The Gospel of Saint Luke in West-Saxon
 | Scans of this work are available at https://web.archive.org/web/20120220195715/http://wordhord.org/nasb/luke-ws.html.
If this work (and the scans) are in the public domain, or under a compatible licence: Please see the Beginner's guide to Index: files for details on how to upload the scans and create an Index page for them. If you would like to assist once scans have been uploaded, please see Help:Match and Split and Help:Proofread. |
Forme Heafodƿeard
[edit]1 Forþam ðe ƿitodlice maneȝa þohton þara þinȝa race ȝeendebyrdan þe on us ȝefyllede synt.
2 sƿa us betæhtun ða þe hyt of frymðe ȝesaƿon. And þære spræce þenas ƿæron;
3 Me ȝeþuhte ȝeornlice eallum oð endebyrdnesse ƿritan þe: þu se selusta þeophilus
4 þæt ðu oncnaƿe þara ƿorda soþfæstnesse of ðam ðe þu ȝelæred eart;
5 On herodes daȝum iudea cynincȝes. Ƿæs sum sacerd on naman zacharias of abian tune. and his ƿif ƿæs of aarones dohtrum. and hyre nama ƿæs elizabeþ;
6 Soðlice hiȝ ƿæron butu rihtƿise beforan ȝode. Ȝanȝende on eallum his bebodum and rihtƿisnessum butan ƿrohte.
7 and hiȝ næfdon nan bearn. forðam þe: elizabeþ ƿæs unberende. and hy on heora daȝum butu forðeodon;
8 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa zacharias his sacerdhades breac on hys ȝeƿrixles endebyrdnesse beforan ȝode:
9 æfter ȝeƿunan ðæs sacerdhades hlotes. he eode þæt he hys offrunȝa sette; þa he on ȝodes tempel eode
10 eall ƿerod þæs folces ƿæs ute ȝebiddende on þære offrunȝa timan.
11 þa ætyƿde him drihtnes enȝel standende on þæs ƿeofodes sƿyðran healfe;
12 þa ƿearð zacharias ȝedrefed þæt ȝeseonde and him eȝe onhreas;
13 þa cƿæð se enȝel him to. ne ondræd þu þe zacharias. Forþam þin ben ys ȝehyred and þin ƿif elizabeþ þe sunu cenð. and þu nemst hys naman Iohannes:
14 and he byð þe to ȝefean and to blisse, and maneȝa on his acennednysse ȝefaȝniað
15 Soðlice he byð mære beforan drihtne and he ne drincð ƿin ne beor: and he byð ȝefylled on haliȝum ȝaste. þonne ȝyt of hys modor innoðe:
16 and maneȝa israhela bearna he ȝecyrð to drihtne hyra ȝode.
17 and he ȝæð toforan him on ȝaste. and elias mihte. þæt he fædera heortan to heora bearnum ȝecyrre. and unȝeleaffulle to rihtƿisra ȝleaƿscype. drihtne fullfremed folc ȝeȝearƿian;
18 þa cƿæð zacharias to þam enȝele. hƿanun ƿat ic þis; Ic eom nu eald and min ƿif on hyre daȝum forðeode;
19 þa andsƿarode him se enȝel; Ic eom ȝabriel ic þe stande beforan ȝode: and ic eom asend ƿið þe sprecan. and þe ðis bodian;
20 And nu þu byst suƿiende. and þu sprecan ne miht. oð þone dæȝ þe ðas ðinȝ ȝeƿurðaþ: forþam þu minum ƿordum ne ȝelyfdest. þa beoð on hyra timan ȝefyllede;
21 And þæt folc ƿæs zachariam ȝeanbidiende and ƿundrodon þæt he on þam temple læt ƿæs;
22 þa he uteode ne mihte he him to sprecan. and hiȝ oncneoƿon þæt he on þam temple sume ȝesihtðe ȝeseah. and he ƿæs bicniende him and dum þurhƿunede;
23 þa ƿæs ȝeƿorden þa his þenunȝa daȝas. ȝefyllede ƿæron. he ferde to his huse;
24 Soðlice æfter daȝum elizabeþ his ƿif ȝeeacnode and heo bediȝlude hiȝ fif monþas and cƿæð;
25 Soðlice me drihten ȝedyde þus. On þam daȝum þe he ȝeseah minne hosp betux mannum afyrran.
26 Soþlice on þam syxtan monðe ƿæs asend ȝabriel se enȝel fram drihtne on ȝalilea ceastre. þære nama ƿæs nazareþ.
27 to beƿeddudre fæmnan anum ƿere. þæs nama ƿæs iosep. of dauides huse. and þære fæmnan nama ƿæs maria.
28 þa cƿæþ se enȝel inȝanȝende. hal ƿes ðu mid ȝyfe ȝefylled. drihten mid þe; þu eart ȝebletsud on ƿifum.
29 þa ƿearð heo on his spræce ȝedrefed. and þohte hƿæt seo ȝretinȝ ƿære;
30 þa cƿæð se enȝel. ne ondræd þu ðe maria; Soðlice þu ȝyfe mid ȝode ȝemettest:
31 Soðlice nu þu on innoðe ȝeeacnast. and sunu censt and his naman hælend ȝenemnest;
32 Se byð mære and þæs hehstan sunu ȝenemned. and him sylþ drihten ȝod his fæder. dauides setl.
33 and he ricsað on ecnesse on Iacobes huse: and hys rices ende ne byþ;
34 þa cƿæð maria to þam enȝle. hu ȝeƿyrð þis forðam ic ƿere ne oncnaƿe;
35 þa andsƿarode hyre se enȝel; Se halȝa ȝast on þe becymþ and þæs heahstan miht þe ofersceadað: and forðam þæt haliȝe ðe of þe acenned byð byþ ȝodes sunu ȝenemned
36 and nu elizabeþ þin mæȝe sunu on hyre ylde ȝeeacnode. And þe monað ys hyre sixta. seo is unberende ȝenemned:
37 forþam nis ælc ƿord mid ȝode unmihtelic;
38 þa cƿæþ maria her is drihtnes þinen. ȝeƿurþe me æfter þinum ƿorde. and se enȝel hyre fram ȝeƿat.
39 Soþlice on þam daȝum aras maria and ferde on muntland mid ofste. on iudeisce ceastre
40 and eode into zacharias huse and ȝrete elizabeþ;
41 þa ƿæs ȝeƿorden þa elizabeþ ȝehyrde marian ȝretinȝe: þa ȝefaȝnude þæt cild on hyre innoðe; And þa ƿearð elizabeþ haleȝum ȝaste ȝefylled.
42 and heo clypode micelre stefne. and cƿæþ. ou eart betƿux ƿifum ȝebletsod. and ȝebletsud ys þines innoðes ƿæstm.
43 and hƿanun is me ðis þæt mines drihtnes modor to me cume:
44 Sona sƿa þinre ȝretinȝe stefn on minum earum ȝeƿorden ƿæs. þa fahnude min cild. on minum innoþe;
45 And eadiȝ þu eart ðu þe ȝelyfdest þæt fulfremede synd. þa ðinȝ þe ðe fram drihtne ȝesæde synd;
46 þa cƿæð maria min saƿl mærsaþ drihten;
47 And min ȝast ȝeblissude on ȝode minum hælende;
48 Forðam þe he ȝeseah hys þinene eadmodnesse; Soþlice heonun forð me eadiȝe secȝað ealle cneoressa.
49 forðam þe me micele þinȝ dyde se ðe mihtiȝ is. and hys nama ys haliȝ
50 and hys mildheortnes of cneoresse on cneoresse hyne ondrædendum;
51 He ƿorhte on hys earme: he todælde þa ofermodan. On mode hyra heortan;
52 He aƿearp þa rican of setle. and ða eaðmodan up ahof;
53 Hinȝriende he mid ȝodum ȝefylde. and ofermode idele forlet;
54 He afenȝ israhel hys cniht. and ȝemunde hys mildheortnesse;
55 Sƿa he spræc to urum fæderum abrahame and hys sæde on aƿoruld;
56 Soþlice maria ƿunude mid hyre sƿylce þry monþas. and ȝeƿende þa to hyre huse;
57 þa ƿæs ȝefylled elizabeþe cenninȝtid. and heo sunu cende.
58 and hyre nehcheburas and hyre cuðan þæt ȝehyrdon þæt drihten hys mildheortnesse mid hyre mærsude. and hiȝ mid hyre blissodon;
59 þa on þam ehteoþan dæȝe hiȝ comon þæt cild ymsniþan. and nemdon hyne hys fæder naman zachariam.
60 þa andsƿarode his modor nese soþes. ac he byð iohannes ȝenemned;
61 þa cƿædon hiȝ to hyre. nis nan on þinre mæȝðe þyson naman ȝenemned;
62 þa bicnodon hi to hys fæder hƿæt he ƿolde hine ȝenemnedne beon:
63 þa ƿrat he ȝebedenum ƿexbrede; Iohannes is hys nama; þa ƿundrodon hiȝ ealle;
64 þa ƿearð sona hys muð and hys tunȝe ȝeopenod and he spræc drihten bletsiende;
65 þa ƿearð eȝe ȝeƿorden ofer ealle hyra nehcheburas: and ofer ealle iudea muntland. ƿæron þas ƿord ȝeƿidmærsode
66 and ealle þa ðe hit ȝehyrdon on heora heortan settun and cƿædon; Ƿenstu hƿæt byð þes cnapa: ƿitodlice drihtenes hand ƿæs mid him;
67 And zacharias his fæder ƿæs mid haleȝum ȝaste ȝe fylled. and he ƿiteȝode and cƿæþ;
68 Ȝebletsud si drihten israhela ȝod: forþam þe he ȝeneosode. and his folces alysednesse dyde;
69 and he us hæle horn arærde. on dauides huse hys cnihtes;
70 Sƿa he spræc þurh hys haleȝra ƿiteȝena muð. þa ðe of ƿorldes frymðe spræcon.
71 and he alysde us of urum feondum. and of ealra þara handa þe us hatedon;
72 Mildheortnesse to ƿyrcænne mid urum fæderum. and ȝemunan his haleȝan cyþnesse;
73 Hyne us to syllenne þone að. þe he urum fæder abrahame sƿor.
74 þæt ƿe butan eȝe of ure feonda handa alysede him þeoƿian.
75 On haliȝnesse beforan him. eallum urum daȝum;
76 And þu cnapa byst þæs hehstan ƿiteȝa ȝenemned. þu ȝæst beforan drihtnes ansyne. his ƿeȝas ȝearƿian;
77 To syllenne his folce hys hæle ȝeƿit on hyra synna. forȝyfnesse;
78 þurh innoþas ures ȝodes mildheortnesse. on þam he us ȝeneosode of eastdæle up sprinȝende;
79 Onlihtan þam þe on ðystrum and on deaþes sceade sittað. ure fet to ȝereccenne on sybbe ƿeȝ;
80 Soþlice se cnapa ƿeox. and ƿæs on ȝaste ȝestranȝod. and ƿæs on ƿestenum oþ þone dæȝ hys ætiƿednessum on israhel;
Oðer Heafodƿeard
[edit]1 Soþlice on þam daȝum ƿæs ȝeƿorden ȝebod fram þam casere auȝusto. þæt eall ymbehƿyrft ƿære tomearcod;
2 (þeos tomearcodnes ƿæs æryst ȝeƿorden fram þam deman syriȝe cirino. )
3 and ealle hiȝ eodon. and syndrie ferdon on hyra ceastre;
4 þa ferde iosep fram ȝalilea of þære ceastre nazareþ: on iudeisce ceastre dauides. seo is ȝenemned beþleem
5 (forþam þe he ƿæs of dauides huse. and hirede) þæt he ferde mid marian þe him beƿeddod ƿæs. and ƿæs ȝeeacnod;
6 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa hi þar ƿæron. hire daȝas ƿæron ȝefyllede þæt heo cende.
7 and heo cende hyre frumcennedan sunu. and hine mid cildclaþum beƿand. and hine on binne alede. forþam þe hiȝ næfdon rum on cumena huse;
8 and hyrdas ƿæron on þam ylcan rice ƿaciende: and nihtƿæccan healdende ofer heora heorda
9 þa stod drihtnes enȝel ƿiþ hiȝ and ȝodes beorhtnes him ymbelscean: and hi him mycelum eȝe adredon.
10 and se enȝel him to cƿæð; Nelle ȝe eoƿ adrædan. soþlice nu ic eoƿ bodie mycelne ȝefean. se bið eallum folce.
11 forþam todæȝ eoƿ ys hælend acenned. se is drihten crist on dauides ceastre;
12 And þis tacen eoƿ byð; Ȝe ȝemetað an cild hreȝlum beƿunden. and on binne aled;
13 And þa ƿæs færinȝa ȝeƿorden mid þam enȝle mycelnes heofonlices ƿerydes ȝod heriendra. and þus cƿeþendra;
14 Ȝode sy ƿuldor on heahnesse and on eorðan sybb mannum ȝodes ƿillan;
15 and hit ƿæs ȝeƿorden þa ða enȝlas to heofene ferdon. þa hyrdas him betƿynan spræcon and cƿædon; Utun faran to beþleem. and ȝeseon þæt ƿord þe ȝeƿorden is. þæt drihten us ætyƿde;
16 and hiȝ efstende comon: and ȝemetton marian and iosep and þæt cild on binne aled;
17 þa hi þæt ȝesaƿon þa oncneoƿon hiȝ be þam ƿorde þe him ȝesæd ƿæs be þam cilde;
18 And ealle þa ðe ȝehyrdon ƿundredon be þam þe him þa hyrdas sædon;
19 Maria ȝeheold ealle þas ƿord on hyre heortan smeaȝende;
20 þa ȝeƿendon ham þa hyrdas ȝod ƿuldriende and heriende on eallum þam ðe hi ȝehyrdon. and ȝesaƿon; Sƿa to him ȝecƿeden ƿæs:
21 Efter þam þe ehta daȝas ȝefyllede ƿæron þæt ðæt cild emsnyden ƿære. his nama ƿæs hælend; Se ƿæs fram enȝle ȝenemned: ær he on innoðe ȝeeacnod ƿære;
22 and æfter þam þe hyre clænsunȝe daȝas ȝefyllede ƿæron. æfter moyses æ. hi læddon hyne on hierusalem þæt hi hine ȝode ȝesettun
23 (sƿa sƿa on drihtnes æ. aƿriten is; þæt ælc ƿæpned ȝecyndlim: ontynende. byð drihtne haliȝ ȝenemned; )
24 And þæt hiȝ offrunȝe sealdon æfter þam þe drihtnes æ. ȝecƿeden is. tƿa turtlan. oððe tƿeȝen culfran briddas.
25 and þa ƿæs an man on hierusalam þæs nama ƿæs simeon and þes man ƿæs rihtƿis and oþ israhela frofor ȝeanbidiende. and hali ȝast him on ƿæs.
