The Statutes of the Realm/Volume 1/Charters of Liberties/1
CARTA
REGIS HENRICI.
ANNO REGNI PRIMO.
A.D. MCI.
Institutiones Henrici Regis.
[Anno Incarnationis dñicæ M.CI. Henricus filiꝰ Willelmi Regis post obitū fr̃is sui Willelmi, Dei gr̃a Rex Angloꝝ om̄ibꝫ fidelibꝫ Sal̵.[1]] Sciatis me Dei misc̃dia & cōmuni consilio ([2]) Baronū [tociꝰ[3]] regni Angliæ ejusdē ([4]) regē coronatū esse. Et qia regnū oppressū erat injustis exactionibꝫ, Ego Dei respectu, & amore quē erga vos ([5]) habeo, sc̃am Dei eccl̵iā inpimis liberā facio; Ita qod nec vendā nec ad firmā ponā, nec mortuo Archiep̃o, [sive[6]] Ep̃o, [sive[7]] Abbate, aliqid accipiā de dñio Eccl̵ie vel [de[8]] hominibꝫ ejꝰ donec Successor in eā ingrediatr; & om̃s malas consuetudines quibꝫ regnū Angliæ [injuste[9]] opprimebatur, inde aufero: Quas malas consuetudines ex parte [hic pono.[10]]
D’ releviis dandis.R. 2.
Si quis [Baronū Comitū meoꝝ[11]] sive alioꝝ qi de me tenent mortuus fuerit, hæres suus n̄ redimet terrā suā sicut faciebat tempore fr̃is mei, sed justa & legitima [relevatione relevabit[12]] eā. Similit͛ & hōīes Baronū meoꝝ justa & legitima [relevatione relevabunt[13]] terras suas de Dñis suis.
R. 2.
Et si quis Baronū ([14]) vel [alioꝝ[15]] hominū meorū filiā suā [nuptū[16]] tradere voluerit, sive sororē sive [neptī[17]] sive cognatā, mecū inde loqatur. Sed neqꝫ ego aliqid de suo ꝓ hac licencia accipiā, neqꝫ defendā ei quin eā det, excepto si [ea[18]] vellet jungere inimico meo. Et si mortuo barone ([19]) [sive[20]] alio homine [meo[21]] filia hæres remanserit, illā dabo consilio baronū meoꝝ cū terra sua; & si mortuo [viro[22]] Uxor [ejꝰ[23]] remanserit, & sine liberis fuerit, [dotē suā & maritationē[24]] habebit, & eā non dabo marito ni sc̃d̵m velle suum.
R. 2.
Si vo Uxor cū liberis remanserit, dotē qidē & maritationē ([25]) habebit dū ([26]) corpus suum legitime [servaverit,[27]] & eā non dabo nisi sc̃d̵m velle suū. Et t͛ræ & liberoꝝ custos erit sive Uxor, sive aliꝰ [ꝓpinquariꝰ[28]] qui [justiꝰ[29]] esse [debeat:[30]] & p͛cipio ut barones mei [similit͛[31]] se contineant erga filios [&[32]] filias vel uxores hominū suorum.
Monetagiū cōmune qod capiebatr ꝑ civitates & ([33]) comitatꝰ, qod non fuit tēpore Regis Eduuardi, hoc ne amodo [sit[34]] om̄ino defendo. Si qis captꝰ fuerit sive monetariꝰ sive aliꝰ cū falsa moneta, justicia recta inde fiat. Om̄ia placita, & om̄ia debita quæ fr̃i meo [debebantr[35]] condono, exceptis rectis firmis [meis,[36]] & exceptis illis quæ pacta erant ꝓ alioꝝ hereditatibꝫ, vel ꝓ eis rebꝫ quæ justius aliis contingebant. Et si qis [hereditate sua aliqid[37]] pepigerat illud condono, & om̃s [relevationes[38]] quæ ꝓ rectis [hereditatibꝫ[39]] pacte [fuerant.[40]]
Et si qis baronū vel hominū meoꝝ infirmabitr, sicut ipse dabit, vel dare disponet pecuniā suā, ita datam esse concedo. Quod si ipse p͛ventꝰ ([41]) armis vl̵ infirmitate pecuniā suam n̄ dederit, [vel̵[42]] dare disposuerit, Uxor sua sive liberi aut parentes [&[43]] legitimi homines ejꝰ [eam[44]] ꝓ anima ejꝰ dividant sicut eis meliꝰ visum fuerit.
Si qis ([45]) forisfec̃rit n̄ dabit vadiū in mis̃cd̵ia ([46]) pecuniæ ([47]) sicut faciebat tēpore patris [mei[48]] [vel[49]] fr̃is mei, sed sc̃d̵m modū forisfacti ita em̃dabit, sicut emendasset retro a tēpore patris mei ([50]) in tēpore alioꝝ antecessoꝝ meoꝝ. Quod si ꝑfidiæ vl̵ sceleris convictꝰ fuerit, sicut justū [fuerit[51]] sic emendet.
R.1.
Murdra etiā retro ab [illo[52]] die qua in regē coronatꝰ fui [om̄ia[53]] condono; & ea que amo facta fuerint juste [emendentr[54]] sc̃d̵m lagā Regis Eduuardi.
[Forestas om̄i[55]] consensu Baronū meoꝝ in manu mea [retinui,[56]] sicut patr m̃s [eas[57]] habuit.
Militibꝫ qui ꝑ loricas t͛ras suas [defendunt,[58]] t͛ras dñicarū carrucarū [suarum[59]] quietas ab om̄ibꝫ [gildis,[60]] & ([61]) om̄i oꝑe, [ꝓprio[62]] dono meo concedo, [ut sicut tā magno allevamine alleviati sunt,[63]] ita se eqis & armis bene instruant ([64]) ad servitiū meū & ad defensionē regni mei.
