewrið mid his wuldre,    woruld alyseð,
ealle eorðbuend,    þurh þone æþelan styll."

720

Wæs se forma hlyp    þa he on fæmnan astag,
mægeð unmæle,    ond þær mennisc hiw
onfeng butan firenum    þæt to frofre gewearð
eallum eorðwarum.    Wæs se oþer stiell
bearnes gebyrda,    þa he in binne wæs

725

in cildes hiw    claþum bewunden,
ealra þrymma þrym.    Wæs se þridda hlyp,
rodorcyninges ræs,    þa he on rode astag,
fæder, frofre gæst.    Wæs se feorða stiell
in byrgenne,    þa he þone beam ofgeaf,

730

foldærne fæst.    Wæs se fifta hlyp
þa he hellwarena    heap forbygde
in cwicsusle,    cyning inne gebond,
feonda foresprecan,    fyrnum teagum,
gromhydigne,    þær he gen ligeð

735

in carcerne    clommum gefæstnad,
synnum gesæled.    Wæs se siexta hlyp,
haliges hyhtplega,    þa he to heofonum astag
on his ealdcyððe.    þa wæs engla þreat
on þa halgan tid    hleahtre bliþe

740

wynnum geworden.    Gesawan wuldres þrym,
æþelinga ord,    eðles neosan,
beorhtra bolda.    þa wearð burgwarum
eadgum ece gefea    æþelinges plega.
þus her on grundum    godes ece bearn

745

ofer heahhleoþu    hlypum stylde,
modig æfter muntum.    Swa we men sculon
heortan gehygdum    hlypum styllan
of mægne in mægen,    mærþum tilgan
þæt we to þam hyhstan    hrofe gestigan

750

halgum weorcum,    þær is hyht ond blis,
geþungen þegnweorud.    Is us þearf micel
þæt we mid heortan    hælo secen,
þær we mid gæste    georne gelyfað
þæt þæt hælobearn    heonan up stige

755

mid usse lichoman,    lifgende god.
Forþon we a sculon    idle lustas,
synwunde forseon,    ond þæs sellran gefeon.
Habbað we us to frofre    fæder on roderum
ælmeahtigne.    He his aras þonan,

760

halig of heahðu,    hider onsendeð,
þa us gescildaþ    wið sceþþendra
eglum earhfarum,    þi læs unholdan
wunde gewyrcen,    þonne wrohtbora
in folc godes    forð onsendeð

765

of his brægdbogan    biterne stræl.
Forþon we fæste sculon    wið þam færscyte
symle wærlice    wearde healdan,
þy læs se attres ord    in gebuge,
biter bordgelac,    under banlocan,

770

feonda færsearo.    þæt bið frecne wund,
blatast benna.    Utan us beorgan þa,
þenden we on eorðan    eard weardien;
utan us to fæder    freoþa wilnian,
biddan bearn godes    ond þone bliðan gæst

775

þæt he us gescilde    wið sceaþan wæpnum,
laþra lygesearwum,    se us lif forgeaf,
leomu, lic ond gæst.    Si him lof symle
þurh woruld worulda,    wuldor on heofnum.
Ne þearf him ondrædan    deofla strælas

780

ænig on eorðan    ælda cynnes,
gromra garfare,    gif hine god scildeþ,
duguða dryhten.    Is þam dome neah
þæt we gelice sceolon    leanum hleotan,
swa we widefeorh    weorcum hlodun

785

geond sidne grund.    Us secgað bec
hu æt ærestan    eadmod astag
in middangeard    mægna goldhord,
in fæmnan fæðm    freobearn godes,
halig of heahþu.    Huru ic wene me

790

ond eac ondræde    dom ðy reþran,
ðonne eft cymeð    engla þeoden,
þe ic ne heold teala    þæt me hælend min
on bocum bibead.    Ic þæs brogan sceal
geseon synwræce,    þæs þe ic soð talge,

795

þær monig beoð    on gemot læded
fore onsyne    eces deman.
þonne cen cwacað,    gehyreð cyning mæðlan,
rodera ryhtend,    sprecan reþe word
þam þe him ær in worulde    wace hyrdon,

800

þendan yr ond nyd    yþast meahtan
frofre findan.    þær sceal forht monig
on þam wongstede    werig bidan
hwæt him æfter dædum    deman wille
wraþra wita.    Biþ se wen scæcen

805

eorþan frætwa.    ur wæs longe
lagu flodum bilocen,    lifwynna dæl,
feoh on foldan.    þonne frætwe sculon
byrnan on bæle;    blac rasetteð
recen reada leg,    reþe scriþeð

810

geond woruld wide.    Wongas hreosað,
burgstede berstað.    Brond bið on tyhte,
æleð ealdgestreon    unmurnlice,
gæsta gifrast,    þæt geo guman heoldan,
þenden him on eorþan    onmedla wæs.

815

Forþon ic leofra gehwone    læran wille
þæt he ne agæle    gæstes þearfe,
ne on gylp geote,    þenden god wille
þæt he her in worulde    wunian mote,
somed siþian    sawel in lice,

820

in þam gæsthofe.    Scyle gumena gehwylc
on his geardagum    georne biþencan
þæt us milde bicwom    meahta waldend
æt ærestan    þurh þæs engles word.
Bið nu eorneste    þonne eft cymeð,

825

reðe ond ryhtwis.    Rodor bið onhrered,
ond þas miclan gemetu    middangeardes
beofiað þonne.    Beorht cyning leanað
þæs þe hy on eorþan    eargum dædum
lifdon leahtrum fa.    þæs hi longe sculon

830

ferðwerige onfon    in fyrbaðe,
wælmum biwrecene,    wraþlic ondlean,
þonne mægna cyning    on gemot cymeð,
þrymma mæste.    þeodegsa bið
hlud gehyred    bi heofonwoman,

835

cwaniendra cirm,    cerge reotað
fore onsyne    eces deman,
þa þe hyra weorcum    wace truwiað.
ðær biþ oðywed    egsa mara
þonne from frumgesceape    gefrægen wurde

840

æfre on eorðan.    þær bið æghwylcum
synwyrcendra    on þa snudan tid
leofra micle    þonne eall þeos læne gesceaft,
þær he hine sylfne    on þam sigeþreate
behydan mæge,    þonne herga fruma,

845

æþelinga ord,    eallum demeð,
leofum ge laðum,    lean æfter ryhte,
þeoda gehwylcre.    Is us þearf micel
þæt we gæstes wlite    ær þam gryrebrogan
on þas gæsnan tid    georne biþencen.