26 and he andsƿare fram þam haleȝan ȝaste onfenȝ. þæt he deað ne ȝesaƿe. buton he ær drihten crist ȝesaƿe;
27 And on ȝaste he on þæt tempel com. and þa his maȝas læddon þone hælend. þæt hiȝ for him æfter þære æ ȝeƿunan dydon.
28 he onfenȝ hine mid his handum: and ȝod bletsode and cƿæð;
29 Drihten. nu þu lætst þinne þeoƿ æfter þinum ƿorde on sibbe;
30 Forðam mine eaȝan ȝesaƿon þine hæle.
31 ða þu ȝeearƿodest beforan ansyne eallra folca;
32 Leoht to þeoda aƿriȝenesse and to þines folces ƿuldre israhel:
33 þa ƿæs his fæder and his modor ƿundriende be þam þe be him ȝesæde ƿæron;
34 And þa bletsude hiȝ simeon and cƿæþ to marian his meder; Loca nu þes is on hryre. and on æryst asett maneȝra on israhel. and on tacen þam ðe ƿiðcƿeden byð;
35 (And his sƿurd þine saƿle þurhfærð.) þæt ȝeþohtas syn aƿriȝene of maneȝum heortum;
36 And anna ƿæs ƿiteȝystre fanueles dohtor of asseres mæȝðe þeos ƿunude maniȝne dæȝ. and heo leofode mid hyre ƿere seofan ȝer of hyre fæmnhade.
37 and heo ƿæs ƿudeƿe oð feoƿer and hundeahtatiȝ ȝeara; Seo of þam temple ne ȝeƿat. dæȝes and nihtes þeoƿiȝende on fæstenum and on halsunȝum;
38 And þeos ðære tide becumende drihtne andette and be him spræc eallum þam þe ȝeanbidedon hieru salem alysednesse;
39 And þa hi ealle þinȝ ȝefyldon: æfter drihtnes æ hi ȝehƿurfon on ȝalileam on heora ceastre nazareþ;
40 Soðlice þæt cild ƿeox and ƿæs ȝestranȝod ƿisdomes full. and ȝodes ȝyfu ƿæs on him.
41 and his maȝas ferdon ælce ȝere to hierusalem on easterdæȝes freolstide.
42 and þa he ƿæs tƿelf ƿintre hy foron to hierusalem to þan easterlican freolse æfter hyra ȝeƿunan.
43 And ȝefylledum daȝum þa hiȝ aȝen ȝehƿurfon. belaf se hælend on hierusalem. and his maȝas þæt nyston.
44 ƿendon þæt he on heora ȝefere ƿære. þa comon hiȝ anes dæȝes fær: and hine sohton betux his maȝas and his cuðan.
45 ða hiȝ hyne ne fundon hiȝ ȝeƿendun to hierusalem hyne secende;
46 þa æfter þrim daȝum hiȝ fundon hine on þam temple sittende onmiddan þam lareoƿum. hlystende and hi ahsiende;
47 þa ƿundrodon hiȝ ealle þe ȝehyrdon be his ȝleaƿscipe: and hys andsƿarum;
48 þa cƿæð his modor to him; Sunu hƿi dydest þu unc ðus. þin fæder and ic sariȝende þe sohton;
49 þa cƿæð he to him. hƿæt is þæt ȝyt me sohton: nyste ȝyt þæt me ȝebyrað to beonne on þam ðinȝum ðe mines fæder synt;
50 þa ne onȝeton hiȝ þæt ƿord þe he to him spræc;
51 þa ferde he mid him and com to nazareþ. and ƿæs him underþeod; And his modor ȝeheold ealle þas ƿord on hyre heortan smeaȝende;
52 And se hælend þeah on ƿisdome and on ylde. and mid ȝyfe. mid ȝode and mid mannum
Þridde Heafodƿeard
[edit]1 Soðlice þam fifteoðan ȝeare þæs caseres anƿealdes tiberii. Beȝymendum þam pontiscan pilate iudea þeode. Feorðan dæles rica ȝalilee herode: filippo his breþer feorðan dæles rica. Iturie. And þæs rica traconitidis and lisania abiline feorþan dæles rica.
2 under ðara sacerda ealdrum anna and caifa: ȝodes ƿord ƿæs ȝeƿorden ofer zacharias sunu on ƿestene
3 and he com into eall iordanes ricæ bodiende dædbote fulluht. and synna forȝyfenesse:
4 sƿa hit aƿriten ys on isaias bec þæs ƿiteȝan; Clypiendes stefen on ƿestene. ȝeȝearƿiað drihtnes ƿeȝ: doð his siðas rihte;
5 Ælc denu bið ȝefylled. and ælc munt and beorh byð ȝenyðerud: and þƿuru beoð on ȝerihte: and unȝerydu on smeðe ƿeȝas.
6 and ælc flæsc ȝesihð ȝodes hæle; and ælc flæsc ȝesihð ȝodes hæle;
7 Soþlice he cƿæð to þam meneȝum þe ferdon þæt hi ƿæron ȝefullode fram him: eala næddrena cynn hƿa ætyƿde eoƿ þæt ȝe fleon fram þam toƿerdan yrre;
8 Doð ȝeornlice dædbote ƿæstmas: and ne onȝynne ȝe cƿeðan. ƿe habbað us to fæder abraham; Ic secȝe eoƿ. þæt ȝod is sƿa mihtiȝ þæt he mæȝ of þysum stanum abrahames bearn aƿeccan;
9 Nu is seo æx asett. to ðæs treoƿes ƿyrtruman: ƿitodlice ælc treoƿ þe ne bryncð ȝodne ƿæsm. bið forcorfen and on fyr aƿorpen;
10 þa ahsodon hyne þa meneȝu and cƿædon: hƿæt do ƿe;
11 þa cƿæð he to him. se þe hæfð tƿa tunecan sylle þam þe næfð. and þam ȝelice do se þe mettas hæfþ;
12 þa comon þa manfullan þæt hiȝ aþƿeȝene ƿæron. and cƿædon to him. lareoƿ hƿæt do ƿe;
13 þa cƿæð he ne do ȝe naht mare þonne þæt eoƿ ȝeset is;
14 þa ahsodon hine þa cempan and cƿædon: and hƿæt do ƿe; þa sæde he him. ne slea ȝe nanne; Ne tale ne doð. and beoð eðhylde on eoƿrum andlyfenum;
15 Soðlice þam folce ƿenendum and eallum on hyra heortan þencendum be iohanne hƿæþer he crist ƿære;
16 þa andsƿarude iohannes him: eallum secȝende; Ƿitodlice ic eoƿ on ƿætere fulliȝe; Soþlice cymð strenȝra þonne ic: þæs ic ne eom ƿyrðe þæt ic hys sceoþƿancȝ uncnytte; He eoƿ fullað on halȝum ȝaste and on fyre;
17 and his fann ys on his handa. and he feormað his bernes flore: and ȝaderað hys hƿæte into his berne. þæt ceaf he forbærnð. on unacƿencedlicum fyre;
18 Maneȝa oðre þinȝ bodi'ȝ'ende he þæt folc lærde;
19 Herodes se feorðan dæles rica: þa he ƿæs fram him ȝeðread. be ðære herodiadiscan hys broðor ƿife: and be eallum yfelum þe herodes dyde;
20 and ofer eall þæt ȝeicte þæt he beclysde iohannem on cƿearterne;
21 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa eall þæt folc ƿæs ȝefullod: and þam hælende ȝefulledum and ȝebiddendum. heofon ƿæs ȝeopenud
22 and se haleȝa ȝast astah lichamlicre ansyne on hyne sƿa an culfre: and stefen ƿæs of heofone ȝeƿorden and þus cƿæð; þu eart min ȝecorena sunu: on þe me ȝelicode.
23 and se hælend ƿæs on ylde sƿylce þritiȝ ƿintre: þæt menn ƿendon þæt he ƿære iosepes sunu; Se ƿæs heliȝes sunu:
24 se ƿæs nazareþ: sƿa of cneorysse on cneorysse
25 Ƿhich ƿas the son of Mattathias, ƿhich ƿas the son of Amos, ƿhich ƿas the son of Naum, ƿhich ƿas the son of Esli, ƿhich ƿas the son of Naȝȝe,
26 Ƿhich ƿas the son of Maath, ƿhich ƿas the son of Mattathias, ƿhich ƿas the son of Semei, ƿhich ƿas the son of Joseph, ƿhich ƿas the son of Juda,
27 Ƿhich ƿas the son of Joanna, ƿhich ƿas the son of Rhesa, ƿhich ƿas the son of Zorobabel, ƿhich ƿas the son of Salathiel, ƿhich ƿas the son of Neri,
28 Ƿhich ƿas the son of Melchi, ƿhich ƿas the son of Addi, ƿhich ƿas the son of Cosam, ƿhich ƿas the son of Elmodam, ƿhich ƿas the son of Er,
29 Ƿhich ƿas the son of Jose, ƿhich ƿas the son of Eliezer, ƿhich ƿas the son of Jorim, ƿhich ƿas the son of Matthat, ƿhich ƿas the son of Levi,
30 Ƿhich ƿas the son of Simeon, ƿhich ƿas the son of Juda, ƿhich ƿas the son of Joseph, ƿhich ƿas the son of Jonan, ƿhich ƿas the son of Eliakim,
31 Ƿhich ƿas the son of Melea, ƿhich ƿas the son of Menan, ƿhich ƿas the son of Mattatha, ƿhich ƿas the son of Nathan, ƿhich ƿas the son of David,
32 Ƿhich ƿas the son of Jesse, ƿhich ƿas the son of Obed, ƿhich ƿas the son of Booz, ƿhich ƿas the son of Salmon, ƿhich ƿas the son of Naasson,
33 Ƿhich ƿas the son of Aminadab, ƿhich ƿas the son of Aram, ƿhich ƿas the son of Esrom, ƿhich ƿas the son of Phares, ƿhich ƿas the son of Juda,
34 Ƿhich ƿas the son of Jacob, ƿhich ƿas the son of Isaac, ƿhich ƿas the son of Abraham, ƿhich ƿas the son of Thara, ƿhich ƿas the son of Nachor,
35 Ƿhich ƿas the son of Saruch, ƿhich ƿas the son of Raȝau, ƿhich ƿas the son of Phalec, ƿhich ƿas the son of Heber, ƿhich ƿas the son of Sala,
36 Ƿhich ƿas the son of Cainan, ƿhich ƿas the son of Arphaxad, ƿhich ƿas the son of Sem, ƿhich ƿas the son of Noe, ƿhich ƿas the son of Lamech,
37 Ƿhich ƿas the son of Mathusala, ƿhich ƿas the son of Enoch, ƿhich ƿas the son of Jared, ƿhich ƿas the son of Maleleel, ƿhich ƿas the son of Cainan,
38 oð adam; Se ƿæs ȝodes sunu: oð fif and hundseofantiȝ cneoryssa;
Feorðe Heafodƿeard
[edit]1 Soðlice se hælend ƿæs full halȝum ȝaste and ferde fram iordane. and he ƿæs fram haliȝum ȝaste ȝelæd. on sumum ƿestene
2 feoƿertiȝ daȝa. and ƿæs fram deofle costod. and he on þam daȝum nan þinȝ ne æt; And þam daȝum ȝefylledum hine hinȝrede;
3 þa cƿæð se deofol him to: ȝif þu sy ȝodes sunu seȝe þisum stane þæt he to hlafe ȝeƿurðe;
4 þa andsƿarude him se hælend; Hit is aƿriten þæt se man ne leofað be hlafe anum. ac of ælcum ȝodes ƿorde;
5 And þa lædde se deofol hyne. and ætyƿde him ealle ricu eorðan ymbehƿyrftes. on anre byrhmhƿile
6 and to him cƿæð; Ealne þisne anƿeald ic ðe sylle: and hyra ƿuldor. forþam þe hi me synt ȝesealde. and ic hi sylle þam ðe ic ƿylle;
7 Ƿitodlice ealle hiȝ beoð þine ȝif þu ȝeeaðmetst beforan me;
8 þa andsƿarode him se hælend; Hit is aƿriten. drihten þinne ȝod ðu ȝeeadmetst. and him anum þeoƿast;
9 þa lædde he hyne on hierusalem and ȝesette hine ofer þæs temples hricȝ. and him to cƿæð; Ȝyf þu sy ȝodes sunu asend þe heonun nyþer;
10 Soðlice hyt is aƿriten: þæt he hys enȝlum be þe bebyt þæt hiȝ þe ȝehealdon.
11 and þæt hiȝ þe mid handum nimon. þe læs þu ðinne fot æt stane ætspeorne;
12 þa cƿæð se hælend him andsƿariende; Hyt is ȝecƿeden: ne costa þu drihten þinne ȝod;
13 and ealre þære costunȝe ȝefylledre. se deofol him sume hƿile fram ȝeƿat;
14 þa ferde se hælend on ȝastes mæȝene on ȝalileam: and his hlisa be him ferde on eall þæt rice
15 and he lærde be hyra ȝesamnunȝum. and ƿæs fram eallum ȝemærsod;
16 þa com he to nazareþ. þar he afed ƿæs. and he eode on restedæȝe on þa ȝesamnunȝe æfter his ȝeƿunan and he aras þæt he rædde.
17 and him ƿæs ȝeseald isaias boc þæs ƿiteȝan and sona sƿa he þa boc unfeold þa funde he þar aƿriten:
18 drihtnes ȝast is ofer me: forþam þe he smyrede me. he sende me þearfum bodian: and ȝehæftum alysednesse. and blindum ȝesihþe: forbrocene ȝehælan
19 and bodian drihtnes andfenȝe ȝer. and edleanes dæȝ;
20 And þa he þa boc befeold he hiȝ þam ðene aȝef and sæt: and ealra heora eaȝan on þære ȝesamnunȝe ƿæron on hyne behealdende;
21 þa onȝan he him to cƿeðan; Soþlice todæȝ þis ȝeƿrit is on eoƿrum earum ȝefylled;
22 And hiȝ ealle ƿæron þæs ȝecnæƿe: and ƿundredon be þam ƿordum þe of his muðe eode and þus cƿædun; Nys þes iosepes sunu.
23 ða cƿæþ he. Ƿitodlice ȝe secȝað me þas ȝelicnesse. Eala læce. Ȝehæl ðe sylfne; Do her on þinum earde: sƿa fela ƿundra sƿa ƿe ȝehyrdon ȝedone on cafarnaum;
24 þa cƿæð he soðlice ic eoƿ secȝe þæt nan ƿiteȝa nis andfenȝe on his eþele;
25 Soþlice ic eoƿ secȝe maneȝa ƿudeƿan ƿæron on helias daȝum on hisrahel. ða þa seo heofon ƿæs belocen þreo ȝer and syx monþas; þa ƿæs ȝeƿorden mycel hunȝer on ealre eorðan
26 and to þara nanum næs helias asend. Buton to anre ƿudeƿan on sarepta sidonie;
27 And maneȝa licþroƿeras ƿæron on israhel: under heliseo þam ƿiteȝan: and hyra nan næs aclænsud buton naaman se sirisca;
28 ƿurdon hiȝ ealle on þære ȝesamnunȝe mid yrre ȝefylled. þas þinȝ ȝehyrende;
29 and hiȝ arison and scufon hine of ðære ceastre. and læddon hine ofer ðæs muntes cnæpp: ofer þone hyra buruh ȝetimbrud ƿæs: þæt hi hyne nyðer bescufon.
