The Exeter Book (Jebson)/The Gifts of Men

The Gifts of Men

Verse Indeterminate Saxon

Fela bið on foldan         forðgesynra
geongra geofona,         þa þa gæstberend
wegað in gewitte,         swa her weoruda god,
meotud meahtum swið,         monnum dæleð,

5

syleð sundorgiefe,         sendeð wide
agne spede,         þara æghwylc mot
dryhtwuniendra         dæl onfon.
Ne bið ænig þæs         earfoðsælig
mon on moldan,         ne þæs medspedig,

10

lytelhydig,         ne þæs læthydig,
þæt hine se argifa         ealles biscyrge
modes cræfta         oþþe mægendæda,
wis on gewitte         oþþe on wordcwidum,
þy læs ormod sy         ealra þinga,

15

þara þe he geworhte         in woruldlife,
geofona gehwylcre.         Næfre god demeð
þæt ænig eft         þæs earm geweorðe.
Nænig eft þæs swiþe         þurh snyttrucræft
in þeode þrym         þisses lifes

20

forð gestigeð,         þæt him folca weard
þurh his halige giefe         hider onsende
wise geþohtas         ond woruldcræftas,
under anes meaht         ealle forlæte,
þy læs he for wlence         wuldorgeofona ful,

25

mon mode swið         of gemete hweorfe
ond þonne forhycge         heanspedigran;
ac he gedæleð,         se þe ah domes geweald,
missenlice         geond þisne middangeard
leoda leoþocræftas         londbuendum.

30

Sumum her ofer eorþan         æhta onlihð,
woruldgestreona.         Sum bið wonspedig,
heardsælig hæle,         biþ hwæþre gleaw
modes cræfta.         Sum mægenstrengo
furþor onfehð.         Sum freolic bið

35

wlitig on wæstmum.         Sum biþ woðbora,
giedda giffæst.         Sum biþ gearuwyrdig.
Sum bið on huntoþe         hreðeadigra
deora dræfend.         Sum dyre bið
woruldricum men.         Sum bið wiges heard,

40

beadocræftig beorn,         þær bord stunað.
Sum in mæðle mæg         modsnottera
folcrædenne         forð gehycgan,
þær witena biþ         worn ætsomne.
Sum mæg wrætlice         weorc ahycgan

45

heahtimbra gehwæs;         hond bið gelæred,
wis ond gewealden,         swa bið wyrhtan ryht,
sele asettan,         con he sidne ræced
fæste gefegan         wiþ færdryrum.
Sum mid hondum mæg         hearpan gretan,

50

ah he gleobeames         gearobrygda list.
Sum bið rynig,         sum ryhtscytte,
sum leoða gleaw,         sum on londe snel,
feþespedig.         Sum on fealone wæg
stefnan steoreð,         streamrade con,

55

weorudes wisa,         ofer widne holm,
þonne særofe         snelle mægne
arum bregdað         yðborde neah.
Sum bið syndig,         sum searocræftig
goldes ond gimma,         þonne him gumena weard

60

hateð him to mærþum         maþþum renian.
Sum mæg wæpenþræce,         wige to nytte,
modcræftig smið         monige gefremman,
þonne he gewyrceð         to wera hilde
helm oþþe hupseax         oððe heaþubyrnan,

65

scirne mece         oððe scyldes rond,
fæste gefeged         wið flyge gares.
Sum bið arfæst         ond ælmesgeorn,
þeawum geþyde.         Sum bið þegn gehweorf
on meoduhealle.         Sum bið meares gleaw,

70

wicgcræfta wis.         Sum gewealdenmod
þafað in geþylde         þæt he þonne sceal.
Sum domas con,         þær dryhtguman
ræd eahtiað.         Sum bið hrædtæfle.
Sum bið gewittig         æt winþege,

75

beorhyrde god.         Sum bið bylda til
ham to hebbanne.         Sum bið heretoga,
fyrdwisa from.         Sum biþ folcwita.
Sum biþ æt þearfe         þristhydigra
þegn mid his þeodne.         Sum geþyld hafað,

80

fæstgongel ferð.         Sum bið fugelbona,
hafeces cræftig.         Sum bið to horse hwæt.
Sum bið swiðsnel,         hafað searolic gomen,
gleodæda gife         for gumþegnum,
leoht ond leoþuwac.         Sum bið leofwende,

85

hafað mod ond word         monnum geþwære.
Sum her geornlice         gæstes þearfe
mode bewindeþ,         ond him metudes est
ofer eorðwelan         ealne geceoseð.
Sum bið deormod         deofles gewinnes,

90

bið a wið firenum         in gefeoht gearo.
Sum cræft hafað         circnytta fela,
mæg on lofsongum         lifes waldend
hlude hergan,         hafað healice
beorhte stefne.         Sum bið boca gleaw,

95

larum leoþufæst.         Sum biþ listhendig
to awritanne         wordgeryno.
Nis nu ofer eorþan         ænig monna
mode þæs cræftig,         ne þæs mægeneacen,
þæt hi æfre anum         ealle weorþen

100

gegearwade,         þy læs him gilp sceððe,
oþþe fore þære mærþe         mod astige,
gif he hafaþ ana         ofer ealle men
wlite ond wisdom         ond weorca blæd;
ac he missenlice         monna cynne

105

gielpes styreð         ond his giefe bryttað,
sumum on cystum,         sumum on cræftum,
sumum on wlite,         sumum on wige,
sumum he syleð monna         milde heortan,
þeawfæstne geþoht,         sum biþ þeodne hold.

110

Swa weorðlice         wide tosaweð
dryhten his duguþe.         A þæs dom age,
leohtbære lof,         se us þis lif giefeð
ond his milde mod         monnum cyþeð.