850

Nu is þon gelicost    swa we on laguflode
ofer cald wæter    ceolum liðan
geond sidne sæ,    sundhengestum,
flodwudu fergen.    Is þæt frecne stream
yða ofermæta    þe we her on lacað

855

geond þas wacan woruld,    windge holmas
ofer deop gelad.    Wæs se drohtað strong
ærþon we to londe    geliden hæfdon
ofer hreone hrycg.    þa us help bicwom,
þæt us to hælo    hyþe gelædde,

860

godes gæstsunu,    ond us giefe sealde
þæt we oncnawan magun    ofer ceoles bord
hwær we sælan sceolon    sundhengestas,
ealde yðmearas,    ancrum fæste.
Utan us to þære hyðe    hyht staþelian,

865

ða us gerymde    rodera waldend,
halge on heahþu,    þa he heofonum astag.
ðonne mid fere    foldbuende
se micla dæg    meahtan dryhtnes
æt midre niht    mægne bihlæmeð,

870

scire gesceafte,    swa oft sceaða fæcne,
þeof þristlice,    þe on þystre fareð,
on sweartre niht,    sorglease hæleð
semninga forfehð    slæpe gebundne,
eorlas ungearwe    yfles genægeð.

875

Swa on Syne beorg    somod up cymeð
mægenfolc micel,    meotude getrywe,
beorht ond bliþe.    Him weorþeð blæd gifen!
þonne from feowerum    foldan sceatum,
þam ytemestum    eorþan rices,

880

englas ælbeorhte    on efen blawað
byman on brehtme.    Beofað middangeard,
hruse under hæleþum.    Hlydað tosomne,
trume ond torhte,    wið tungla gong,
singað ond swinsiaþ    suþan ond norþan,

885

eastan ond westan,    ofer ealle gesceaft.
Weccað of deaðe    dryhtgumena bearn,
eall monna cynn,    to meotudsceafte
egeslic of þære ealdan moldan,    hatað hy upp astandan
sneome of slæpe þy fæstan.    þær mon mæg sorgende folc

890

gehyran hygegeomor,    hearde gefysed,
cearum cwiþende    cwicra gewyrhtu,
forhte afærde.    þæt bið foretacna mæst
þara þe ær oþþe sið    æfre gewurde
monnum oþywed,    þær gemengde beoð

895

onhælo gelac    engla ond deofla,
beorhtra ond blacra.    Weorþeð bega cyme,
hwitra ond sweartra,    swa him is ham sceapen
ungelice,    englum ond deoflum.
þonne semninga    on Syne beorg

900

suþaneastan    sunnan leoma
cymeð of scyppende    scynan leohtor
þonne hit men mægen    modum ahycgan,
beorhte blican,    þonne bearn godes
þurh heofona gehleodu    hider oðyweð.

905

Cymeð wundorlic    Cristes onsyn,
æþelcyninges wlite,    eastan fram roderum,
on sefan swete    sinum folce,
biter bealofullum,    gebleod wundrum,
eadgum ond earmum    ungelice.

910

He bið þam godum    glædmod on gesihþe,
wlitig, wynsumlic,    weorude þam halgan,
on gefean fæger,    freond ond leoftæl,
lufsum ond liþe    leofum monnum
to sceawianne    þone scynan wlite,

915

weðne mid willum,    waldendes cyme,
mægencyninges,    þam þe him on mode ær
wordum ond weorcum    wel gecwemdun.
He bið þam yflum    egeslic ond grimlic
to geseonne,    synnegum monnum,

920

þam þær mid firenum cumað,    forð forworhte.
þæt mæg wites to wearninga    þam þe hafað wisne geþoht,
þæt se him eallunga    owiht ne ondrædeð,
se for ðære onsyne    egsan ne weorþeð
forht on ferðe,    þonne he frean gesihð

925

ealra gesceafta    ondweardne faran
mid mægenwundrum    mongum to þinge,
ond him on healfa gehwone    heofonengla þreat
ymbutan farað,    ælbeorhtra scolu,
hergas haligra,    heapum geneahhe.

930

Dyneð deop gesceaft,    ond fore dryhtne færeð
wælmfyra mæst    ofer widne grund.
Hlemmeð hata leg,    heofonas berstað,
trume ond torhte,    tungol ofhreosað.
þonne weorþeð sunne    sweart gewended

935

on blodes hiw,    seo ðe beorhte scan
ofer ærworuld    ælda bearnum;
mona þæt sylfe,    þe ær moncynne
nihtes lyhte,    niþer gehreoseð
ond steorran swa some    stredað of heofone,

940

þurh ða strongan lyft    stormum abeatne.
Wile ælmihtig    mid his engla gedryht,
mægencyninga meotod,    on gemot cuman,
þrymfæst þeoden.    Bið þær his þegna eac
hreþeadig heap.    Halge sawle

945

mid hyra frean farað,    þonne folca weard
þurh egsan þrea    eorðan mægðe
sylfa geseceð.    Weorþeð geond sidne grund
hlud gehyred    heofonbyman stefn,
ond on seofon healfa    swogað windas,

950

blawað brecende    bearhtma mæste,
weccað ond woniað    woruld mid storme,
fyllað mid fere    foldan gesceafte.
ðonne heard gebrec,    hlud, unmæte,
swar ond swiðlic,    swegdynna mæst,

955

ældum egeslic,    eawed weorþeð.
þær mægen werge    monna cynnes
wornum hweorfað    on widne leg,
þa þær cwice meteð    cwelmende fyr,
sume up, sume niþer,    ældes fulle.