30 þa ferde he þurh hyra midlen;
31 And he ferde to cafarnaum on ȝalileisce ceastre: and hi þar on restedaȝum lærde
32 and hiȝ ƿundredon be his lare: forþam his spæc on anƿealde ƿæs;
33 And on hyra ȝesamnunȝe ƿæs sum man unclæne deofol hæbbende: and he hrymde micelre stefne
34 and cƿæþ; Læt la nadzarenisca hælend. hƿæt is us and þe: com þu us to forspillanne. ic ƿat þæt ðu eart ȝodes haleȝa;
35 And þa cidde him se hælend and cƿæþ. adumba and ȝa him of; and þa he ut adraf hine on heora midlene: he him fram ȝeƿat: and him naht ne derude;
36 þa ƿurdon hiȝ ealle forhte and spræcon him betƿynan. and cƿædon. hƿæt ys þæt ƿord þæt he on mihte and on mæȝene unclsenum ȝastum bebyt and hiȝ utȝað;
37 þa ƿæs his hlisa ȝeƿidmærsod on ælcere stoƿe þæs rices;
38 Soþlice he aras of heora ȝesamnunȝe and ferde on simones hus; þa ƿæs simones sƿeȝer ȝesƿenced on mycelum feferum. and hiȝ hyne for hyre bædon.
39 and he standende ofer hiȝ þam fefore bebead and he hiȝ forlet and heo sona aras and him þenode;
40 Soðlice þa sunne asah ealle þe untrume ƿæron on mislicum adlum hiȝ læddon him to and he syndryȝum hys hand on settende hiȝ ȝehælde;
41 þa ferdon þa deoflu of maneȝum hrymende and cƿeðende; Soðes þu eart ȝodes sunu. and he ne ȝeþafude þæt hiȝ æni þinȝ spræcon forþam þe ƿiston þæt he crist ƿæs;
42 þa ȝeƿordenum dæȝe se hælend utȝanȝende ferde on ƿeste stoƿe: and þa meniu hine sohtun. and hi comon to him: and behæfdon hine: þæt he him fram ne ȝeƿite;
43 þa sæde he him. soðlice me ȝedafænað oðrum ceastrum ȝodes rice bodian. forþam. to þam ic eom asend
44 and he ƿæs bodiȝende on ȝalilea ȝesamnunȝum;
Fifte Heafodƿeard
[edit]1 Soþlice ƿæs ȝeƿorden þa ða meneȝu him to comon þæt hiȝ ȝodes ƿord ȝehyrdon. he stod ƿið þone mere ȝenesareþ.
2 and he ȝeseah tƿa scipu standende ƿið þæne mere; þa fisceras eodun and ƿohson heora nett;
3 He þa astiȝende on an scyp: þæt ƿæs simones. bæd hyne þæt he hit lyþƿon fram lande tuȝe: and on þam scipe sittende he lærde þa meneȝu;
4 þa he sprecan ȝesƿac he cƿæþ to simone; Teoh hit on dypan and lætað eoƿre nett on þone fiscƿer;
5 þa cƿæþ simon him andsƿariende; Eala bebeodend ealle niht sƿincende ƿe naht ne ȝefenȝon; Soðlice on þinum ƿorde ic min nett ut læte;
6 and þa hi þæt dydon hiȝ betuȝon mycele meniȝeo fixa: and hyra net ƿæs tobrocen.
7 and hiȝ bicnodon hyra ȝeferan. þe on oðrum scipe ƿæron. þæt hi comun and him fylston; þa comon hiȝ and ȝefyldon butu þa scypu: sƿa þæt hi neh ƿæron besencte;
8 þa petrus þæt ȝeseah he feoll to þæs hælendes cneoƿum and cƿæð; Drihten. ȝeƿit fram me forþam ic eom synfull mann.
9 and he ƿundrude and ealle þa ðe mid him ƿæron on þam ƿere þara fixa þe hi ȝefenȝon;
10 Ȝelice iacobum and iohannem zebedeis suna: þa ƿæron simones ȝeferan; þa cƿæþ se hælend to simone: ne ondræd þu þe; Heonon forð þu byst men ȝefonde;
11 and hiȝ tuȝon hyra scypo to lande. and forleton hiȝ and folȝodon | þam hælende;
12 þa he ƿæs on anre ceastre þa ƿæs þær an hreofla and þa he ȝeseah þæne hælend þa astrehte he hine and bæd and þus cƿæð; Drihten. ȝyfþu ƿylt þu miht me ȝeclænsian;
13 And he æþran hine his handa aþenede and cƿæð; Ic ƿylle. si ðu ȝeclænsud; And sona se hreofla him fram ferde
14 and he bebead him þæt he hit nanum men ne sæde. ac ȝa and ætyƿ þe þam sacerde. and brinȝ for þinre clænsunȝa sƿa moyses bebead him on ȝeƿitnesse;
15 Ƿitodlice þæs þe ma seo spræc be him ferde and mycele meneȝeo comun þæt hi ȝehyrdon and ƿurdon ȝehælede fram hyra untrumnessum;
16 He þa ferde on ƿesten and hyne ȝebæd;
17 þa ƿæs anum dæȝe ȝeƿorden þæt he sæt and hiȝ lærde and þa ƿæron þa farisei sittende and þære. æ. lareoƿ ƿæs: þa comon of ælcon castele ȝalile,e and iudele. and hierusalem and drihtnes mæȝen ƿæs hiȝ to ȝehælenne;
18 And þa bæron men on anum bedde anne man. se ƿæs lama.
19 and hiȝ ne mihton hine in brinȝan and alecȝan beforan him: for ðære meniȝo þe mid þam hælende ƿæs; þa astiȝon hiȝ uppan þæne hrof and þurh þa ƿatelas hine mid þam bedde asende beforan þæne hælend;
20 þa he ȝeseah hyra ȝeleafan he cƿæð; La mann þe synd þine synna forȝyfene;
21 þa aȝunnon þencan þa boceras and farisei and cƿædon. hƿæt is þes þe her sprycþ ƿoffunȝa; Hƿa mæȝ synna forȝyfan buton ȝod ana;
22 þa se hælend ȝecneoƿ hyra ȝeþancas. he andsƿariende cƿæþ to him. hƿæt þence ȝe on eoƿrum heortum.
23 hƿæðer is eðre to cƿeþenne þe synd þine synna forȝyfene: hƿæþer þe cƿeþan aris and ȝa.
24 þæt ȝe ƿiton þæt mannes sunu on eoroan anƿeald hæfð synna to forȝyfanne; (And he sæde þam laman.) þe ic secȝe aris. nim þin bed: and ȝa on þin hus;
25 and he sona beforan him aras. and nam þæt he on læȝ and to his huse ferde and ȝod ƿuldrode.
26 and hiȝ ealle ƿundredon and ȝod mærsodon and ƿæron mid eȝe ȝefyllede: and cƿædon. soðes ƿe todæȝ ƿundru ȝesaƿon;
27 þa æfter þam he uteode and ȝeseah publicanum he ƿæs oþrum naman leui ȝehaten æt ceapsceamule sittende: and he cƿæþ to him filiȝ me;
28 And he him þa filiȝde and ealle hys þinȝ forlet;
29 And leui dyde him mycelne ȝebeorscype on his huse: and þar ƿæs mycel meneȝeo manfulra and oðerra þe mid him sæton;
30 þa murcnodon þa farisei and þa boceras and cƿædon to hys leorninȝcnihtum. hƿi ete ȝe and drincað mid manfullum and synfullum;
31 þa andsƿarude se hælend and cƿæþ to him; Ne beþurfon læces þa ðe hale synd: ac þa ðe unhælþe habbaþ;
32 Ne com ic rihtƿise clypian: ac synfulle on dædbote;
33 þa cƿædon hiȝ to him. hƿi fæstað iohannes leorninȝcnihtas ȝelomlice and halsunȝa doð: and eallsƿa farisea. and þine etað and drincað;
34 þa cƿæð he cƿyst þu maȝon þæs brydȝuman bearn fæstan sƿa lanȝe sƿa se brydȝuma myd him ys;
35 Soþlice þa daȝas cumaþ þonne se brydȝuma him byð afyrred. þonne fæstað hiȝ on þam daȝum;
36 þa sæde he him an biȝspell. ne asend nan man scyp of niƿum reafe on eald reaf. elles þæt niƿe slit. and se niƿa scyp ne hylpð þam ealdan;
37 Ne nan man ne sent niƿe ƿin on ealde bytta: elles þæt niƿe ƿin brycð þa bytta and þæt ƿin byð aȝoten. and þa bytta forƿurðað;
38 Ac niƿe ƿin is to sendenne on niƿe bytta: þonne beoð þa bytta ȝehealdene;
39 And ne drincð nan man eald ƿin and ƿylle sona þæt niƿe: he cƿyþ. þæt ealde is betere;
Siexte Heafodƿeard
[edit]1 Soþlice ƿæs ȝeƿorden on þam æfteran restedæȝe: æryst þa he ferde þurh þa æceras hys leorninȝcnihtas þa ear pluccedon and mid hyra handum ȝnidon and æton;
2 þa cƿædon sume ofþan sundorhalȝan. hƿi do ȝe þæt eoƿ alyfed nis on restedaȝon;
3 þa andsƿarode him se hælend ne rædde ȝe þæt. hƿæt dauid dyde þa hine hinȝrede. and þa ðe mid him ƿæron.
4 hu he eode into ȝodes huse: and nam þa offrunȝhlafas and hiȝ æt. and þam sealde þe mid him ƿærun. þa nærun alyfede to etanne buton sacerdon anum;
5 And he sæde him þæt drihten is mannes sunu. eac sƿylce restedæȝes;
6 Soðlice on oðrum restedæȝe ƿæs ȝeƿorden þæt he on ȝesamnunȝe eode and lærde. and þar ƿæs sum man and his sƿyðre hand ƿæs forscruncen;
7 þa ȝymdon þa boceras and farisei hƿæþer he on restedæȝe hælde. þæt hi hyne ȝeƿreȝdon. Soþlice he ƿiste hyra ȝeþancas:
8 and he sæde þam men þe ða forscruncenan hand hæfde. aris and stand her amiddan; þa aras he and stod;
9 þa cƿæþ se hælend | to him; Ic ahsiȝe eoƿ alyfð on restedaȝum ƿel don. oððe yfele. saƿle hale ȝedon. hƿæþer þe forspillan;
10 And him eallum ȝesceaƿodum myd yrre he sæde þam men; Aþene þine hand: and he aþenode and his hand ƿæs ȝeedniƿod;
11 þa ƿurdon hiȝ mid unƿisdome ȝefyllede and spæcon betux him hƿæt hiȝ þam hælende dydon;
12 Soþlice on þam daȝum he ferde on anne munt hine ȝebiddan. and ƿæs þar ƿaciende on ȝodes ȝebede;
13 And þa ða dæȝ ƿæs he clypode hys leorninȝcnihtas and ȝeceas tƿelf of him. and þa he nemde apostolas;
14 Simonem (þæne he nemde petrus) and his broðor andreas. Iacobum and Iohannem. filippum. and barþolomeum.
15 and þomam. and Maþeum. and Iacobum. Alfei. and simonem. se is ȝenemned zelotes.
16 Iudam. Iacobi. and iudam scarioð se ƿæs læƿa;
17 And mid him farendum he stod on feldlicre stoƿe: and mycel ƿered his leorninȝcnihta: and mycel meneȝeo fram ealra iudea and fram ierusalem: and ofer muþan and sæ ȝemæro tiri and sidonis.
18 ða coman þæt hi hyne ȝehyrdon. and ƿæron of hyra adlum ȝehælede. and þa ðe ƿæron of unclænum ȝastum ȝedrehte ƿærun ȝehælede;
19 And eal seo meniȝeo sohte hine to æþrinenne. forþam þe mæȝen of him eode and he ealle ȝehælde;
20 þa cƿæþ se hælend beseonde to his leorninȝcnihtum; Eadiȝe synd ȝe þearfan on ȝaste forþam þe ȝodes rice is eoƿer;
21 Eadiȝe synd ȝe ðe hinȝriað nu. forþam ȝe beoð ȝefyllede; Eadiȝe synt ȝe ðe nu ƿepað. forþam ȝe hlihaþ;
22 Eadiȝe beo ȝe. þone eoƿ men hatiað and ehtað. and onhiscað: and aƿurpað eoƿerne naman sƿa sƿa yfel for mannes suna;
23 Ȝeblissiað and ȝefaȝniað on þam daȝum. nu eoƿer med is mycel on heofenum; Soðlice æfter þissum þinȝum hyra fæderas dydon þam ƿiteȝum;
24 þeah hƿæðere ƿa eoƿ ƿiteȝum. forþam þe ȝe eoƿerne frofor habbað;
25 Ƿa eoƿ þe ȝefyllede synt: forþam þe ȝe hinȝriað; Ƿa eoƿ þe nu hlihað. forþam þe ȝe heofað and ƿepað;
26 Ƿa eoƿ þonne eoƿ ealle men bletsiað. æfter þissum þinȝum hyra fæderas dydon þam ƿiteȝum;
27 Ac ic eoƿ seȝe forþam þe ȝe ȝehyraþ: lufiað eoƿre fynd doþ þam tala þe eoƿ hatedon;
28 Bletsiað þa oe eoƿ ƿiriao: ȝebiddaþ for þa þe eoƿ onhisceað;
29 And þam þe slihþ on þin ȝeƿenȝe ƿend oðer aȝen. and þam þe ðin reaf nymþ: ne forbeod him no þine tunecan;
30 Syle ælcum þe ðe bidde. and se ðe nimð þa ðinȝ þe ðine synt ne myneȝa þu hyra;
31 And sƿa ȝe ƿyllað þæt eoƿ men don doþ him ȝelice;
32 and hƿylc þanc is eoƿ ȝif ȝe lufiað þa þe eoƿ lufiað; Soðlice synfulle lufiað þa þe hi lufiað;
33 And ȝyf ȝe ƿel doð. þam ðe eoƿ ƿel doð: hƿylc þanc is eoƿ. ƿitodlice þæt doo synfulle
34 and ȝyf ȝe lænaþ þam þe ȝe eft æt onfoð. hƿylc þanc is eoƿ: Soþlice synfulle synfullum lænað. þæt hi ȝelice onfon.
35 þeah hƿæðere lufiað eoƿre fynd and him ƿel doð. and læne syllað nan þinȝ þanun eft ȝehihtende. and eoƿer med byþ mycel on heofone; and ȝe beoþ þæs hehstan bearn. forþam þe he is ȝod ofer unþancfulle and ofer yfele;
36 Heornostlice beoþ mildheorte sƿa eoƿer fæder is mildheort;
37 Nelle ȝe deman. and ȝe ne beoð demede; Nelle ȝe ȝenyðerian. and ȝe ne beoð ȝenyþerude; Forȝyfaþ. and eoƿ byð forȝyfen;
38 Syllað and eoƿ byþ ȝeseald ȝod ȝemet and full: and ȝeheapod and oferfloƿende hiȝ syllaþ on eoƿerne bearm; þam sylfan ȝemete þe ȝe metað. eoƿ byð ȝemeten;
39 þa sæde he him sum biȝspell; Seȝst þu. mæȝ se blinda þæne blindan lædan. hu ne feallaþ hiȝ beȝen on þæne pytt;
40 Nis se leorninȝcniht ofer þone lareoƿ; Ælc byð fulfremed. ȝif he is sƿylce hys lareoƿ;
41 Hƿi ȝesihst þu þa eȝle on þines broþor eaȝan: and ne ȝesihst þæne beam on þinum eaȝan;
42 And hu miht þu seȝan þinum breþer broþor læt þæt ic ateo þa eȝle of þinum eaȝe: and þu sylf ne ȝesyhst þæne beam on þinum aȝenum eaȝan; Eala licetere. teoh æryst þone beam of þinum eaȝe: and þonne þu ȝesihst þæt ðu ateo þa eȝle of þines broðor eaȝe;
43 Nys ȝod treoƿ þe yfelne ƿæsm deð: ne nis yfel treoƿ. ȝodne ƿæstm donde;
44 Ælc treoƿ is be his ƿæstme oncnaƿen; Ne hiȝ of þornum ficæppla ne ȝaderiað: ne ƿinberian on ȝorste ne nimað;
45 Ȝod man of ȝodum ȝoldhorde: hys heortan. ȝod forð brinȝð: and yfel man of yfelum ȝoldhorde yfel forð brinȝþ; Soðlice se muð spycð sƿa seo heorte þencð.