[Pacē firmā in toto regno meo pono & teneri amodo p͛cipio.[65]]
Lagā Eduuardi regis vobis reddo cū illis emendationibꝫ quibꝫ pater m̃s eam emendavit ([66]) consilio baronū suorum.
Si qis aliquid [de rebꝫ meis[67]] vel de rebꝫ alicujꝰ post obitū Willelmi Regis fr̃is mei cæpit totū cito [sine em̃datione reddatr.[68]] Et si qis inde aliqid retinuerit, ille suꝑ quē inventū fuerit, michi graviter emendabit. [T. M. Londoniæ Ep̃o, & Gundulfo Ep̃o, & Willelmo electo Ep̃o, & Henrico Comite, & Sim̄ Comite, & Walt̃ Giffardo, & Rodb̴to de Monfort, & Rogero Bigoto, & Henrico de Portu, apd̵ Londoniā quando fui coronatus.[69]]
- ↑
Henricus dei gr̃a Rex Angloꝝ, om̄ibꝫ Baronibꝫ & fidelibꝫ suis Francis & Anglis, Sal̵t̃. R. 1. enricꝰ Rex Angloꝝ Samsoni Ep̃o & Ursoni de Abecot & om̄ibꝫ baronibꝫ et fidelibꝫ suis tā francigenis qam Anglig̃ de Wirecestrescira, Sal̵m. R. 2. - ↑ & assensu interl. R. 1.
- ↑ deest R. 1; R. 2.
- ↑ regni R. 1; R. 2.
- ↑ om̃s R. 1.
- ↑ seu R. 2.
- ↑ vl̵ R. 1.
- ↑ deest R. 1.
- ↑ deest R. 1.
- ↑ suppono R. 1.
- ↑ Baronū meoꝝ Comitum R. 1; R. 2.
- ↑ revelac͠oe revelabit R. 2.
- ↑ revelatione revelabunt eam R. 2.
- ↑ meoꝝ R. 2.
- ↑ deest R. 1.
- ↑ nubitum R. 1.
- ↑ neptē R. 1; R. 2.
- ↑ eam R. 1; R. 2.
- ↑ m̃o R. 2.
- ↑ vl̵ R. 1; R. 2.
- ↑ deest R. 1; R. 2.
- ↑ marito R. 1; R. 2.
- ↑ deest R. 2.
- ↑ dotem & maritac͠onem suam R. 1.
- ↑ suam R. 1;—R. 2. interl.
- ↑ uxor R. 1.
- ↑ s͛vabit R. 1.
- ↑ ꝓpinquoꝝ R. 1; R. 2.
- ↑ justus R. 1.
- ↑ debebit R. 1; R. 2.
- ↑ similr̃ similr̃ R. 2.
- ↑ vl̵ R. 1; R. 2.
- ↑ ꝑ R. 1; R. 2.
- ↑ fiat R. 1.
- ↑ debentr R. 1.
- ↑ deest R. 2.
- ↑
aliquid ꝓ hr̃ditate sua R. 1. ꝓ h̴editate sua aliquid R. 2. - ↑ revelationes R. 2.
- ↑ h̴editationibꝫ; R. 2.
- ↑ erant R. 1.—sunt erant R. 2.
- ↑ vl̵ R. 1; R. 2.
- ↑ nec R. 1; nc R. 2.
- ↑ aut R. 1; R. 2.
- ↑ deest R. 1.
- ↑ baronum vl̵ homin̄ meoꝝ R. 1; R. 2.
- ↑ tocius R. 1.
- ↑ sue R. 1; R. 2.
- ↑ deest R. 2.
- ↑ & R. 1.
- ↑ & fr̃is mei R. 1.
- ↑ er̃ R. 1.
- ↑ illa R. 1; R. 2.
- ↑ oĩo R. 2.
- ↑ emēdetr R. 2.
- ↑
Forestas cõi R. 1. Forestes cōmuni R. 2. - ↑ sic retinui R. 1.—ita tenui R. 2.
- ↑ deest R. 2.
- ↑ deserviunt R. 1; R. 2.
- ↑ deest R. 2.
- ↑ geldis R. 2.
- ↑ ab R. 1; R. 2.
- ↑ deest R. 2.
- ↑
ut sicut benignitas mea ꝓpensior est in eis, ita mi fideles sint; et sicut tam magno gavamine allevati sunt R. 1. ut sicut tam magno gavamine allevati s̃t R. 2. - ↑ ut apti & parati sint R. 1; R. 2.
- ↑ deest h{{subst:ae}}c clausula R. 1.
- ↑ cū R. 2.
- ↑ de meo R. 1.—de m̃o R. 2.
- ↑
reddat absqꝫ emendacione R. 1. reddatr absqꝫ emendac͠one R. 2. - ↑ Testibꝫ Archiep̃is, Ep̃is, Baronibꝫ, Comitibꝫ, Vicecom̄ et optimatibꝫ tocius regni Angl̵ apud Westm̄ qn̄ coronatus fui. R. 1.Teste Maur̃ London̄ Ep̃o, & Wil̴l̴o elc̃o Winton̄ Ep̃o, & Gerardo h̴eford Ep̃o, & Henr̃ Comite, & Simone Comite, & Walt͛o Gifardo, & Rob̴to de Munford, & Rog̃o Bigodo, & Eudone dapifõ, & Rob̴to fil̵ Hamonis, & Robto Malet apud Westm̄ qn̄ coronatꝰ fui. Val̵t̃. R. 2.