960

þonne bið untweo    þæt þær Adames
cyn, cearena full,    cwiþeð gesargad,
nales fore lytlum,    leode geomre,
ac fore þam mæstan    mægenearfeþum,
ðonne eall þreo    on efen nimeð

965

won fyres wælm    wide tosomne,
se swearta lig,    sæs mid hyra fiscum,
eorþan mid hire beorgum,    ond upheofon
torhtne mid his tunglum.    Teonleg somod
þryþum bærneð    þreo eal on an

970

grimme togædre.    Grornað gesargad
eal middangeard    on þa mæran tid.
Swa se gifra gæst    grundas geondseceð;
hiþende leg    heahgetimbro
fylleð on foldwong    fyres egsan,

975

widmære blæst    woruld mid ealle,
hat, heorogifre.    Hreosað geneahhe
tobrocene burgweallas.    Beorgas gemeltað
ond heahcleofu,    þa wið holme ær
fæste wið flodum    foldan sceldun,

980

stið ond stæðfæst,    staþelas wið wæge,
wætre windendum.    þonne wihta gehwylce,
deora ond fugla,    deaðleg nimeð,
færeð æfter foldan    fyrswearta leg,
weallende wiga.    Swa ær wæter fleowan,

985

flodas afysde,    þonne on fyrbaðe
swelað sæfiscas;    sundes getwæfde
wægdeora gehwylc    werig swelteð,
byrneþ wæter swa weax.    þær bið wundra ma
þonne hit ænig on mode    mæge aþencan,

990

hu þæt gestun ond se storm    ond seo stronge lyft
brecað brade gesceaft.    Beornas gretað,
wepað wanende    wergum stefnum,
heane, hygegeomre,    hreowum gedreahte.
Seoþeð swearta leg    synne on fordonum,

995

ond goldfrætwe    gleda forswelgað,
eall ærgestreon    eþelcyninga.
ðær bið cirm ond cearu,    ond cwicra gewin,
gehreow ond hlud wop    bi heofonwoman,
earmlic ælda gedreag.    þonan ænig ne mæg,

1000

firendædum fah,    frið gewinnan,
legbryne losian    londes ower,
ac þæt fyr nimeð    þurh foldan gehwæt,
græfeð grimlice,    georne aseceð
innan ond utan    eorðan sceatas,

1005

oþþæt eall hafað    ældes leoma
woruldwidles wom    wælme forbærned.
ðonne mihtig god    on þone mæran beorg
mid þy mæstan    mægenþrymme cymeð,
heofonengla cyning,    halig scineð,

1010

wuldorlic ofer weredum,    waldende god,
ond hine ymbutan    æþelduguð betast,
halge herefeðan,    hlutre blicað,
eadig engla gedryht.    Ingeþoncum
forhte beofiað    fore fæder egsan.

1015

Forþon nis ænig wundor    hu him woruldmonna
seo unclæne gecynd,    cearum sorgende,
hearde ondrede,    ðonne sio halge gecynd,
hwit ond heofonbeorht,    heagengla mægen,
for ðære onsyne beoð    egsan afyrhte,

1020

bidað beofiende    beorhte gesceafte
dryhtnes domes.    Daga egeslicast
weorþeð in worulde,    þonne wuldorcyning
þurh þrym þreað    þeoda gehwylce,
hateð arisan    reordberende

1025

of foldgrafum,    folc anra gehwylc,
cuman to gemote    moncynnes gehwone.
þonne eall hraðe    Adames cynn
onfehð flæsce,    weorþeð foldræste
eardes æt ende.    Sceal þonne anra gehwylc

1030

fore Cristes cyme    cwic arisan,
leoðum onfon    ond lichoman,
edgeong wesan.    Hafað eall on him
þæs þe he on foldan    in fyrndagum,
godes oþþe gales,    on his gæste gehlod,

1035

geara gongum,    hafað ætgædre bu,
lic ond sawle.    Sceal on leoht cuman
sinra weorca wlite    ond worda gemynd
ond heortan gehygd    fore heofona cyning.
ðonne biþ geyced    ond geedniwad

1040

moncyn þurh meotud.    Micel ariseð
dryhtfolc to dome,    siþþan deaþes bend
toleseð liffruma.    Lyft bið onbærned,
hreosað heofonsteorran,    hyþað wide
gifre glede,    gæstas hweorfað

1045

on ecne eard.    Opene weorþað
ofer middangeard    monna dæde.
Ne magun hord weras,    heortan geþohtas,
fore waldende    wihte bemiþan.
Ne sindon him dæda dyrne,    ac þær bið dryhtne cuð

1050

on þam miclan dæge,    hu monna gehwylc
ær earnode    eces lifes,
ond eall ondweard    þæt hi ær oþþe sið
worhtun in worulde.    Ne bið þær wiht forholen
monna gehygda,    ac se mæra dæg

1055

hreþerlocena hord,    heortan geþohtas,
ealle ætyweð.    ær sceal geþencan
gæstes þearfe,    se þe gode mynteð
bringan beorhtne wlite,    þonne bryne costað,
hat, heorugifre,    hu gehealdne sind

1060

sawle wið synnum    fore sigedeman.
ðonne sio byman stefen    ond se beorhta segn,
ond þæt hate fyr    ond seo hea duguð,
ond se engla þrym    ond se egsan þrea,
ond se hearda dæg    ond seo hea rod,

1065

ryht aræred    rices to beacne,
folcdryht wera    biforan bonnað,
sawla gehwylce    þara þe sið oþþe ær
on lichoman    leoþum onfengen.
ðonne weoroda mæst    fore waldende,

1070

ece ond edgeong,    ondweard gæð
neode ond nyde,    bi noman gehatne,
berað breosta hord    fore bearn godes,
feores frætwe.    Wile fæder eahtan
hu gesunde suna    sawle bringen

1075

of þam eðle    þe hi on lifdon.
ðonne beoð bealde    þa þe beorhtne wlite
meotude bringað.    Bið hyra meaht ond gefea
swiðe gesæliglic    sawlum to gielde,
wuldorlean weorca.    Wel is þam þe motun

1080

on þa grimman tid    gode lician.
þær him sylfe geseoð    sorga mæste,
synfa men,    sarigferðe.
Ne bið him to are    þæt þær fore ellþeodum
usses dryhtnes rod    ondweard stondeð,

1085

beacna beorhtast,    blode bistemed,
heofoncyninges    hlutran dreore,
biseon mid swate    þæt ofer side gesceaft
scire scineð.    Sceadu beoð bidyrned
þær se leohta beam    leodum byrhteð.