46 hƿi clypie ȝe me drihten drihten. and ne doð þæt ic eoƿ secȝe;
47 Ælc þara þe to me cymþ and mine spræca ȝehyrð and þa deþ: ic him ætyƿe hƿam he ȝelic is;
48 He ys ȝelic timbriendum men his hus: se dealf deopne and hys ȝrundƿeall ofer þæne stan asette; Soðlice ȝeƿordenum flode hit fleoƿ into þam huse. and hyt ne mihte þæt hus astirian. hit ƿæs of er þæne stan ȝetrymed
49 Se ðe ȝehyrð and ne deþ: he is ȝelic þam timbriendan men his hus of er þa eorþan butan ȝrundƿealle. and þæt flod in fleoƿ. and hrædlice hyt afeoll and ƿearð mycel hryre þæs huses;
Seofoðe Heafodƿeard
[edit]1 Soþlice ða he ealle his ƿord ȝyfylde on þæs folces hlyste. he eode into cafarnaum;
2 þa ƿæs sumes hundredmannes þeoƿa untrum. se ƿæs sƿeltendlic: se ƿæs him dyre;
3 And þa he ȝehyrde be þam hælende he sende to him iudea ealdras and bæd þæt he come. and hys þeoƿ ȝehælde;
4 þa hi to þam hælende comun. hi bædon hyne ȝeornlice and þus cƿædon; He is ƿyrðe þæt ðu him tiliȝe:
5 ƿitodlice he lufað ure þeode: and he us ure samnunȝe ȝetimbrode;
6 þa ferde se hælend mid him: and þa he ƿæs unfeor þam huse se hundredmann sende hys frynd to him and cƿæþ; Drihten nelle þu beon ȝedreht: ne eom ic ƿyrðe þæt ðu ȝa under mine þecene.
7 forþam ic ne tealde me sylfne þæt ic to ðe come; Ac cƿeð þin ƿord and min cniht byð ȝehæled;
8 Ic eom an man under anƿealde ȝesett; Cempan under me hæbbende. and ic secȝe þissum ȝa and he ȝæð: and ic secȝe þissum cum þonne cymð he. and ic secȝe minum þeoƿe: do þis and he deð;
9 þa ƿundrude se hælend þam ȝehyredum: and cƿæþ to þære meniȝeo beƿend; Soþlice ic secȝe eoƿ ne funde ic on israhel sƿa mycelne ȝeleafan.
10 and þa ða ham comon ðe asende ƿæron hiȝ ȝemetton halne þone þe ær untrum ƿæs;
11 þa ƿæs syððan ȝeƿorden he ferde on þa ceastre þe is ȝenemned naim: and mid him ferdun hys leorninȝcnihtas. and mycel meneȝo;
12 þa he ȝenealæhte þære ceastre ȝate þa ƿæs þar an dead man ȝeboren anre ƿudeƿan sunu þe nanne oðerne næfde; and seo ƿudeƿe ƿæs þar: and mycel meneȝu þære burhƿare mid hyre;
13 þa se hælend hiȝ ȝeseah þa ƿæs he mid mildheortnesse of er hiȝ ȝefylled. and cƿæþ to hyre. ne ƿep þu na.
14 þa ȝenealæhte he and þa cyste æþran. þa ætstodon þa þe hyne bæron; þa cƿæþ se hælend. eala ȝeonȝa þe ic secȝe aris;
15 þa aras se þe dead ƿæs. and onȝan sprecan: þa aȝef he hine hys meder;
16 þa ofereode eȝe hiȝ ealle. and hiȝ ȝod mærsodon and cƿædon. þæt mære ƿiteȝa on us aras; and þæt ȝod hys folc ȝeneosude;
17 þa ferde þeos spæc be him on ealle iudea: and embe eall þæt rice;
18 þa cyddun iohannes leorninȝcnihtas him be eallum þysum þinȝum;
19 þa clypode iohannes tƿeȝen of his leorninȝcnihtum. and sende to þam hælende. and þus cƿæþ; Eart þu þe cumene eart. hƿæðer þe ƿe oþres scylon onbydan;
20 þa hiȝ to him comun þus hiȝ cƿædon. Iohannes se fulluhtere us sende to þe and þus cƿæð; Eart þu ðe to cumenne eart þe ƿe sculon oðres onbidan;
21 Soðlice on þære tide he ȝehælde maneȝa of adlum: ȝe of ƿitum and of yfelum ȝastum. and maneȝum blindum he ȝesihþe forȝeaf;
22 þa cƿæþ se hælend; Faraþ and cyþað iohanne þa ðinȝ þe ȝe ȝesaƿon and ȝehyrdon; þæt blinde ȝeseoð and healte ȝaþ. hreoflan synt ȝehælede: deafe ȝehyrað. deade arisaþ. þearfan bodiað:
23 and eadiȝ ys sƿa hƿylc sƿa ne byð on me ȝeuntryƿsud;
24 And þa þa iohannes ærynddracan ferdon: þa cƿæð se hælend to þam folce be Iohanne; Hƿi ferde ȝe on ƿestene ȝeseon þæt hreod þe byð mid ƿinde astyred;
25 Ac hƿi ferde ȝe to seonne þone man mid hnescum reafum ȝescryddne; þa ðe synt on deorƿurðum reafe and on estum;
26 Ac hƿi ferde ȝe þæne ƿiteȝan ȝeseon: ƿitodlice ic eoƿ secȝe he is mara þonne ƿiteȝa;
27 þes is be þam þe aƿriten is: nu ic asende minne enȝel beforan þine ansyne: se ȝeȝearƿað þinne ƿeȝ beforan
28 Soþlice ic eoƿ secȝe. nis betƿux ƿifa bearnum nan mærra ƿiteȝa þonne iohannes se fulluhtere; Se þe is læssa on ȝodes rice. se is his mara:
29 and eall folc þis ȝehyrende sundorhalȝan ȝod heredon and ȝefullede on iohannes fulluhte;
30 Soðlice þa sundorhalȝan and þa æȝleaƿan forhoȝodon þæs hælendes ȝeþeaht on him sylfon. na fram þam hælende ȝefullode;
31 Hƿam telle ic ȝelice þisse cneorisse men: and ham synt hi ȝelice;
32 Hi synt ȝelice cildum on stræte sittendum and specendum betƿux him and cƿeðendum; Ƿe sunȝon eoƿ be hearpan. and ȝe ne saltudun. ƿe heofdun and ȝe ne ƿeopun;
33 Soþlice iohannes com se fulluhtere hlaf ne etende ne ƿin drincende: and ȝe cƿeðað: deofollseocnysse he hæfð;
34 Mannes sunu com. etende and drincende. and ȝe cƿeþað þes man is sƿelȝend and ƿin drinȝcende: manfullra and synfulra freond;
35 And ƿisdom is ȝerihtƿisud on eallum his bearnum;
36 þa bæd hine sum of þam sundorhalȝum þæt he mid him æte; ða eode he into þæs fariseiscan huse and ȝesæt;
37 And þa þæt ƿifþe ƿæs on þære ceastre synfull. þa heo oncneoƿ þæt he sæt on þæs fariseus huse: heo brohte hyre sealfbox.
38 and stod ƿiðæftan his fet. and onȝan mid hyre tearum hys fet þƿean. and driȝde mid hyre heafdes fexe. and cyste hys fet and mid sealfe smyrede;
39 þa se sundorhalȝa þe hyne in ȝelaðode þæt ȝeseah; he cƿæþ on hys ȝeþance; Ȝyf þe man ƿiteȝa ƿære. ƿitodlice he ƿiste hƿæt. and hƿylc þis ƿif ƿære þe his æþrinþ þæt heo synful is;
40 þa cƿæð se hælend him andsƿariende; Symon ic hæbbe þe to secȝenne sum ðinȝ; þa cƿæð he. lareoƿ seȝe þænne;
41 Tƿeȝen ȝafolȝyldon ƿæron sumum lænende: an sceolde fif hund peneȝa: and oðer fiftiȝ;
42 þa hiȝ næfdon hƿanon hi hyt aȝuldon: he hit him bam forȝef; Hƿæþer lufode hyne sƿyðor;
43 þa andsƿarode simon. ic ƿene. se ðe he mare torȝef; þa cƿæð he rihte. þu demdest;
44 þa beƿende he hyne to þam ƿife. and sæde simone; Ȝesyhst þu þis ƿif ic eode into þinum huse ne sealdest þu me ƿætan to minum fotum; þeos mid hyre tearum mine fet þƿoh. and mid hyre loccum driȝde;
45 Coss þu me ne sealdest: þeos syððan ic ineode. ne ȝesƿac þæt heo mine fet ne cyste;
46 Min heafod þu mid ele ne smyredest. þeos smyrede mid sealfe mine fet;
47 Forþam ic secȝe þe: hyre synt maneȝa sinna forȝyfene. forþam heo me sƿyðe lufode; Læsse lufað þam ðe læsse forȝyfen ys;
48 þa cƿæþ he to hyre. þe synt þine synna forȝyfenne;
49 þa beȝunnon þa ðe þar sæton betƿux him cƿeðan; Hƿæt is þes þe manna synna forȝyfð;
50 þa cƿæþ he to þam ƿife: þin ȝeleafa þe dyde hale ȝa nu on sybbe;
Eahtoðe Heafodƿeard
[edit]1 Syððan ƿæs ȝeƿorden þæt he ferde þurh þa ceastre and þæt castel: ȝodes rice prediciende and bodiende. and hi tƿelfe mid
2 And sume ƿif þe ƿæron ȝehælede of aƿyrȝdum ȝastum: and untrumnessum: seo maȝdalenisce maria ofþære seofan deoflu uteodon:
3 and iohanna chuzan ƿif herodes ȝerefan: and susanna and maneȝa oðre þe him of hyra spedum þenedon;
4 Soþlice þa mycel meneȝeo com and of þam ceastrum to him efstun. he sæde him an biȝspel;
5 Sum man his sæd seoƿ. þa he þæt seoƿ sum feoll ƿið þæne ƿeȝ and ƿearð fortreden: and heofones fuȝulas hyt fræton;
6 And sum feoll of er þæne stan and hit forscranc forþam þe hit ƿætan næfde;
7 and sum feoll on þa þornas. and þa þornas hyt forþrysmodon;
8 And sum feoll on ȝode eorðan: and ƿorhte hundfealde ƿæsm; þa clypode he. and cƿæð; Ȝehyre se ðe earan hæbbe;
9 þa ahsodon hine hys leorninȝcnihtas hƿæt þæt biȝspel ƿære;
10 þa cƿæð he eoƿ is ȝeseald þæt ȝe ƿitun ȝodes rices ȝeryne: and oðrum on biȝspellum; þæt hi ȝeseonde ne ȝeseon. and ȝehyrende ne onȝyton;
11 Soðlice þis is þæt biȝspell. þæt sæd ys ȝodes ƿord;
12 þa ðe synt ƿið þæne ƿeȝ. þæt synt þa þe ȝehyrað: syððan se deofol cymþ. and ætbryt þæt ƿord of hyra heortan þæt hiȝ þurh þone ȝeleafan hale ne ȝeƿurðað;
13 þa ðe synt of er þæne stan þa þæt ƿord mid ȝefean onfoð. and þa nabbað ƿyrtruman forþam þe hi hƿilum ȝelyfað: and aƿaciað on þære costnunȝe timan;
14 þæt sæd þe feoll on þa ðornas þæt synt þa ðe ȝehyrað: and of carum and of ƿelum and of lustum þiss lifes synt forþrysmede. and nanne ƿæstm ne brinȝað;
15 þæt feoll on ða ȝodan eorðan: þæt synt þa ðe on ȝodre and on selestre heortan ȝehyrende þæt ƿord healdað and ƿæstm on ȝeþylde brinȝað;
16 Ne of erƿrihð nan man mid fæte his onælede leohtfæt. oððe under bedd asett: ac of er candelstæf asett. þæt ða inȝanȝendan leoht ȝeseon;
17 Soðlice nis nan ðinȝ diȝle þæt ne sy ȝesƿutelod: ne behydd. þæt ne sy cuþ. and open;
18 Ƿarniað hu ȝe ȝehyran: þam byð ȝeseald ðe hæfð: and sƿa hƿylc sƿa næfð þæt he ƿene þæt he hæbbe. him byð afyrred;
19 His modor and his ȝebroðru: him to comun and hi ne mihton hine for þære meneȝu ȝeneosian;
20 þa ƿæs him ȝecyðed. þin modor and þine ȝebroðru standað her ute. ƿyllað þe ȝeseon;
21 þa cƿæð he to him: min modor and mine ȝebroðru synt þa ðe ȝehyrað and doð ȝodes ƿord;
22 Soðlice anum dæȝe ƿæs ȝeƿorden þa he on scyp eode and his leorninȝcnihtas: þa cƿæþ he to him; Utun seȝlian of er þisne mere. and hiȝ seȝlydan þa;
23 þa hiȝ reoƿun. þa slep he; þa com ƿindi yst and hiȝ forhtodon;
24 þa ȝenealæhton hiȝ him to and cƿædon. hlaford. ƿe forƿurðað; þa aras he and ðreade þæne ƿind and þæs ƿæteres hreohnesse; þa ȝesƿac se ƿind and ƿearð mycel smyltnes;
25 þa cƿæþ se hælend hƿar is eoƿer ȝeleafa. þa adredon hiȝ and ƿundredon and betƿux him cƿædon; Ƿenst þu hƿæt is þes. þæt he bebyt ȝe ƿindum ȝe sa . and hiȝ him hyrsumiað;
26 þa reoƿon hiȝ to ȝerasenorum rice. þæt is foran onȝen ȝalileam;
27 þa he to lande com. him aȝen arn sum man. se hæfde deofolseocnesse lanȝe tide. and næs mid nanon reafe ȝescrydd: and ne mihte on huse ȝeƿunian ac on byrȝenum;
28 þa he ȝeseah þæne hælend he astrehte hyne toforan him: and cƿæþ mycelre stefne hrymende; Hƿæt is me and þe: la hælend þæs hehstan ȝodes sunu; Ic halsiȝe þe þæt ðu ne ðreaȝe me;
29 (þa bead he þam unclænan ȝaste þæt he of ðam men ferde; Soþlice lanȝe tide he hyne ȝeȝrap: and he ƿæs mid racenteaȝum ȝebunden and mid fotcopsum ȝehealden: and toborstenum bendum he ƿæs fram deofle on ƿesten ȝelædd; )
30 þa ahsode se hælend hine: hƿæt is þin nama; þa cƿæð he leȝio: þæt is on ure ȝeþeode eored: forþam þe maneȝa deoflu on hine eodun;
31 þa bædon hiȝ hine þæt he him ne bude þæt hi on ȝrund ne bescuton;
32 And þar ƿæs mycel heord sƿyna on þam munte læsiendra: þa bædon hy þæt he lyfde him on þa ȝan: þa lyfde he him:
33 þa eodon hiȝ of þam men on þa sƿyn. þa ferde seo heord myculum ræse on ðæne mere and ƿearð þar adruncen;
34 þa ða hyrdas þæt ȝesaƿon þa fluȝon hiȝ and cyddon on þa ceastre and on tunum;
