The Exeter Book (Jebson)/The Gifts of Men
Appearance
The Gifts of Men
Verse Indeterminate Saxon
-
Fela bið on foldan forðgesynra
geongra geofona, þa þa gæstberend
wegað in gewitte, swa her weoruda god,
meotud meahtum swið, monnum dæleð,
- 5
-
syleð sundorgiefe, sendeð wide
agne spede, þara æghwylc mot
dryhtwuniendra dæl onfon.
Ne bið ænig þæs earfoðsælig
mon on moldan, ne þæs medspedig,
- 10
-
lytelhydig, ne þæs læthydig,
þæt hine se argifa ealles biscyrge
modes cræfta oþþe mægendæda,
wis on gewitte oþþe on wordcwidum,
þy læs ormod sy ealra þinga,
- 15
-
þara þe he geworhte in woruldlife,
geofona gehwylcre. Næfre god demeð
þæt ænig eft þæs earm geweorðe.
Nænig eft þæs swiþe þurh snyttrucræft
in þeode þrym þisses lifes
- 20
-
forð gestigeð, þæt him folca weard
þurh his halige giefe hider onsende
wise geþohtas ond woruldcræftas,
under anes meaht ealle forlæte,
þy læs he for wlence wuldorgeofona ful,
- 25
-
mon mode swið of gemete hweorfe
ond þonne forhycge heanspedigran;
ac he gedæleð, se þe ah domes geweald,
missenlice geond þisne middangeard
leoda leoþocræftas londbuendum.
- 30
-
Sumum her ofer eorþan æhta onlihð,
woruldgestreona. Sum bið wonspedig,
heardsælig hæle, biþ hwæþre gleaw
modes cræfta. Sum mægenstrengo
furþor onfehð. Sum freolic bið
- 35
-
wlitig on wæstmum. Sum biþ woðbora,
giedda giffæst. Sum biþ gearuwyrdig.
Sum bið on huntoþe hreðeadigra
deora dræfend. Sum dyre bið
woruldricum men. Sum bið wiges heard,
- 40
-
beadocræftig beorn, þær bord stunað.
Sum in mæðle mæg modsnottera
folcrædenne forð gehycgan,
þær witena biþ worn ætsomne.
Sum mæg wrætlice weorc ahycgan
- 45
-
heahtimbra gehwæs; hond bið gelæred,
wis ond gewealden, swa bið wyrhtan ryht,
sele asettan, con he sidne ræced
fæste gefegan wiþ færdryrum.
Sum mid hondum mæg hearpan gretan,
- 50
-
ah he gleobeames gearobrygda list.
Sum bið rynig, sum ryhtscytte,
sum leoða gleaw, sum on londe snel,
feþespedig. Sum on fealone wæg
stefnan steoreð, streamrade con,
- 55
-
weorudes wisa, ofer widne holm,
þonne særofe snelle mægne
arum bregdað yðborde neah.
Sum bið syndig, sum searocræftig
goldes ond gimma, þonne him gumena weard
- 60
-
hateð him to mærþum maþþum renian.
Sum mæg wæpenþræce, wige to nytte,
modcræftig smið monige gefremman,
þonne he gewyrceð to wera hilde
helm oþþe hupseax oððe heaþubyrnan,
- 65
-
scirne mece oððe scyldes rond,
fæste gefeged wið flyge gares.
Sum bið arfæst ond ælmesgeorn,
þeawum geþyde. Sum bið þegn gehweorf
on meoduhealle. Sum bið meares gleaw,
- 70
-
wicgcræfta wis. Sum gewealdenmod
þafað in geþylde þæt he þonne sceal.
Sum domas con, þær dryhtguman
ræd eahtiað. Sum bið hrædtæfle.
Sum bið gewittig æt winþege,
- 75
-
beorhyrde god. Sum bið bylda til
ham to hebbanne. Sum bið heretoga,
fyrdwisa from. Sum biþ folcwita.
Sum biþ æt þearfe þristhydigra
þegn mid his þeodne. Sum geþyld hafað,
- 80
-
fæstgongel ferð. Sum bið fugelbona,
hafeces cræftig. Sum bið to horse hwæt.
Sum bið swiðsnel, hafað searolic gomen,
gleodæda gife for gumþegnum,
leoht ond leoþuwac. Sum bið leofwende,
- 85
-
hafað mod ond word monnum geþwære.
Sum her geornlice gæstes þearfe
mode bewindeþ, ond him metudes est
ofer eorðwelan ealne geceoseð.
Sum bið deormod deofles gewinnes,
- 90
-
bið a wið firenum in gefeoht gearo.
Sum cræft hafað circnytta fela,
mæg on lofsongum lifes waldend
hlude hergan, hafað healice
beorhte stefne. Sum bið boca gleaw,
- 95
-
larum leoþufæst. Sum biþ listhendig
to awritanne wordgeryno.
Nis nu ofer eorþan ænig monna
mode þæs cræftig, ne þæs mægeneacen,
þæt hi æfre anum ealle weorþen
- 100
-
gegearwade, þy læs him gilp sceððe,
oþþe fore þære mærþe mod astige,
gif he hafaþ ana ofer ealle men
wlite ond wisdom ond weorca blæd;
ac he missenlice monna cynne
- 105
-
gielpes styreð ond his giefe bryttað,
sumum on cystum, sumum on cræftum,
sumum on wlite, sumum on wige,
sumum he syleð monna milde heortan,
þeawfæstne geþoht, sum biþ þeodne hold.
- 110
-
Swa weorðlice wide tosaweð
dryhten his duguþe. A þæs dom age,
leohtbære lof, se us þis lif giefeð
ond his milde mod monnum cyþeð.