1090

þæt þeah to teonum    geteod weorþeð,
þeodum to þrea,    þam þe þonc gode
womwyrcende    wita ne cuþun,
þæs he on þone halgan beam    ahongen wæs
fore moncynnes    manforwyrhtu,

1095

þær he leoflice    lifes ceapode,
þeoden moncynne,    on þam dæge,
mid þy weorðe,    þe no wom dyde
his lichoma    leahtra firena,
mid þy usic alysde.    þæs he eftlean wile

1100

þurh eorneste    ealles gemonian,
ðonne sio reade    rod ofer ealle
swegle scineð    on þære sunnan gyld.
On þa forhtlice    firenum fordone,
swearte synwyrcend,    sorgum wlitað,

1105

geseoð him to bealwe    þæt him betst bicwom,
þær hy hit to gode    ongietan woldan.
Ond eac þa ealdan wunde    ond þa openan dolg
on hyra dryhtne geseoð    dreorigferðe,
swa him mid næglum þurhdrifan    niðhycgende

1110

þa hwitan honda    ond þa halgan fet,
ond of his sidan swa some    swat forletan,
þær blod ond wæter    bu tu ætsomne
ut bicwoman    fore eagna gesyhð,
rinnan fore rincum,    þa he on rode wæs.

1115

Eall þis magon him sylfe    geseon þonne,
open, orgete,    þæt he for ælda lufan,
firenfremmendra,    fela þrowade.
Magun leoda bearn    leohte oncnawan
hu hine lygnedon    lease on geþoncum,

1120

hysptun hearmcwidum,    ond on his hleor somod
hyra spatl speowdon.    Spræcon him edwit,
ond on þone eadgan    ondwlitan swa some
helfuse men    hondum slogun,
folmum areahtum    ond fystum eac,

1125

ond ymb his heafod    heardne gebigdon
beag þyrnenne,    blinde on geþoncum,
dysge ond gedwealde.    Gesegun þa dumban gesceaft,
eorðan ealgrene    ond uprodor,
forhte gefelan    frean þrowinga,

1130

ond mid cearum cwiðdun,    þeah hi cwice næron,
þa hyra scyppend    sceaþan onfengon
syngum hondum.    Sunne wearð adwæsced,
þream aþrysmed;    þa sio þeod geseah
in Hierusalem    godwebba cyst

1135

þæt ær ðam halgan    huse sceolde
to weorþunga    weorud sceawian;
ufan eall forbærst    þæt hit on eorþan læg
on twam styccum.    þæs temples segl,
wundorbleom geworht    to wlite þæs huses,

1140

sylf slat on tu,    swylce hit seaxes ecg
scearp þurhwode.    Scire burstan
muras ond stanas    monge æfter foldan,
ond seo eorðe eac,    egsan myrde,
beofode on bearhtme,    ond se brada sæ

1145

cyðde cræftes meaht    ond of clomme bræc
up yrringa    on eorþan fæðm,
ge on stede scynum    steorran forleton
hyra swæsne wlite.    On þa sylfan tid
heofon hluttre ongeat    hwa hine healice

1150

torhtne getremede    tungolgimmum;
forþon he his bodan sende,    þa wæs geboren ærest
gesceafta scircyning.    Hwæt, eac scyldge men
gesegon to soðe,    þy sylfan dæge
þe on þrowade,    þeodwundor micel,

1155

þætte eorðe ageaf    þa hyre on lægun.
Eft lifgende    up astodan
þa þe heo ær fæste    bifen hæfde,
deade bibyrgde,    þe dryhtnes bibod
heoldon on hreþre.    Hell eac ongeat,

1160

scyldwreccende,    þæt se scyppend cwom,
waldende god,    þa heo þæt weorud ageaf,
hloþe of ðam hatan hreþre.    Hyge wearð mongum blissad,
sawlum sorge toglidene.    Hwæt, eac sæ cyðde
hwa hine gesette    on sidne grund,

1165

tirmeahtig cyning;    forþon he hine tredne him
ongean gyrede,    þonne god wolde
ofer sine yðe gan.    Eahstream ne dorste
his frean fet    flode bisencan,
ge eac beamas onbudon    hwa hy mid bledum sceop,

1170

monge, nales fea,    ða mihtig god
on hira anne gestag    þær he earfeþu
geþolade fore þearfe    þeodbuendra,
laðlicne deað    leodum to helpe.
ða wearð beam monig    blodigum tearum

1175

birunnen under rindum,    reade ond þicce;
sæp wearð to swate.    þæt asecgan ne magun
foldbuende    þurh frod gewit,
hu fela þa onfundun    þa gefelan ne magun
dryhtnes þrowinga,    deade gesceafte.

1180

þa þe æþelast sind    eorðan gecynda,
ond heofones eac    heahgetimbro,
eall fore þam anum    unrot gewearð,
forhtafongen.    þeah hi ferðgewit
of hyra æþelum    ænig ne cuþen,

1185

wendon swa þeah wundrum,    þa hyra waldend for
of lichoman.    Leode ne cuþon,
modblinde men    meotud oncnawan,
flintum heardran,    þæt hi frea nerede
fram hellcwale    halgum meahtum,

1190

alwalda god.    þæt æt ærestan
foreþoncle men    from fruman worulde
þurh wis gewit,    witgan dryhtnes,
halge higegleawe,    hæleþum sægdon,
oft, nales æne,    ymb þæt æþele bearn,

1195

ðæt se earcnanstan    eallum sceolde
to hleo ond to hroþer    hæleþa cynne
weorðan in worulde,    wuldres agend,
eades ordfruma,    þurh þa æþelan cwenn.
Hwæs weneð se    þe mid gewitte nyle