35 þa eodon hiȝ ut þæt hiȝ ȝesaƿon þæt ðar ȝeƿorden ƿæs: þa comon hiȝ to þam hælende. þa fundon hiȝ ðæne man þe deofol of eode ȝescryddne and halum mode æt his fotum. and hiȝ adredon him;
36 þa cyddon him þa ðe ȝesaƿon hu he ƿæs hal ȝeƿorden of ðam eorede;
37 þa bæd hine eall meneȝo þæs rices ȝerasenorum þæt he fram him ȝeƿite: forþam hiȝ mycelum eȝe ȝehæfte ƿærun; þa ƿende he on scype aȝen
38 þa bæd hyne se man ðe se deofol of eode þæt he mid him ƿunede; þa forlet se hælend hyne and cƿæð to him:
39 ƿend to þinum huse and cyð hu mycel þe ȝod ȝedon hæfð; þa ferde he into eall þa ceastre. and cydde hu mycel se hælend him ȝedon hæfde;
40 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa se hælend aȝen com. seo meneȝeo hine onfenȝ: ealle hiȝ ȝebidon his;
41 And þa com an man þæs nama ƿæs iairus: se ƿæs þære ȝesamnunȝe ealdor; þa feoll he to þæs hælendes fotun and bad hyne þæt he ferde to hys huse:
42 forþam he hæfde ane dohtor: nean tƿelf ƿintre and seo forðferde; þa ȝebyrede hyt þa he ferde of ðam meneȝum he ƿæs ofþrunȝen;
43 þa ƿæs sum ƿif on blodryne tƿelf ȝer: Seo fordælde on læcas eall þæt heo ahte: and ne mihte þeah of æneȝum beon ȝehælyd;
44 þa ȝenealæhte heo ƿiðæftan and æþran hys reafes fnæd; þa ætstod sona þæs blodes ryne;
45 þa cƿæð se hælend. hƿæt is se ðe me æþran; þa hiȝ ealle ætsocon. þa cƿæð petrus and þa ðe mid him ƿæron; Eala hlaford. þas meneȝeo þe ðrinȝað and ȝesƿencað. and þu seȝst hƿa æþran me;
46 þa cƿæþ he sum me æþran. ic ƿiste. þæt mæȝen of me eode;
47 þa þæt ƿif ȝeseah þæt hit him næs dyrne: heo com forht and astrehte hiȝ to his fotum and ȝesƿutulude beforan eallum folce: for hƿylcum þinȝe heo hit æþran. and hu heo ƿearð sona hal;
48 þa cƿæð he to hyre; Dohtor þin ȝeleafa þe hale ȝedyde: ȝa nu on sybbe;
49 Him þa ȝyt specendum: þa com sum man to þære ȝesamnunȝe ealdre and cƿæð to him: ne drece þu hyne;
50 þa se hælend þæt ƿord ȝehyrde he andsƿarude þæs mædenes fæder; Ne ondræd þu ðe: ȝelyf ƿitodlice: and heo bið hal;
51 And þa ðe he to þam huse com: ne let he nanne mid him inȝan buton petrum and Iohannem and iacobum. and þæs mædenes fæder. and hyre modor;
52 þa ƿeopon hiȝ ealle and heofodon hi; þa cƿæð he: ne ƿepe ȝe; Soþlice nis þis mæden dead. ac heo slæpð;
53 þa tældon hiȝ hyne and ƿiston þæt heo dead ƿæs;
54 þa nam he hyre hand and cƿæð; Mæden. þe ic secȝe aris;
55 þa ȝehƿea'r'f hyre ȝast aȝen and heo sona aras. and he het hyre syllan etan;
56 þa ƿundredon hyre maȝas þa bead he þam þæt hi hit nanum men ne sædon þæt þar ȝedon ƿæs;
Niȝoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa clypode he toȝædere his tƿelf apostolas. and sealde him mihte: and anƿeald ofer ealle deofolseocnessa; and þæt adla hi ȝehældon:
2 and he sende hiȝ to bodianne ȝodes rice. and untrume ȝehælan;
3 þa cƿæþ he to him. ne nyme ȝe nan þinȝ on ƿeȝe. Ne ȝyrde. ne codd: ne hlaf. ne feoh. ne ȝe nabbon. tƿa tunecan:
4 and on sƿa hƿylc hus sƿa ȝe inȝað ƿuniað þar oð ȝe utȝan:
5 'and' sƿa hƿylce sƿa eoƿ ne onfoð: þonne ȝe of þære ceastre ȝað asceacað eoƿer fota dust of er hiȝ on ƿitnesse;
6 þa ferdon hiȝ þurh þa burhȝa bodiende and æȝhƿar hælende;
7 þa ȝehyrde herodes se feorðan dæles rica ealle þa ðinȝ þe be him ƿærun ȝeƿordene; þa tƿynude him forþam þe sume sædon þæt iohannes of deaðe aras:
8 sume sædon þæt helias ætyƿde: Sume þæt an eald ƿiteȝa aras;
9 þa cƿæþ herodes. Iohannem ic beheafdude hƿæt is þes: be þam ic þilc ȝehyre; þa smeade he þæt he hine ȝesaƿe;
10 þa cyddun him ða apostolas sƿa hƿæt sƿa hiȝ dydon; þa nam he hiȝ and ferde onsundron on ƿeste stoƿe seo is beþsaida;
11 þa ða meneȝo þæt ƿiston þa filidon hiȝ him: þa onfenȝ he hiȝ and spæc to him be ȝodes rice: and þa he ȝehælde þe lacnunȝa beþorftun;
12 þa ȝeƿat se dæȝ forð: and hiȝ tƿelfe him ȝenealæhton and sædon him; Læt þas meneȝo þæt hiȝ farun on þas castelu | and on þas tunas þe her abutan synt; and him mete findon: forþam þe ƿe synt her on ƿestere stoƿe;
13 þa cƿæð he to him. Sylle ȝe him etan; þa cƿædon hiȝ ƿe nabbað buton fif hlafas and tƿeȝen fixas: buton ƿe ȝan and us mete bicȝon and eallum þissum ƿerede;
14 þar ƿæron neah fif þusenda ƿera; þa cƿæð he to his leorninȝcnihtun; Doþ þæt hiȝ sitton. þurh ȝebeorscypas fifteȝum.
15 and hiȝ sƿa dydon and hi ealle sæton;
16 þa nam he þa fif hlafas and þa tƿeȝen fixas: and on þone heofon beseah and bletsude hiȝ and bræc. and dælde his leorninȝcnihtum: þæt hiȝ asetton hiȝ beforan þam meneȝum;
17 þa æton hiȝ ealle and ƿurdon ȝefyllede. and man nam þa ȝebrotu þe þar belifon tƿelf cypan fulle;
18 þa ƿæs ȝeƿorden þa se hælend ƿæs ana hine ȝebiddende. hys leorninȝcnihtas ƿæron mid him; þa ahsode he hiȝ hƿæt secȝð þis folc þæt ic sy;
19 þa andsƿarudon hiȝ and cƿædon; Iohannes baptistam: sume heliam: sume þæt sum ƿiteȝa of ðam ealdum aras;
20 þa sæde he him hƿæt secȝe ȝe þæt ic sy; þa andsƿarude petrus. ðu eart crist ȝodes sunu;
21 þa þreade he hiȝ and bead þæt hiȝ hit nanum men ne sædon.
22 forþam þe hit ȝebyreð þæt mannes sunu fela þinȝa þoliȝe. and beo aƿorpen fram ealdrum and ealdormannum: and fram bocerum. and beon ofsleȝen. þriddan dæȝe arisan;
23 þa cƿæð he to eallum; Ȝyfhƿa ƿyle æfter me cuman: ætsace hine sylfne and nime his cƿylminȝe and me folȝiȝe;
24 Se þe ƿyle hys saƿle hale ȝedon: se hiȝ forspilþ: ƿitodlice se ðe his saƿle for me forspilð he hi ȝehæleð;
25 Hƿæt fremað æneȝum men þeah he ealne middaneard on æht beȝite: and hyne sylfne forspille; And his forƿyrd ƿyrce;
26 Se ðe me and mine spæca forsyhþ. þæne mannes sunu forsyhð. þonne he cymð on his mæȝenþrymme: and hys fæder and haleȝra enȝla;
27 Ic secȝe eoƿ soðlice: her synt sume standende þa deade ne ƿurðaþ: ær hiȝ ȝodes rice ȝeseon;
28 þa ƿæs ȝeƿorden æfter þam ƿordum nean eahta daȝas: þæt he nam petrum and Iohannem. and Iacobum. and eode on anne munt: þæt he hyne ȝebæde;
29 þa he hine ȝebæd þa ƿæs hys ansyn oþres hiƿes. and his reaf hƿit scinende;
30 þa spæcon tƿeȝen ƿeras ƿið hyne moyses and helias
31 ȝeseƿene on mæȝenþrymme: and sædon his ȝeƿitendnesse þe he to ȝefyllende ƿæs on hierusalem;
32 Petrus and þa þe mid him ƿæron ƿurdon mid slæpe ȝehefeȝude; And þa hi onƿæcnedun hi ȝesaƿun his mæȝenþrym: and tƿeȝen ƿeras þe mid him stodun;
33 And hi him fram eodun: petrus cƿæð to him; Eala bebeodend: ȝod is þæt ƿe her beon and uton ƿyrcan þreo eardunȝstoƿa: ane þe: and ane moyse. and ane h,elie. and he nyste hƿæt he cƿæð;
34 þa he þis spæc. ða ƿearð ȝenip and ofersceadude hiȝ. and hi ondredon him ȝanȝende on þæt ȝenip;
35 þa com stefn of þam ȝenipe and cƿæð; þes ys min leofa sunu. ȝehyrað hyne;
36 þa seo stefn ƿæs ȝehyred þa ƿæs se hælend ȝemett ana: and hi suƿodun and ne sædun nanum men on þam daȝum nan þinȝ þæs ðe hi ȝesaƿun;
37 Oðrum dæȝe him of þam munte farendum him aȝen arn mycel meneȝo.
38 þa clypode an ƿer of þære meneȝo and cƿæð; Lareoƿ ic halsie þe: ȝeseoh minne sunu forþam he is min anlica sunu:
39 and nu se unclæna ȝast hine æþrinð: and he færlice hrymð. and fornimð hyne and fæmð: and hyne tyrð and slit:
40 and ic bæd þine leorninȝcnihtas þæt hiȝ hine ut adrifon and hiȝ ne mihton;
41 þa cƿæð se hælend him to andsƿare; Eala unȝeleafulle. and þƿure cneores; Sƿa lanȝe sƿa ic beo mid eoƿ. and eoƿ þolie; Læd hider þinne sunu;
42 And þa he hyne lædde him to: se deofol hine fornam and fordyde; þa nydde se hælend þone unclænan ȝast ut: and ȝehælde. þæne cnapan and aȝef hine his fæder;
43 þa ƿundredon hiȝ ealle be ȝodes mærðe: and eallum ƿundriendum be þam þinȝum þe ȝeƿurdun: he cƿæð to his leorninȝcnihtum
44 Asettað þas spæca on eoƿrum heortum. hit ys toƿerd þæt mannes sunu si ȝeseald on manna handa;
45 þa þohton hiȝ þis ƿord and hit ƿæs beƿriȝen beforan him þæt hi hit ne onȝeton: and hi ne dorston hine be þam ƿorde ahsian;
46 Soðlice þæt ȝeþanc eode on hiȝ hƿylc hyra yldest ƿære;
47 þa se hælend ȝeseh hyra heortan ȝeþancas he ȝesette þæne cnapan ƿiþ hine
48 and cƿæþ to him; Se ðe þysne cnapan on minum naman onfehð: se me onfehð; And se þe me onfehð he onfehð þæne þe me sende; Ƿitudlice se ðe is læst betƿex eoƿ ealle: se is mara;
49 þa andsƿarode iohannes. bebeodend. ƿe ȝesaƿon sumne on þinum naman deofolseocnessa ut drifende and ƿe hine forbudon: forþam he mid us ne fylyȝð;
50 þa cƿæð he. ne forbeode ȝe; Se ðe nis onȝen eoƿ se is for eoƿ;
51 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa his andfenȝa daȝas ƿæron ȝefyllede: he ȝetrymede hys ansyne þæt he ferde to hierusalem;
52 þa sende he bodan beforan his ansyne: þa eodon hiȝ on þa ceastre samaritanorum þæt hi him ȝeȝearƿodon:
53 and hiȝ ne onfenȝon hine forþam þe he ƿolde faran to hierusalem;
54 þa his leorninȝcnihtas þæt ȝesaƿon. iacobus. and Iohannes. þa cƿædon hiȝ; Drihten. ƿyltu ƿe secȝað þæt fyr cume of heofone and fornime hiȝ;
55 And hine beƿende he hiȝ þreade:
56 and hiȝ ferdon on oþer castel;
57 þa hi ferdon on ƿeȝe. sum him to cƿæð; Ic fyliȝe þe sƿa hƿyder sƿa þu færst;
58 þa cƿæþ se hælend: foxas habbað holu and heofones fuȝlas nestþ; Soðlice mannes sunu næfþ hƿar he hys heafod ahylde;
59 þa cƿæþ he to oðrum filiȝ me; þa cƿæþ he drihten alyf me æryst bebyriȝean minne fæder;
60 þa cƿæþ se hælend. læt þa dead byriȝan hyra deadan: ȝa ðu and boda ȝodes rice;
61 þa cƿæð oðer ic fyliȝe þe drihten: ac læt me æryst hit cyþan þam ðe æt ham synt;
62 þa cƿæþ se hælend him to: nan mann þe hys hand asett on hys sulh: and onbæc besyhð nys andfenȝe ȝodes rice;
Teoðe Heafodƿeard
[edit]1 Efter þam sæ hælend ȝemearcude oðre tƿa and hundseofantiȝ and sende hiȝ tƿam beforan his ansyne. on ælce ceastre. and stoƿe þe he to cumenne ƿæs:
2 and cƿæð to him her is mycel rip. and feaƿa ƿyrhtan: biddað þæs ripes hlaford þæt he sende ƿyrhtan to his ripe;
3 Farað nu: nu ic eoƿ sende sƿa sƿa lamb betƿux ƿulfas;
4 Ne bere ȝe sacc. ne codd. ne ȝescy. ne nanne man be ƿeȝe ne ȝretað;
5 On sƿa hƿylc hus sƿa ȝe inȝað: cƿeðaþ æryst: sib si þisse hiƿræddenne;
6 And ȝyfþar beoð sybbe bearn. reste þar eoƿer sib: ȝif hit elles sy. heo sy to eoƿ ȝecyrred;
7 Ƿuniȝað on þam ylcan huse: and etað and drincað þa þinȝ þe hiȝ habbað; Soðlice se ƿyrhta is his mede ƿyrðe; Ne fare ȝe fram huse to huse.
8 ac on sƿa hƿylce ceastre sƿa ȝe inȝað and hiȝ eoƿ onfoð: etað þæt eoƿ toforan aset ys.
9 and ȝehælað þa untruman þe on þam huse synt. and secȝað him. ȝodes rice to eoƿ ȝenealæcð.