1200

gemunan þa mildan    meotudes lare,
ond eal ða earfeðu    þe he fore ældum adreag,
forþon þe he wolde    þæt we wuldres eard
in ecnesse    agan mosten?
Swa þam bið grorne    on þam grimman dæge

1205

domes þæs miclan,    þam þe dryhtnes sceal,
deaðfirenum forden,    dolg sceawian,
wunde ond wite.    On werigum sefan
geseoð sorga mæste,    hu se sylfa cyning
mid sine lichoman    lysde of firenum

1210

þurh milde mod,    þæt hy mostun manweorca
tome lifgan,    ond tires blæd
ecne agan.    Hy þæs eðles þonc
hyra waldende    wita ne cuþon;
forþon þær to teonum    þa tacen geseoð

1215

orgeatu on gode,    ungesælge,
þonne Crist siteð    on his cynestole,
on heahsetle,    heofonmægna god,
fæder ælmihtig.    Folca gehwylcum
scyppend scinende    scrifeð bi gewyrhtum,

1220

eall æfter ryhte    rodera waldend.
ðonne beoð gesomnad    on þa swiþran hond
þa clænan folc,    Criste sylfum
gecorene bi cystum,    þa ær sinne cwide georne
lustum læstun    on hyra lifdagum,

1225

ond þær womsceaþan    on þone wyrsan dæl
fore scyppende    scyrede weorþað,
hateð him gewitan    on þa winstran hond,
sigora soðcyning,    synfulra weorud.
þær hy arasade    reotað ond beofiað

1230

fore frean forhte,    swa fule swa gæt,
unsyfre folc,    arna ne wenað.
ðonne bið gæsta dom    fore gode sceaden
wera cneorissum,    swa hi geworhtun ær,
þær bið on eadgum    eðgesyne

1235

þreo tacen somod,    þæs þe hi hyra þeodnes wel
wordum ond weorcum    willan heoldon.
An is ærest    orgeate þær
þæt hy fore leodum    leohte blicaþ,
blæde ond byrhte    ofer burga gesetu.

1240

Him on scinað    ærgewyrhtu,
on sylfra gehwam    sunnan beorhtran.
Oþer is to eacan    ondgete swa some,
þæt hy him in wuldre witon    waldendes giefe,
ond on seoð,    eagum to wynne,

1245

þæt hi on heofonrice    hlutre dreamas
eadge mid englum    agan motun.
ðonne bið þridde,    hu on þystra bealo
þæt gesælige weorud    gesihð þæt fordone
sar þrowian,    synna to wite,

1250

weallendne lig,    ond wyrma slite
bitrum ceaflum,    byrnendra scole.
Of þam him aweaxeð    wynsum gefea,
þonne hi þæt yfel geseoð    oðre dreogan,
þæt hy þurh miltse    meotudes genæson.

1255

ðonne hi þy geornor    gode þonciað
blædes ond blissa    þe hy bu geseoð,
þæt he hy generede    from niðcwale
ond eac forgeaf    ece dreamas;
bið him hel bilocen,    heofonrice agiefen.

1260

Swa sceal gewrixled    þam þe ær wel heoldon
þurh modlufan    meotudes willan.
ðonne bið þam oþrum    ungelice
willa geworden.    Magon weana to fela
geseon on him selfum,    synne genoge

1265

atolearfoða    ær gedenra.
þær him sorgendum    sar oðclifeð,
þroht þeodbealu,    on þreo healfa.
An is þara    þæt hy him yrmþa to fela,
grim helle fyr,    gearo to wite

1270

ondweard seoð,    on þam hi awo sculon,
wræc winnende,    wærgðu dreogan.
þonne is him oþer    earfeþu swa some
scyldgum to sconde,    þæt hi þær scoma mæste
dreogað fordone.    On him dryhten gesihð

1275

nales feara sum    firenbealu laðlic,
ond þæt ællbeorhte    eac sceawiað
heofonengla here,    ond hæleþa bearn,
ealle eorðbuend    ond atol deofol,
mircne mægencræft,    manwomma gehwone

1280

magun þurh þa lichoman,    leahtra firene,
geseon on þam sawlum.    Beoð þa syngan flæsc
scandum þurhwaden    swa þæt scire glæs,
þæt mon yþæst mæg    eall þurhwlitan.
ðonne bið þæt þridde    þearfendum sorg,

1285

cwiþende cearo,    þæt hy on þa clænan seoð,
hu hi fore goddædum    glade blissiað,
þa hy, unsælge,    ær forhogdun
to donne    þonne him dagas læstun;
ond be hyra weorcum    wepende sar

1290

þæt hi ær freolice    fremedon unryht.
Geseoð hi þa betran    blæde scinan;
ne bið him hyra yrmðu    an to wite,
ac þara oþerra    ead to sorgum,
þæs þe hy swa fægre gefean    on fyrndagum

1295

ond swa ænlice    anforletun,
þurh leaslice    lices wynne,
earges flæschoman    idelne lust.
þær hi ascamode,    scondum gedreahte,
swiciað on swiman;    synbyrþenne,

1300

firenweorc berað,    on þæt þa folc seoð.
Wære him þonne betre    þæt hy bealodæde,
ælces unryhtes,    ær gescomeden
fore anum men,    eargra weorca,
godes bodan sægdon    þæt hi to gyrne wiston

1305

firendæda on him.    Ne mæg þurh þæt flæsc se scrift
geseon on þære sawle,    hwæþer him mon soð þe lyge
sagað on hine sylfne,    þonne he þa synne bigæð.
Mæg mon swa þeah gelacnigan    leahtra gehwylcne,
yfel unclæne,    gif he hit anum gesegð,

1310

ond nænig bihelan mæg    on þam heardan dæge
wom unbeted,    ðær hit þa weorud geseoð.
Eala, þær we nu magon    wraþe firene
geseon on ussum sawlum,    synna wunde,
mid lichoman    leahtra gehygdu,

1315

eagum unclæne    ingeþoncas!
Ne þæt ænig mæg    oþrum gesecgan
mid hu micle elne    æghwylc wille
þurh ealle list    lifes tiligan,
feores forhtlice,    forð aðolian,