10 on sƿa hƿylce ceastre sƿa ȝe inȝað: and hiȝ ne onfoð eoƿ ȝaþ on hyra stræta and cƿeðaþ;
11 þæt dust þæt of eoƿre ceastre on urum fotum clifode. ƿe driȝeaþ on eoƿ. ƿitað þeah þæt ȝodes rice ȝenealæcð;
12 Ic eoƿ secȝe þæt sodomƿaron on þam dæȝe bið forȝyfenlicre þonne þære ceastre;
13 Ƿa þe corozam: ƿa þe beþsaida: forþam ȝif on tyro and on sidone ȝeƿordene ƿæron þa meneȝu þe on eoƿ ȝedone synt: ȝefyrn hiȝ on hæran and on axan hreoƿsunȝe dydon;
14 þeah hƿæþere tiro and sydone on þam dæȝe byð forȝyfenlicre þonne eoƿ;
15 And þu cafarnaum oð heofon up ahafen: þu byst oþ helle ȝesenced;
16 Me ȝehyrð se ðe eoƿ ȝehyrð: and me oferhoȝaþ se ðe eoƿ oferhoȝað; Se þe me oferhoȝað. he oferhoȝað þæne þe me sende;
17 þa ȝecyrdon þa tƿa and hundseofantiȝ mid ȝefean and cƿædon; Drihten deofolseocnessa us synt on þinum naman underþeodde;
18 þa sæde he him. ic ȝeseah satanan sƿa sƿa liȝræsc of heofone feallende:
19 and nu ic sealde eoƿ anƿeald to tredenne ofer næddran. and snacan and of er ælc feondes mæȝen: and nan þinȝ eoƿ ne derað;
20 þeah hƿæðere ne blissiȝe ȝe on þam þe eoƿ synt ȝastas underþeodde; Ȝeblissiað þæt eoƿer naman synt on heofonum aƿritene;
21 On þære tide he on halȝum ȝaste ȝeblissode and cƿæð; Ic andete þe fæder. drihten heofones and eorðan. forþam þe ðu þas ðinȝ ƿisum and ȝleaƿum behyddest. and lytlinȝum aƿruȝe. forþam hit beforan þe sƿa ȝelicode;
22 Ealle þinȝ me synt fram minum fæder ȝesealde: and nan man nat hƿylc is se sunu buton se fæder: ne hƿylc si ðe fæder buton se sunu: and se ðe se sunu hit aƿreon ƿyle;
23 þa cƿæþ he to his leorninȝcnihtum beƿend; Eadiȝe synt þa eaȝan þe ȝeseoð þa ðinȝ þe ȝe ȝeseoð;
24 Soðlice ic eoƿ secȝe þæt maneȝa ƿiteȝan and cyninȝas ƿoldon ȝeseon þæt ȝe ȝeseoþ and hiȝ hit ne ȝesaƿon. and ƿoldon ȝehyran þæt ȝe ȝehyrað. and hiȝ hit ne ȝehyrdon;
25 þa aras sum æ. ȝlæƿ man. and fandode his and cƿæð; Lareoƿ. hƿæt do ic þæt ic ece lif hæbbe;
26 þa cƿæþ he to him: hƿæt is ȝelƿriten on þære æ. hu rætst þu;
27 þa andsƿarude he lufa drihten þinne ȝod of ealre þinre heortan. and of ealre þinre saƿle: and of eallum þinum mihtum and of eallum þinum mæȝene. and þinne nehstan sƿa ðe sylfne;
28 þa cƿæð he. rihte þu andsƿarodest. do þæt. þonne leofast þu;
29 þa cƿæþ he to þam hælende. and ƿolde hine sylfne ȝerihtƿisian; And hƿylc is min nehsta;
30 þa cƿæþ se hælend hine up beseonde; Sum man ferde fram hierusalem to hiericho and becom on þa sceaðan. þa hine bereafodon; and tintreȝodon hine: and forleton hine samcucene:
31 þa ȝebyrode hit þæt sum sacerd ferde on þam ylcan ƿeȝe and þa he þæt ȝeseah he hine forbeh.
32 and eallsƿa se diacon. þa he ƿæs ƿið þa stoƿe and þæt ȝeseah he hyne eac forbeah;
33 þa ferde sum samaritanisc man ƿið hine: þa he hine ȝeseah þa ƿearð he mid mildheortnesse of er hine astyred
34 þa ȝenealæhte he and ƿrað his ƿunda and on aȝet ele and ƿin. and hine on hys nyten sette and ȝelædde on his læcehus: and hine lacnude
35 and brohte oðrum dæȝe tƿeȝen peneȝas and sealde þam læce: and þus cƿæð; Beȝym hys. and sƿa hƿæt sƿa þu mare to ȝedest: þonne ic cume ic hit forȝylde þe;
36 Hƿylc þara þreora þincð þe þæt sy þæs mæȝ. þe on ða sceaðan befeoll;
37 þa cƿæð he. Se þe him mildheortnesse on dyde; þa cƿæþ se hælend ȝa. and do eallsƿa;
38 Soðlice hit ƿæs ȝeƿorden þa hiȝ ferdon. se hælend eode on sum castel and sum ƿif on naman marþa onfenȝ hyne on hyre hus.
39 and þære sƿustur ƿæs maria seo eac sæt ƿið þæs hælendes fet and his ƿord ȝehyrde;
40 Soþlice marþa ȝeornlice him þenode; þa stod heo and cƿæþ: drihten. nis þe nan caru þæt min sƿustur let me ænlipie þenian seȝe hyre þæt heo fylste me;
41 þa cƿæþ se hælend: marþa marþa: ȝeornfull þu eart and embe fela þinȝa ȝedrefed;
42 Ȝeƿislice an þinȝ is niedbehefe: maria ȝeces þæne selestan dæl se hyre ne byð afyrred;
Eleofoðe Heafodƿeard
[edit]1 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa he ƿæs on sumere stoƿe hine ȝebiddende: þa þa he ȝesƿac. him to cƿæð an his leorninȝcnihta; Drihten. lær us. us ȝebiddan. sƿa iohannes his leominȝcnihtas lærde;
2 þa cƿæþ he to him: cƿeðað þus. þonne ȝe eoƿ ȝebiddað; Ure fæder þu ðe on heofone eart: si þin nama ȝehalȝod tocume þin rice. ȝeƿurðe ðin ƿilla on heofone and on eorþan.
3 syle us todæȝ urne dæȝhƿamlican hlaf:
4 and forȝyf us ure ȝyltas. sƿa ƿe forȝyfað ælcum þara þe ƿið us aȝyltað: and ne læd þu us on costunȝe: ac alys us fram yfele;
5 þa cƿæþ he to him; Hƿylc eoƿer hæfð sumne freond. and ȝæþ to midre nihte to him. and cƿyð to him; La freond læn me þry hlafas.
6 forþam min freond com of ƿeȝe to me: and ic næbbe hƿæt ic him toforan lecȝe;
7 And he þonne him þus andsƿariȝe: ne beo þu me ȝram nu min duru is belocen: and mine cnihtas synt on reste mid me. ne mæȝ ic arisan nu and syllan þe;
8 Ȝyf he þonne þurhƿunað cnuciȝiende: ic eoƿ secȝe ȝyf he arist and him sylð þonne forþam þe he his freond ys. þeah hƿæþere for hys onhrope he arist and sylð him his neode;
9 And ic eoƿ secȝe. biddað. and eoƿ byð seald. secað. and ȝe findað. cnuciað and eoƿ byð untyned.
10 ælc þara þe bitt onfehð. and se ðe secð he fint. and cnuciendum byð untyned;
11 Hƿylc eoƿer bitt his fæder hlafes. seȝst þu sylð he him stan. oððe ȝif he byt fisces sylð he him næddran for fisce.
12 oððe ȝyf he bit æȝ. seȝst þu ræcð he him scorpionem þæt is an ƿyrmcynn;
13 Ƿitodlice ȝyf he þonne þe synt yfele cunnun syllan ȝode sylene eoƿrum bearnum: sƿa mycele ma eoƿer fæder of heofone sylð ȝodne ȝast þam þe hine biddað;
14 þa ƿæs se hælend ut adrifende sume deofolseocnysse: and seo ƿæs dumb; And þa he ut drafþa deofolseocnesse þa spræc se dumba: and þa meneȝo ƿundredon;
15 Sume cƿædon on belzebub deofla ealdre he ut adrifð þa deofolseocnessa;
16 And sume his fandodon and ȝyrndon of heofone tacnys of him;
17 þa he ȝeseah hyra ȝeðancas he cƿæð; Ælc rice on hyt sylf todæled byð. toƿorpen and þæt hus of er þæt hus fealð;
18 Ȝyf satanas is todæled on hine sylfne. hu stent his rice. forþam þe ȝe secȝað þæt ic on belzebub deofolseocnessa ut adrife;
19 Ȝif ic on belzebub deofla ut drife: on hƿam ut adrifað eoƿer bearn. forþam hiȝ beoð eoƿere deman;
20 Ȝeƿislice ȝif ic on ȝodes finȝre deofla ut adrife: eallunȝa ȝodes rice on eoƿ becymð;
21 þonne se stranȝa ȝeƿæpnud his cafertun ȝehealt. þonne beoð on sibbe þa ðinȝ þe he ah;
22 Ȝyf þonne strenȝra ofer hine cymð: and hine ofer sƿið. ealle his ƿæpnu þe he on truƿude he him afyrð: and todælþ his herereaf;
23 Se þe nis mid me se is onȝen me; And se þe ne ȝaderað mid me: se hit tostret;
24 þonne se unclæna ȝast ȝæð of þam men. he ȝæð þurh unƿæterie stoƿa reste secende and nane ne ȝemet þonne cƿyð he; Ic ȝeƿende eft to minum huse þe ic of eode:
25 and þænne he cymð. he hit ȝemet æmtiȝ mid besmum afeormod;
26 þonne ȝæð he and nimð seofan oðre ȝastas ƿyrsan þonne he and inȝað. and þar eardiað. þonne synt þæs mannes endas ƿyrsan þam ærrum;
27 Soðlice ƿæs ȝeƿorden þa he ðis sæde. sum ƿif him to cƿæþ; Eadiȝ is se innoð þe þe bær: and þa breost þe ðu suce;
28 þa cƿæð he. eadiȝe synt þa ðe ȝodes ƿord ȝehyrað and þæt ȝehealdaþ;
29 þa hyra maneȝa toȝædere comon he cƿæþ to him; þeos cneorys is manfull cneorys: heo secð tacen: and hyre ne bið nan ȝeseald buton Ionan tacen;
30 Sƿa sƿa iona ƿæs tacen niniuetum. sƿa bið mannes sunu tacen þisse cneorisse;
31 Suðdæles cƿen arist on dome mid þisse cneorysse mannum and ȝenyðerað hiȝ forþam þe heo com of eorðan endum to ȝehyranne salomones ƿisdom; And efne þes is mara þonne salomon;
32 Niniuetisce men arisað on dome mid þisse cneorysse and ȝenyðeriað hiȝ: forþam þe hiȝ dædbote dydon. æt ionam bodunȝe. and þes is mara þonne iona;
33 Ne onælþ nan man his leohtfæt and sett on diȝlum: ne under bydene ac of er candelstæf: þæt ða þe inȝað leoht ȝeseon;
34 þin eaȝe is þines lichaman leohtfæt; Ȝif þin eaȝe bið hluttor þonne bið eall þin lichama beorht; Ȝif hit byð deorc: eall þin lichama byð þystre;
35 Ƿarna þæt þæt leoht þe ðe on is: ne syn þystru;
36 Ȝyf þin lichama eall bið beorht: and næfþ nanne dæl þystra þonne byð he eall beorht: and þe onlyht sƿa þæt leohtfæt þæs liȝræsces;
37 þa bæd hine sum fariseisc man þæt he æte mid him and he ineode and sæt;
38 þa onȝan se fariseisca on him smeaȝan and cƿeðan; Hƿi he ȝeþƿoȝen nære ær his ȝereorde;
39 þa cƿæð drihten to him nu ȝe farisei þæt ute is calices and disces ȝeclænsiað þæt eoƿ innan is. þæt is full reaflace and unrihtƿisnesse;
40 La dyseȝan hu ne ƿorhte þæt þæt inne is: se ðe ƿorhte þæt ute is:
41 þeah hƿæþere þæt to lafe is syllað ælmessan þonne beoð eoƿ ealle þinȝ clæne;
42 Ac ƿa eoƿ fariseum ȝe þe teoþiað mintan and rudan. and ælce ƿyrte and ȝe forbuȝað dom and ȝodes lufe; þas þinȝ eoƿ ȝebyrede to donne. and þa þinȝ ne forlætan;
43 Ƿa eoƿ fariseum ȝe þe lufiað þa forman heahsetl on ȝesamnunȝum and ȝretinȝa on stræte;
44 Ƿa eoƿ forþam þe ȝe synt sƿylce þa byrȝena þe man innan ne sceaƿað; And þa men nyton þe him onufan ȝað;
45 þa andsƿarude him sum æȝleaƿ. lareoƿ teonan þu ƿyrhcst mid þisse saȝe;
46 þa cƿæþ he; Ƿa eoƿ æȝleaƿum forþam þe ȝe symað men mid þam byrþenum þe hiȝ aberan ne maȝon: and ȝe ne ahrinað þa seamas mid eoƿrum anum finȝre;
47 Ƿa eoƿ ȝe þe timbriað ƿiteȝena byrȝena: eoƿer fæderas hiȝ ofsloȝon
48 eallunȝa ȝe cyðað: and ȝeþafiað eoƿer fædera ƿeorcum. forþam hiȝ ofsloȝon hiȝ. and ȝe timbriað hira byrȝena;
49 Forþam cƿæð ȝodes ƿisdom: ic sende to him ƿiteȝan and apostolas: and hiȝ ofsleað hiȝ. and ehtað
50 þæt ealra ƿiteȝena blod sy ȝesoht: þe ƿæs aȝoten of middanȝeardes fruman. fram þisse cneorysse
51 fram abeles blode oð zachariam blod. se forƿearð betux þam altare and þam temple. ic eoƿ secȝe: sƿa bið ȝesoht fram þisse cneorysse;
52 Ƿa eoƿ æȝleaƿum forþam þe ȝe ætbrudun þæs inȝehydes cæȝe: ȝe in ne eodun and ȝe forbudon þa þe ineodun;
53 þa he him þis to cƿæð: þa onȝunnun ða farisei and þa æȝleaƿan hefilice him aȝen standan and his muð dyttan
54 and embe hine syrƿan. secende sum þinȝ of his muðe þæt hiȝ hine ƿreȝdun.
Tƿelfte Heafodƿeard
[edit]1 mycelum ƿeredum him embe standendum þæt hiȝ hine trædun; þa cƿæð he to his leorninȝcnihtum ƿarniað ƿið farisea lare þæt is licetunȝ;
2 Soðlice nis nan þinȝ oferheled: þe ne beo unheled. ne behydd þæt ne sy ƿiten:
3 forþam þe þæt ȝe secȝað on þystrum beoð on leohte sæde and þæt ȝe on earum spræcun on beddcofum bið on hrofum bodud;
4 Ic secȝe eoƿ minum freondum ne beo ȝe breȝyde fram þam þe þone lichaman of sleað. and nabbað syþþan hƿæt hiȝ ma don;
5 Ic eoƿ ætyƿe hƿæne ȝe onldredon: adrædað þone þe anƿeald hæfð seððan he of slyhð on helle asendan:
6 þus ic eoƿ secȝe adrædað þone. ne becypað hiȝ fif spearƿan to helflinȝe. and an nis of þam of erȝyten beforan ȝode.