1320

synrust þwean    ond hine sylfne þrean,
ond þæt wom ærran    wunde hælan,
þone lytlan fyrst    þe her lifes sy,
þæt he mæge fore eagum    eorðbuendra
unscomiende    eðles mid monnum

1325

brucan bysmerleas,    þendan bu somod
lic ond sawle    lifgan mote.
Nu we sceolon georne    gleawlice þurhseon
usse hreþercofan    heortan eagum,
innan uncyste.    We mid þam oðrum ne magun,

1330

heafodgimmum,    hygeþonces ferð
eagum þurhwlitan    ænge þinga,
hwæþer him yfel þe god    under wunige,
þæt he on þa grimman tid    gode licie,
þonne he ofer weoruda gehwylc    wuldre scineð

1335

of his heahsetle    hlutran lege.
þær he fore englum    ond fore elþeodum
to þam eadgestum    ærest mæðleð,
ond him swæslice    sibbe gehateð,
heofona heahcyning;    halgan reorde

1340

frefreð he fægre    ond him friþ beodeð,
hateð hy gesunde    ond gesenade
on eþel faran    engla dreames,
ond þæs to widan feore    willum neotan:
"Onfoð nu mid freondum    mines fæder rice

1345

þæt eow wæs ær woruldum    wynlice gearo,
blæd mid blissum,    beorht eðles wlite,
hwonne ge þa lifwelan    mid þam leofstum,
swase swegldreamas,    geseon mosten.
Ge þæs earnedon    þa ge earme men,

1350

woruldþearfende,    willum onfengun
on mildum sefan.    ðonne hy him þurh minne noman
eaðmode to eow    arna bædun,
þonne ge hyra hulpon    ond him hleoð gefon,
hingrendum hlaf    ond hrægl nacedum;

1355

ond þa þe on sare    seoce lagun,
æfdon unsofte,    adle gebundne,
to þam ge holdlice    hyge staþeladon
mid modes myne.    Eall ge þæt me dydon,
ðonne ge hy mid sibbum sohtun,    ond hyra sefan trymedon

1360

forð on frofre.    þæs ge fægre sceolon
lean mid leofum    lange brucan."
Onginneð þonne to þam yflum    ungelice
wordum mæðlan    þe him bið on þa wynstran hond,
þurh egsan þrea,    alwalda god.

1365

Ne þurfon hi þonne to meotude    miltse gewenan,
lifes ne lissa,    ac þær lean cumað
werum bi gewyrhtum    worda ond dæda,
reordberendum;    sceolon þone ryhtan dom
anne geæfnan,    egsan fulne.

1370

Bið þær seo miccle    milts afyrred
þeodbuendum,    on þam dæge,
þæs ælmihtigan,    þonne he yrringa
on þæt fræte folc    firene stæleð
laþum wordum,    hateð hyra lifes riht

1375

ondweard ywan    þæt he him ær forgeaf
syngum to sælum.    Onginneð sylf cweðan,
swa he to anum sprece,    ond hwæþre ealle mæneð,
firensynnig folc,    frea ælmihtig:
"Hwæt, ic þec mon    minum hondum

1380

ærest geworhte,    ond þe ondgiet sealde.
Of lame ic þe leoþo gesette,    geaf ic ðe lifgendne gæst,
arode þe ofer ealle gesceafte,    gedyde ic þæt þu onsyn hæfdest,
mægwlite me gelicne.    Geaf ic þe eac meahta sped,
welan ofer widlonda gehwylc,    nysses þu wean ænigne dæl,

1385

ðystra þæt þu þolian sceolde.    þu þæs þonc ne wisses.
þa ic ðe swa scienne    gesceapen hæfde,
wynlicne geworht,    ond þe welan forgyfen
þæt ðu mostes wealdan    worulde gesceaftum,
ða ic þe on þa fægran    foldan gesette

1390

to neotenne    neorxnawonges
beorhtne blædwelan,    bleom scinende,
ða þu lifes word    læstan noldes,
ac min bibod bræce    be þines bonan worde.
Fæcnum feonde    furþor hyrdes,

1395

sceþþendum scaþan,    þonne þinum scyppende.
Nu ic ða ealdan race    anforlæte,
hu þu æt ærestan    yfle gehogdes,
firenweorcum forlure    þæt ic ðe to fremum sealde.
þa ic þe goda swa fela    forgiefen hæfde

1400

ond þe on þam eallum    eades to lyt
mode þuhte,    gif þu meahte sped
efenmicle gode    agan ne moste,
ða þu of þan gefean    fremde wurde,
feondum to willan    feor aworpen.

1405

Neorxnawonges wlite    nyde sceoldes
agiefan geomormod,    gæsta eþel,
earg ond unrot,    eallum bidæled
dugeþum ond dreamum,    ond þa bidrifen wurde
on þas þeostran weoruld,    þær þu þolades siþþan

1410

mægenearfeþu    micle stunde,
sar ond swar gewin    ond sweartne deað,
ond æfter hingonge    hreosan sceoldes
hean in helle,    helpendra leas.
ða mec ongon hreowan    þæt min hondgeweorc

1415

on feonda geweald    feran sceolde,
moncynnes tuddor    mancwealm seon,
sceolde uncuðne    eard cunnian,
sare siþas.    þa ic sylf gestag,
maga in modor,    þeah wæs hyre mægdenhad

1420

æghwæs onwalg.    Wearð ic ana geboren
folcum to frofre.    Mec mon folmum biwond,
biþeahte mid þearfan wædum,    ond mec þa on þeostre alegde
biwundenne mid wonnum claþum.    Hwæt, ic þæt for worulde geþolade!
Lytel þuhte ic leoda bearnum,    læg ic on heardum stane,

1425

cildgeong on crybbe.    Mid þy ic þe wolde cwealm afyrran,
hat helle bealu,    þæt þu moste halig scinan
eadig on þam ecan life,    forðon ic þæt earfeþe wonn.
Næs me for mode,    ac ic on magugeoguðe
yrmþu geæfnde,    arleas licsar,