7 ac ealle eoƿres heafdes loccas synt ȝetealde; Ne adræde ȝe eoƿ ȝe synt beteran maneȝum spearƿum;
8 Soðlice ic eoƿ secȝe sƿa hƿylc sƿa me andet beforan mannum. þone mannes sunu andet beforan ȝodes enȝlum;
9 Se þe me ƿiðsæcð beforan mannum: se byð ƿiðsacen beforan ȝodes enȝlum:
10 and ælc þe seȝð æniȝ ƿord aȝen mannes sunu þam bið forȝyfen; þam þe ƿiðersacað onȝen haliȝne ȝast. ne bið þam forȝyfen;
11 þonne hiȝ lædað eoƿ on ȝesamnunȝa and to duȝeðe ealdrum: and to anƿealdum: ne beo ȝe embeþencynde: hu oððe hƿæt ȝe specon. oððe andsƿarian.
12 haliȝ ȝast eoƿ lærð on þære tide þa þinȝ þe eoƿ specan ȝebyrað;
13 þa cƿæð sum ofþam meneȝum; Lareoƿ. seȝe minum breþer þæt he dæle uncer æhta ƿið me;
14 þa cƿæð he. la man. hƿa sette me deman: oððe dælend ofer inc;
15 þa cƿæð he: ȝymað and ƿarniað. ƿið ælce ȝytsunȝe. forþam þe nis nanes mannes lif on ȝytsunȝe of þam þe he ah;
16 þa sæde he him sum biȝspel; Sumes ƿeliȝes mannes æcer brohte forð ȝode ƿæstmas:
17 þa ðohte he on him sylfum: and cƿæð; Hƿæt do ic forþam ic næbbe hƿyder ic mine ƿa stmas ȝadriȝe;
18 þa cƿæþ he þus ic do: ic toƿurpe mine bernu and ic ƿyrce maran: and ic ȝaderiȝe þyder eall þæt me ȝeƿexen ys: and mine ȝod
19 and ic secȝe minre saƿle eala saƿel þu hæfst mycele ȝod: asette to maneȝum ȝearum. ȝerest þe: et. and drinc and ȝeƿista;
20 þa cƿæð ȝod to him; La dyseȝa on þisse nihte hiȝ feccað þine saƿle fram þe: hƿæs beoð þa ðinȝ þe ðu ȝeȝearƿudest;
21 Sƿa is se ðe him sylfum strynð: and nis ƿeliȝ mid ȝode;
22 þa cƿæð he to his leorninȝcnihtum. Forþam ic eoƿ secȝe ne beo ȝe ymbehydiȝe eoƿre saƿle hƿæt ȝe etan. ne eoƿrum lichaman hƿæt ȝe scrydun;
23 Seo saƿul ys ma þonne se lichama: and se lichama ma þonne þæt reaf;
24 Besceaƿiað þa hrefnas þæt hiȝ ne saƿað ne ne ripað: nabbað hiȝ heddern ne bern: ac ȝod hiȝ fett. þæs þe ma ȝe synt hyra selran;
25 Hƿylc eoƿer mæȝ þencende ican ane elne: to his anlicnesse.
26 ȝyf ȝe þæt læsse ne maȝon. hƿy synt ȝe be oðrum þinȝum ymbehydiȝe;
27 Sceaƿiað þa lilian hu hi ƿexað. hi ne sƿincað ne ne spinnað; Soðlice ic eoƿ secȝe þæt salomon on eallum hys ƿuldre næs ȝescrydd. sƿa þissa an;
28 Ȝyf ȝod scrytt þæt hiȝ. þe ys todæȝ on æcere: and tomorȝen forscrincð; Sƿa mycele ma ȝod scryt eoƿ ȝehƿædes ȝeleafan;
29 And nelle ȝe secean hƿæt ȝe eton oððe drincon: and ne beo ȝe up ahafene
30 ealle þas þinȝ þeoda seceað; Eoƿer fæder ƿat þæt ȝe þises beþurfon;
31 þeah hƿæþere seceað ȝodes rice and ealle þas þinȝ eoƿ beop ȝeihte;
32 Ne ondræd þu þe la lytle heord. forþam eoƿrum fæder ȝelicode eoƿ rice syllan;
33 Syllaþ pæt ȝe aȝon and syllað ælmessan: ƿyrcað seodas þa ðe ne forealdiȝeað. Unȝeteorudne ȝoldhord on heofenum. þyder ðeof ne ȝenealæcð. ne moððe ne ȝeƿemð;
34 þar eoƿer ȝoldhord is. þar byð eoƿer heorte:
35 Sin eoƿer lendenu beȝyrde and leohtfatu byrnende:
36 and beo ȝelice þam mannum þe hyra hlafordes abidað hƿænne he sy fram ȝyftum ȝecyrred. þæt hiȝ him sona ontynon þonne he cymð and cnucað;
37 Eadiȝe synt þa þeoƿas þe se hlaford ƿæccende ȝemet þonne he cymð; Soðlice ic eoƿ secȝe þæt he beȝyrt hine and deð þæt hiȝ sittað. and ȝanȝende him þenað;
38 And ȝif he cymð on þære æfteran ƿæccan. oððe on þære þriddan and þus ȝemet. eadiȝe synt þa þeoƿas;
39 Ƿitað þæt ȝif se hiredes ealdor ƿiste hƿænne se þeof cuman ƿolde. ƿitodlice he ƿacude and ne ȝeþafude þæt man his hus underdulfe;
40 And beo ȝe ƿære forþam þe mannes sunu cymð þære tide þe ȝe ne ƿenað;
41 þa cƿæþ petrus drihten. seȝst þu þis biȝspell to us hƿæþer þe to eallum;
42 þa cƿæþ drihten. hƿa ƿenst þu þæt sy ȝetryƿe and ȝleaƿ dihtnere: þæne se hlaford ȝeset of er hys hired þæt he him hƿætes ȝemet on timan sylle;
43 Eadiȝ is se þeoƿ þe his hlaford ȝemet þus donde þonne he cymð;
44 Soðlice ic secȝe eoƿ þæt he ȝesett hine of er eall þæt he ah;
45 Ȝyf þonne se þeoƿ cƿyð on hys heortan min hlaford uferaþ hys cyme. and aȝynð beatan þa cnihtas and þa þinena. and etan and drincan and beon of erdruncen.
46 þonne cymþ þæs þeoƿan hlaford on þam dæȝe þe he ne ƿenð. and þære tide þe he nat. and todælþ hine. and sett his dæl mid þam unȝetreoƿum;
47 Soþlice þæne þeoƿ þe his hlafordes ƿillan ƿiste and ne dyde æfter his hlafordes ƿillan: he bið ƿitnad maneȝum ƿitum;
48 þone þeoƿ þe his ƿillan nyste and þeah dyde he bit ƿitnad feaƿum ƿitum; Elcum þe mycel ȝeseald is. him man mycel to secð: and æt þam þe hiȝ micel befæstun hiȝ mycel biddað;
49 Fyr ic sende on eorþan and hƿæt ƿylle ic buton þæt hit bærne;
50 Ic hæbbe on fulluhte beon ȝefullod: and ƿene ȝe. hu beo ic ȝeþread. oð hyt sy ȝefyllyd.
51 forþam þe ic com sybbe on eorþan sendan: ne secȝe ic eoƿ ac todal;
52 Heonon forð beoð fife on anum huse todælede. þry on tƿeȝen. and tƿeȝen on þry.
53 beoð todælede; Fæder on sunu and sunu on his fæder. modor on dohtor and dohtor on hyre modor; Sƿeȝr on hyre snore: and snoru on hyre sƿeȝere;
54 and he cƿæþ to þam folce. þonne ȝe ȝeseoð þa lyfte cumende on ƿestdæle. sona ȝe cƿeðað storm cymð and hit sƿa byð;
55 And þonne ȝe ȝeseoð suðan blaƿan ȝe secȝað þæt is toƿerd and hit byð;
56 La liceteras cunne ȝe afandian heofones ansyne and eorþan. humeta na afandiȝe ȝe þas tide;
57 Hƿi ne deme ȝe of eoƿ sylfum þæt riht is;
58 þonne þu ȝæst on ƿeȝe mid þinum ƿiðerƿinnan to hƿylcum ealdre. do þæt ðu beo fram him alysed: þe læs he þe sylle þam deman. and se dema þam bydele: and se bydel þe sende on
59 Ic secȝe þe ne ȝæst þu þanone ær þu aȝylde þone ytemystan feorðlinȝ;
Þreoteoðe Heafodƿeard
[edit]1 þar ƿæron sume on þære tide of ȝalileum him cyþende. þara blod pilatus menȝde mid hyra offrunȝum;
2 þa cƿæð he him andsƿariȝende. ƿene ȝe ƿæron þa ȝalileiscan synfulle toforan eallum ȝalileiscum: forþam þe hiȝ sƿylc þoledon;
3 Ne secȝe ic na. ac ealle ȝe ȝelice forƿurðaþ: buton ȝe dædbote don:
4 sƿa þa ehtatyne. ofer þa feoll se stypel on siloa and hiȝ of sloh; Ƿene ȝe þæt hiȝ ƿæron scyldiȝe ofer ealle menn þe on hierusalem ƿunedon;
5 Ne secȝe ic. ac sƿa ȝe forƿurðaþ: buton ȝe dædbote don;
6 þa sæde hi him þis biȝspel: sum man hæfde an fictreoƿ ȝeplantod on his ƿinȝearde: þa com he and sohte his ƿæstmas on him þa ne funde he nanne;
7 þa cƿæþ he to þam hyrde nu synt þreo ȝer syðþan ic com ƿæstm secende on þissum fictreoƿe. and ic ne funde; Forceorf hine hƿi ofþricð he þæt land;
8 þa cƿæþ he. hlaford. læt hine ȝyt þis ȝear. oð ic hine bedelfe and ic hine beƿurpe mid meoxe:
9 and ƿitodlice he ƿæstmas brinȝð; Ȝif hit elles hƿæt byð ceorf hine syððan;
10 þa ƿæs he restedaȝum on hyra ȝesamnunȝe lærende:
11 þa ƿæs þar sum ƿif seo hæfde untrumnesse ȝast ehtatyne ȝear: and heo ƿæs aboȝen. ne heo eallunȝa ne mihte up beseon;
12 þa se hælend hiȝ ȝeseah he clypode hiȝ to him. and sæde hyre; Ƿif. þu eart forlæten ofþinre untrumnesse.
13 and his hand hyre on sette: þa ƿæs heo sona up aræred. and heo ȝod ƿuldrode;
14 þa ȝebealh se duȝuðe ealdor hine forþam þe se hælend on restedæȝe hælde and sæde þam meneȝum; Syx daȝas synt on þam ȝebyrað þæt man ƿyrce. cumað on þam and beoð ȝehælede. and na on restedæȝe;
15 þa andsƿarude se hælend and cƿæð; La licteras. ne untiȝð eoƿer ælc on restedæȝe his oxan oððe assan. fram þære binne and læt to ƿætere;
16 þas abrahames dohtor þe satanas ȝeband nu eahtatyne ȝear. ne ȝebyrede hyre beon unbunden ofþissum bende on restedæȝe;
17 þa he þis sæde. þa sceamode ealle his ƿiðerƿinnan. and eall folc ȝeblissode on eallum þam ðe ƿuldorfullice fram him ȝeƿurdon;
18 Soðlice he cƿæþ. hƿam is ȝodes rice ȝelic: and hƿam ƿene ic þæt hit beo ȝelic:
19 hit ys ȝelic senepes corne þæt se man onfenc and seoƿ on his ƿyrtun and hit ƿeox and ƿearð mycel treoƿ. and heofenes fuhlas restun on hys boȝum;
20 And eft he cƿæð. hƿam ƿene ic þæt ȝodes rice si ȝelic:
21 hit is ȝelic þam beorman þe þæt ƿif onfenȝc. and behydde on þam meleƿe þreo ȝemetu. oð hit ƿearð eall ahafen;
22 þa ferde he þurh ceastra and castelu to hierusalem and þar lærde
23 þa cƿæð sum man to him drihten. feaƿa synt þe synt ȝehælede; þa cƿæþ he to him.
24 efstað þæt ȝe ȝanȝen þurh þæt nearƿe ȝet forþam ic secȝe eoƿ maneȝa secað þæt hiȝ inȝan and hi ne maȝon;
25 þonne se hiredes ealdor inȝæð and his duru beclyst ȝe standað þærlute and þa duru cnuciað and cƿeðaþ. drihten atyn us; þonne cƿyð he to eoƿ; Ne can ic eoƿ. nat ic hƿanon ȝe synt;
26 þonne onȝynne ȝe cƿeþan ƿe æton and druncon beforan þe. and on urum strætum þu lærdest.
27 þonne seȝð he eoƿ. ne cann ic hƿanon ȝe synt ȝeƿitað fram me ealle unrihtƿyrhtan.
28 þar bið ƿop and toþa ȝrystlunȝ; þænne ȝe ȝeseoþ abraham. and isaac. and iacob. and ealle ƿiteȝan on ȝodes rice: and ȝe beoð ut adrifene
29 and hiȝ cumað fram eastdæle and ƿestdæle and norðdæle. and sittað on ȝodes rice.