1430

þæt ic þurh þa    wære þe gelic,
ond þu meahte    minum weorþan
mægwlite gelic,    mane bidæled.
Ond fore monna lufan    min þrowade
heafod hearmslege;    hleor geþolade,

1435

oft ondlata,    arleasra spatl,
of muðe onfeng,    manfremmendra.
Swylce hi me geblendon    bittre tosomne
unswetne drync    ecedes ond geallan.
ðonne ic fore folce onfeng    feonda geniðlan,

1440

fylgdon me mid firenum,    fæhþe ne rohtun,
ond mid sweopum slogun.    Ic þæt sar for ðe
þurh eaðmedu    eall geþolade,
hosp ond heardcwide.    þa hi hwæsne beag
ymb min heafod    heardne gebygdon,

1445

þream biþrycton,    se wæs of þornum geworht.
ða ic wæs ahongen    on heanne beam,
rode gefæstnad,    ða hi ricene mid spere
of minre sidan    swat ut guton,
dreor to foldan,    þæt þu of deofles þurh þæt

1450

nydgewalde    genered wurde.
ða ic, womma leas,    wite þolade,
yfel earfeþu,    oþþæt ic anne forlet
of minum lichoman    lifgendne gæst.
Geseoð nu þa feorhdolg    þe ge gefremedun ær

1455

on minum folmum    ond on fotum swa some,
þurh þa ic hongade    hearde gefæstnad;
meaht her eac geseon    orgete nu gen
on minre sidan    swatge wunde.
Hu þær wæs unefen racu    unc gemæne!

1460

Ic onfeng þin sar    þæt þu moste gesælig
mines eþelrices    eadig neotan,
ond þe mine deaðe    deore gebohte
þæt longe lif    þæt þu on leohte siþþan,
wlitig, womma leas,    wunian mostes.

1465

Læg min flæschoma    in foldan bigrafen,
niþre gehyded,    se ðe nængum scod,
in byrgenne,    þæt þu meahte beorhte uppe
on roderum wesan,    rice mid englum.
For hwon forlete þu    lif þæt scyne

1470

þæt ic þe for lufan    mid mine lichoman
heanum to helpe    hold gecypte?
Wurde þu þæs gewitleas    þæt þu waldende
þinre alysnesse    þonc ne wisses?
Ne ascige ic nu    owiht bi þam bitran

1475

deaðe minum    þe ic adreag fore þe,
ac forgield me þin lif,    þæs þe ic iu þe min
þurh woruldwite    weorð gesealde;
ðæs lifes ic manige    þe þu mid leahtrum hafast
ofslegen synlice    sylfum to sconde.

1480

For hwan þu þæt selegescot    þæt ic me swæs on þe
gehalgode,    hus to wynne,
þurh firenlustas,    fule synne,
unsyfre bismite    sylfes willum?
Ge þu þone lichoman    þe ic alysde me

1485

feondum of fæðme,    ond þa him firene forbead,
scyldwyrcende    scondum gewemdest.
For hwon ahenge þu mec hefgor    on þinra honda rode
þonne iu hongade?    Hwæt, me þeos heardra þynceð!
Nu is swærra mid mec    þinra synna rod

1490

þe ic unwillum    on beom gefæstnad,
þonne seo oþer wæs    þe ic ær gestag,
willum minum,    þa mec þin wea swiþast
æt heortan gehreaw,    þa ic þec from helle ateah,
þær þu hit wolde sylfa    siþþan gehealdan.

1495

Ic wæs on worulde wædla    þæt ðu wurde welig in heofonum,
earm ic wæs on eðle þinum    þæt þu wurde eadig on minum.
þa ðu þæs ealles    ænigne þonc
þinum nergende    nysses on mode.
Bibead ic eow    þæt ge broþor mine

1500

in woruldrice    wel aretten
of þam æhtum    þe ic eow on eorðan geaf,
earmra hulpen.    Earge ge þæt læstun,
þearfum forwyrndon    þæt hi under eowrum þæce mosten
in gebugan,    ond him æghwæs oftugon,

1505

þurh heardne hyge,    hrægles nacedum,
moses meteleasum.    þeah hy him þurh minne noman
werge, wonhale,    wætan bædan,
drynces gedreahte,    duguþa lease,
þurste geþegede,    ge him þriste oftugon.

1510

Sarge ge ne sohton,    ne him swæslic word
frofre gespræcon,    þæt hy þy freoran hyge
mode gefengen.    Eall ge þæt me dydan,
to hynþum heofoncyninge.    þæs ge sceolon hearde adreogan
wite to widan ealdre,    wræc mid deoflum geþolian."

1515

ðonne þær ofer ealle    egeslicne cwide
sylf sigora weard,    sares fulne,
ofer þæt fæge folc    forð forlæteð,
cwið to þara synfulra    sawla feþan:
"Farað nu, awyrgde,    willum biscyrede

1520

engla dreames,    on ece fir
þæt wæs Satane    ond his gesiþum mid,
deofle gegearwad    ond þære deorcan scole,
hat ond heorogrim.    On þæt ge hreosan sceolan!"
Ne magon hi þonne gehynan    heofoncyninges bibod,

1525

rædum birofene.    Sceolon raþe feallan
on grimne grund    þa ær wiþ gode wunnon.
Bið þonne rices weard    reþe ond meahtig,
yrre ond egesful.    Ondweard ne mæg
on þissum foldwege    feond gebidan.

1530

Swapeð sigemece    mid þære swiðran hond
þæt on þæt deope dæl    deofol gefeallað
in sweartne leg,    synfulra here
under foldan sceat,    fæge gæstas
on wraþra wic,    womfulra scolu

1535

werge to forwyrde    on witehus,
deaðsele deofles.    Nales dryhtnes gemynd
siþþan gesecað,    synne ne aspringað,
þær hi leahtrum fa,    lege gebundne,
swylt þrowiað.    Bið him synwracu

1540

ondweard undyrne;    þæt is ece cwealm.
Ne mæg þæt hate dæl    of heoloðcynne
in sinnehte    synne forbærnan
to widan feore,    wom of þære sawle,
ac þær se deopa seað    dreorge fedeð,

1545

grundleas giemeð    gæsta on þeostre,
æleð hy mid þy ealdan lige,    ond mid þy egsan forste,
wraþum wyrmum    ond mid wita fela,
frecnum feorhgomum,    folcum scendeð.
þæt we magon eahtan    ond on an cweþan,

1550

soðe secgan,    þæt se sawle weard,
lifes wisdom,    forloren hæbbe,
se þe nu ne giemeð    hwæþer his gæst sie
earm þe eadig,    þær he ece sceal
æfter hingonge    hamfæst wesan.

1555

Ne bisorgað he    synne to fremman,
wonhydig mon,    ne he wihte hafað
hreowe on mode    þæt him halig gæst
losige þurh leahtras    on þas lænan tid.
ðonne mansceaða    fore meotude forht,

1560

deorc on þam dome standeð,    ond deaðe fah,
wommum awyrged,    bið se wærloga
fyres afylled.    Feores unwyrðe,
egsan geþread,    ondweard gode
won ond wliteleas    hafað werges bleo,

1565

facentacen feores.    ðonne firena bearn
tearum geotað,    þonne þæs tid ne biþ,
synne cwiþað;    ac hy to sið doð
gæstum helpe,    ðonne þæs giman nele
weoruda waldend,    hu þa womsceaþan

1570

hyra ealdgestreon    on þa openan tid
sare greten.    Ne biþ þæt sorga tid
leodum alyfed,    þæt þær læcedom
findan mote,    se þe nu his feore nyle
hælo strynan    þenden her leofað.

1575

Ne bið þær ængum godum    gnorn ætywed,
ne nængum yflum wel,    ac þær æghwæþer
anfealde gewyrht    ondweard wigeð.
Forðon sceal onettan,    se þe agan wile
lif æt meotude,    þenden him leoht ond gæst

1580

somodfæst seon.    He his sawle wlite
georne bigonge    on godes willan,
ond wær weorðe    worda ond dæda,
þeawa ond geþonca,    þenden him þeos woruld,
sceadum scriþende,    scinan mote,

1585

þæt he ne forleose    on þas lænan tid
his dreames blæd    ond his dagena rim,
ond his weorces wlite    ond wuldres lean,
þætte heofones cyning    on þa halgan tid
soðfæst syleð    to sigorleanum

1590

þam þe him on gæstum    georne hyrað.
þonne heofon ond hel    hæleþa bearnum,
fira feorum,    fylde weorþeð.
Grundas swelgað    godes ondsacan,
lacende leg    laðwende men,

1595

þreað þeodsceaþan,    ond no þonan læteð
on gefean faran    to feorhnere,
ac se bryne bindeð    bidfæstne here,
feoð firena bearn.    Frecne me þinceð
þæt þas gæstberend    giman nellað,

1600

men on mode,    þonne man fremmað,
hwæt him se waldend    to wrace gesette,
laþum leodum.    þonne lif ond deað
sawlum swelgað.    Bið susla hus
open ond oðeawed,    aðlogum ongean,

1605

ðæt sceolon fyllan    firengeorne men
sweartum sawlum.    þonne synna to wrace
scyldigra scolu    ascyred weorþeð
heane from halgum    on hearmcwale.
ðær sceolan þeofas    ond þeodsceaþan,

1610

lease ond forlegene,    lifes ne wenan,
ond mansworan    morþorlean seon,
heard ond heorogrim.    þonne hel nimeð
wærleasra weorud,    ond hi waldend giefeð
feondum in forwyrd;    fa þrowiað

1615

ealdorbealu egeslic.    Earm bið se þe wile
firenum gewyrcan,    þæt he fah scyle
from his scyppende    ascyred weorðan
æt domdæge    to deaðe niþer,
under helle cinn    in þæt hate fyr,

1620

under liges locan,    þær hy leomu ræcað
to bindenne    ond to bærnenne
ond to swingenne    synna to wite.
ðonne halig gæst    helle biluceð,
morþerhusa mæst,    þurh meaht godes,

1625

fyres fulle,    ond feonda here,
cyninges worde.    Se biþ cwealma mæst
deofla ond monna!    þæt is dreamleas hus,
ðær ænig ne mæg    ower losian
caldan clommum.    Hy bræcon cyninges word,

1630

beorht boca bibod;    forþon hy abidan sceolon
in sinnehte,    sar endeleas,
firendædum fa,    forð þrowian,
ða þe her forhogdun    heofonrices þrym.
þonne þa gecorenan    fore Crist berað

1635

beorhte frætwe.    Hyra blæd leofað
æt domdæge,    agan dream mid gode
liþes lifes,    þæs þe alyfed biþ
haligra gehwam    on heofonrice.
ðæt is se eþel    þe no geendad weorþeð,

1640

ac þær symle forð    synna lease
dream weardiað,    dryhten lofiað,
leofne lifes weard,    leohte biwundne,
sibbum bisweðede,    sorgum biwerede,
dreamum gedyrde,    dryhtne gelyfde.

1645

Awo to ealdre    engla gemanan
brucað mid blisse,    beorhte mid lisse,
freogað folces weard.    Fæder ealra geweald
hafað ond healdeð    haligra weorud.
ðær is engla song,    eadigra blis,

1650

þær is seo dyre    dryhtnes onsien
eallum þam gesælgum    sunnan leohtra.
ðær is leofra lufu,    lif butan endedeaðe,
glæd gumena weorud,    gioguð butan ylde,
heofonduguða þrym,    hælu butan sare,

1655

ryhtfremmendum    ræst butan gewinne,
domeadigra    dæg butan þeostrum,
beorht blædes full,    blis butan sorgum,
frið freondum bitweon    forð butan æfestum,
gesælgum on swegle,    sib butan niþe

1660

halgum on gemonge.    Nis þær hungor ne þurst,
slæp ne swar leger,    ne sunnan bryne,
ne cyle ne cearo,    ac þær cyninges giefe
awo brucað    eadigra gedryht,
weoruda wlitescynast,    wuldres mid dryhten.