30 and efne synt ytemeste þa ðe beoð fyrmyste: and synt fyrmyste þa ðe beoð ytemeste;
31 On þam dæȝe him ȝenealæhton sume farisei and him sædon; Far and ȝa heonon forþam þe herodes þe ƿyle of slean;
32 And þa cƿæð he to him: ȝað and secȝað þam foxe: deofolseocnessa ic ut adrife. and ic hæla ȝefremme todæȝ. and tomorhȝen and þriddan dæȝe ic beo fornumen;
33 þeah hƿæþere me ȝebyreþ todæȝ and tomorhȝen. and þy æfteran dæȝe ȝan: forþam þe ne ȝebyreð þæt se ƿiteȝa forƿurðe butan hierusalem;
34 Eala hierusalem hierusalem: þu ðe þa ƿiteȝan of slyhst: and hænst: þa ðe to þe asende synt. hu oft ic ƿolde þine bearn ȝeȝaderian sƿa se fuȝel deð his nest under his fiðerum and þu noldest;
35 Nu bið eoƿer hus eoƿ forlæten; Soðlice ic eoƿ secȝe þæt ȝe me ne ȝeseoð ærþam þe cume se þonne ȝe cƿeðað. ȝebletsod sy se ðe com on drihtnes naman;
Feorteoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa ƿæs ȝeƿorden þa he eode on sumes farisea ealdres hus on restedæȝe þæt he hlaf æte. and hiȝ beȝymdon hine
2 ða ƿæs þar sum ƿæterseoc man beforan him;
3 þa cƿæþ se hælend to þam æ.ȝleaƿum and fariseum; Ys hit alyfed þæt man on restedaȝum hæle;
4 þa suƿudon hiȝ. þa nam he hine and ȝehælde and forlet hyne;
5 þa cƿæð he to him andsƿariende: hƿylces eoƿres assa oððe oxa befealþ on anne pytt and ne tihþ he hyne hrædlice up on restedæȝe;
6 þa ne mihton hiȝ aȝen þis him ȝeandƿyrdan;
7 þa sæde he sum biȝspel be þam in ȝelaðudan. ȝymende hu hiȝ þa fyrmestan setl ȝecuron and þus cƿæð;
8 þonne þu byst to ȝyftum ȝelaþod ne site þu on þam fyrmestan setle. þe læs ƿenunȝa sum ƿurðfulra cume
9 se þe ðe in ȝelaþode and secȝe ðe rym þysum men setl: and þu ðænne mid sceame nyme þæt ytemyste setl;
10 Ac þonne þu ȝeclypod byst. ȝa and site on þam ytemestan setle. þæt se ðe þe in ȝelaðude þænne he cymð cƿeþe to þe: la freond. site ufur: þonne byð þe ƿurðmynt beforan midsittendum;
11 Forþam ælc þe hine up ahefð. bið ȝenyðerud. and se ðe hine nyðerað se bið up ahafen;
12 þa cƿæð he to þam þe hine inlaðode. þonne þu dest ƿiste oððe feorme ne clypa þu þine frynd ne þine ȝebroðru. ne ðine cuðan ne þine ƿeleȝan nehheburas. þe læs hi ðe aȝen laðiun. and þu hæbbe edlean;
13 Ac þænne þu ȝebeorscype do. clypa þearfan and ƿanhale. and healte. and blinde:
14 þonne bist þu eadiȝ: forþam ðe hi nabbað hƿanun hiȝ hit þe forȝyldon; Soðlice hit byð þe forȝolden on rihtƿisra æriste;
15 þa þis ȝehyrde sum of þam sittendum þa cƿæð he. eadiȝ is se ðe hlafytt on ȝodes rice;
16 þa sæde he him. sum man ƿorhte mycele feorme and maneȝa ȝelaðode:
17 þa sende he his þeoƿan to þære feorme timan þæt he sæde þam ȝelaðedum þæt hiȝ comun forþam þe ealle þinȝ ȝearƿe ƿæron;
18 þa onȝunnon hiȝ ealle hiȝ beladian; Se forma him sæde. ic bohte anne tun. ic hæbbe neode þæt ic fare and hine ȝeseo: ic bidde þe þæt ðu me beladiȝe;
19 þa cƿæþ se oðer. ic bohte an ȝetyme oxena. nu ƿille ic faran and fandian hyra nu bidde ic þe belada me;
20 þa cƿæð sum ic lædde ƿif ham. forþam ic ne mæȝ cuman;
21 þa cyrde se þeoƿa and cydde his hlaforde þæt; þa cƿæð se hlaford mid yrre to þam þeoƿan; Ȝa hraþe on þa stræta and on ƿic þisse ceastre and þearfan and ƿanhale: and blinde and healte læd hider in;
22 þa cƿæð se þeoƿa. hlaford. hit ys ȝedon sƿa þu bude. and nu ȝyt her is æmtiȝ stoƿ;
23 þa cƿæð se hlaford þa ȝyt to þam þeoƿan; Ȝa ȝeond þas ƿeȝas and heȝas: and nyd hiȝ þæt hiȝ ȝan in: þæt min hus si ȝefylled;
24 Soðlice ic eoƿ secȝe þæt nan þara manna þe ȝeclypode synt ne onbyriȝeað minre feorme:--
25 Soðlice mid him ferde mycel meneȝo. þa cǷæa he to him beƿend;
26 Ȝyf hƿa to me cymð and ne hatað his fæder and moder and ƿif and bearn and broþru and sƿustra. and þænne ȝyt his saƿle ne mæȝ he beon min leorninȝcniht;
27 and se þe ne byrð hys cƿylminȝe and cymð æfter me: ne mæȝ he beon min leorninȝcniht;
28 Hƿylc eoƿer ƿyle timbrian anne stypel. hu ne sytt he æryst and teleð þa andfenȝas þe him behefe synt: hƿæðer he hæbbe hine to fullfremmenne
29 þe læs syððan he þæne ȝrundƿeall leȝð: and ne mæȝ hine fullfremman. ealle þe hit ȝeseoð aȝynnan hine tælan
30 and cƿeðan; Hƿæt þes man aȝan timbrian and ne mihte hit ȝeendian;
31 Oððe ȝyf hƿylc cynincȝ ƿyle faran and feohtan aȝen oðerne cyninȝ hu ne sit he ær and þencð hƿæðer he mæȝe mid tyn þusendum cuman aȝen þone þe him aȝen cymð mid tƿentiȝum þusendum.
32 and ȝif he þonne ƿið hine ȝefeohtan ne mæȝ. he sent æryndracan and bitt sibbe;
33 Ƿitodlice sƿa is ælc of eoƿ þe ne ƿiðsæcð eallum þinȝum þe he ah: ne mæȝ he beon min leorninȝcniht;
34 Ȝod ys sealt ȝif hit aƿyrð on þam þe hit ȝesylt bið.
35 nis hyt nyt ne on eorþan ne on myxene: ac hyt bið ut aƿorpen; Ȝehyre se þe earan hæbbe to ȝehyrenne;
Fifteoðe Heafodƿeard
[edit]1 Soðlice him ȝenealæhtun manfulle and synfulle þæt hiȝ his ƿord ȝehyrdon;
2 þa murcnedon þa farisei and þa boceras and cƿædon; þes onfehð synfulle and mid him ytt;
3 þa cƿæð he þis biȝspel to þam;
4 Hƿylc man is of eoƿ þe hæfð hund sceapa. and ȝif he forlyst an ofþam. hu ne forlæt he þonne niȝon and hundniȝontiȝ on þam ƿestene: and ȝæð to þam þe forƿearð oþ he hit fint.
5 and þonne he hit fint he hitt set on his exla ȝeblissiende.
6 and þonne he ham cymð he tosomne clypað hys frynd and his nehheburas. and cƿyð; Blislsiað mid me forþam ic funde min scep þe forƿearð;
7 Ic secȝe eoƿ þæt sƿa byð on heofone blis be anum synfullum þe dædbote deð. ma þonne ofer niȝon and niȝontiȝum rihtƿisra þe dædbote ne beðurfon;
8 Oððe hƿilc ƿif hæfð tyn scyllinȝas: ȝif heo forlyst anne scyllinȝ. hu ne onælþ heo hyre leohtfæt. and aƿent hyre hus and secð ȝeornlice oð heo hine fint;
9 and þonne heo hine fint heo clypað hyre frynd and nehhebyryna and cƿyð. blyssiað mid me forþam ic funde minne scyllinȝ þe ic forleas;
10 Ic secȝe eoƿ sƿa bið blis beforan ȝodes enȝlum be anum synfullum þe dædbote deð;
11 He cƿæð: soðlice sum man hæfde tƿeȝen suna.
12 þa cƿæð se yldra to his fæder; Fæder. syle me minne dæl minre æhte þe me to ȝebyreð: þa dælde he him his æhte;
13 þa æfter feaƿa daȝum ealle his þinȝ ȝeȝaderude se ȝinȝra sunu: and ferde ƿræclice on feorlen rice. and forspilde þar his æhta lybbende on his ȝælsan;
14 þa he hiȝ hæfde ealle amyrrede þa ƿearð mycel hunȝer on þam rice and he ƿearð ƿædla;
15 þa ferde he and folȝude anum burhsittendan men þæs rices ða sende he hine to his tune þæt he heolde his sƿyn;
16 þa ȝeƿilnode he his ƿambe ȝefyllan of þam biencoddun þe ða sƿyn æton. and him man ne sealde;
17 þa beþohte he hine and cƿæð; Eala hu fela yrðlinȝa on mines fæder huse hlaf ȝenohne habbað and ic her on hunȝre forƿurðe;
18 Ic arise and ic fare to minum fæder. and ic secȝe him; Eala fæder ic synȝode on heofenas. and beforan þe:
19 nu ic neom ƿyrðe þæt ic beo þin sunu nemned. do me sƿa anne of þinum yrðlinȝum;
20 And he aras þa 'and' com to his fæder. and þa ȝyt þa he ƿæs feorr his fæder he hyne ȝeseah and ƿearð mid mildheortnesse astyrod and aȝen hine arn and hine beclypte and cyste hine;
21 þa cƿæð his sunu; Fæder. ic synȝude on heofon: and beforan ðe. nu ic ne eom ƿyrþe þæt ic þin sunu beo ȝenemned;
22 þa cƿæð se fæder to his þeoƿum; Brinȝað raðe þæne selestan ȝeȝyrelan and scrydað hyne and syllað him hrinȝ on his hand: and ȝescy to his fotum.
23 and brinȝað an fætt styric and ofsleað and utun etan and ȝeƿistfullian:
24 forþam þes min sunu ƿæs dead and he ȝeedcucude: he forƿearð and he is ȝemet; þa onȝunnon hiȝ ȝeƿistlæcan
25 Soðlice hys yldra sunu ƿæs on æcere and he com. and þa he þam huse ȝenealæhte he ȝehyrde þæne sƿeȝ and þæt ƿeryd.
26 þa clypode he anne þeoƿ and axode hine hƿæt þæt ƿære;
27 þa cƿæð he þin broðor com. and þin fæder of sloh an fæt celf forþam þe he hyne halne onfenȝ;
28 þa bealh he hine and nolde inȝan; þa eode his fæder ut and onȝan hine biddan;
29 þa cƿæþ he his fæder andsƿariȝende; Efne sƿa fela ȝeara ic þe þeoƿude and ic næfre þin bebod ne forȝymde. and ne sealdest þu me næfre an ticcen þæt ic mid minum freondum ȝeƿistfullude;
30 Ac syððan þes þin sunu com. þe hys spede mid myltystrum amyrde: þu ofsloȝe him fætt celf;
31 þa cƿæþ he sunu: þu eart symle mid me: and ealle mine þinȝ synt þine
32 þe ȝebyrede ȝeƿistfullian and ȝeblissian forþam þes þin broðor ƿæs dead and he ȝeedcucede he forƿearð and he is ȝemet:--
Seoxteoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa cƿæð he to his leorninȝcnihtum Sum ƿeliȝ man ƿæs hæfde sumne ȝerefan se ƿearð ƿið hine forƿreȝed sƿylce he his ȝod forspilde.
2 þa clypode he hine and sæde him; Hƿi ȝehyre ic þis be þe: aȝyfþine scire ne miht þu lencȝ tunscire beƿitan;
3 þa cƿæð se ȝerefa on his ȝeþance; Hƿæt do ic forþam þe min hlaford mine ȝerefscire fram me nymð; Ne mæȝ ic delfan: me sceamað þæt ic ƿædliȝe:
4 ic ƿat hƿæt ic do þæt hiȝ me on hyra hus onfon þonne ic bescired beo fram tunscire;
5 þa þa ȝafolȝyldan ȝeȝaderude ƿæron þa sæde he þam forman. hu mycel scealt þu minum hlaforde; þa sæde he hund sestra eles.
6 þa sæde he him. nim þine feðere and site hraðe and ƿrit fiftiȝ;
7 þa sæde he oðrum hu mycel scealt þu: þa cƿæð he hund mittena hƿætes; þa cƿæð he. nim þine stafas and ƿrit hundeahtatiȝ;
8 þa herede se hlaford þære unrihtƿisnesse tunȝerefan. forþam þe he ȝleaƿlice dyde. forþam þe ðisse ƿorulde bearn. synt ȝleaƿran þises leohtes bearnum on þisse cneoresse;
9 and ic secȝe eoƿ. ƿyrcað eoƿ frynd of þisse ƿorulde ƿelan unrihtƿisnesse þæt hiȝ onfon eoƿ on ece eardunȝstoƿe þonne ȝe ȝeteoriað;
10 Se þe ys on lytlum ȝetryƿe. se ys on maran ȝetryƿe and se þe ys on lytlum unrihtƿis se ys eac on maran unrihtƿis;
11 Ȝif ȝe on unrihtƿisum ƿoruldƿelan næron ȝetryƿe hƿa betæhð eoƿ þæt eoƿer ys;
12 And ȝyf ȝe on fremedum næron ȝetryƿe hƿa sylþ eoƿ þæt eoƿer ys;
13 Ne mæȝ nan þeoƿ tƿam hlafordum þeoƿian. oððe he anne hatað and oðerne lufað. oððe he anum folȝað and oðerne forhoȝað; And ȝe ne maȝon ȝode þeoƿian and ƿoruldƿelan;
14 þas ðinȝ ealle þa farisei ȝehyrdon þa ðe ȝifre ƿæron. and hiȝ hine tældon;
15 þa cƿæð he to him. ȝe synt þe eoƿ sylfe beforan mannum ȝerihtƿisiaþ. soðlice ȝod can eoƿre heortan forþam þe beforan ȝode ys ascuniendlic þæt mannum heah ys;
16 Seo æ. and ƿiteȝan oð iohannem. and of him is bodud ȝodes rice. and ealle on þæt stranȝnysse ƿyrcað;
17 Eaðre is þæt heofen and eorðe ȝeƿiton þonne an stæf of þære æ. fealle;
18 Ælcman þe his ƿif forlæt and oþer nimð se unrihþæmð; and se ðe þæt forlætene ƿif nimð se unrihþæmð:--
19 Sum ƿeliȝ man ƿæs. and he ƿæs ȝescrydd mid purpuran and mid tƿine: and dæȝhƿamlice riclice ȝeƿistfullude;
20 And sum ƿædla ƿæs on naman lazarus. se læȝ on his dura sƿyðe forƿundon.
21 and ƿilnode þæt he hine of his crumum ȝefylde þe of his beode feollun. and him nan man ne sealde: ac hundas comon and his ƿunda liccodon;
22 þa ƿæs ȝeƿorden þæt se ƿædla forðferde and hine enȝlas bæron on habrahames ȝreadan; þa ƿearð se ƿeleȝa dead and ƿæs on helle bebyrȝed;
23 þa ahof he his eaȝan upp þa he on þam tintreȝum ƿæs. and ȝeseah feorran abraham and lazarum on his ȝreadan;
24 þa hrymde he and cƿæð: eala fæder abraham ȝemilsa me: and send lazarum þæt he dyppe his finȝres lið on ƿætere. and mine tunȝan ȝehæle. forþam þe ic eom on þis liȝe cƿylmed;
25 þa cƿæð abraham: eala sunu ȝeþenc þæt þu ȝod onfenȝe on þinum life. and ȝelice lazarus onfenȝ yfel: nu ys þes ȝefrefryd and þu eart cƿylmed;
26 And on eallum þissum betƿux us and eoƿ is mycel dƿolma ȝetrymed. þa ðe ƿyllað heonon to eoƿ faran ne maȝon. ne þanun faran hidere;
27 þa cƿæð he fæder. ic bidde þe þæt ðu sende hine to mines fæder huse.
28 ic hæbbe fif ȝebroðru þæt he cyðe him þæt hiȝ ne cumon on þissa tintreȝa stoƿe;
29 þa sæde abraham him. hiȝ habbað moysen and ƿiteȝan. hiȝ hlyston him;
30 þa cƿæð he. nese fæder abraham: ac hiȝ doð dædbote ȝif hƿylc of deaðe to him færð;
31 þa cƿæð he. ȝif hiȝ ne ȝehyrað moysen and þa ƿiteȝan. ne hiȝ ne ȝelyfað þeah hƿylc of deaðe arise;
Seofonteoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa cƿæð he to his leorninȝcnihtum unmihtlic is þæt ȝedrefednyssa ne cuman: ƿa þam þe hiȝ þurh cumað.
2 nyttre him ƿære þæt an cƿeornstan sy ȝecnytt abutan his sƿuran and si on sæ beƿorpen þonne he ȝedrefe anne of þissum lytlinȝum;
3 Ƿarniað eoƿ: ȝyf þin broðor synȝað cid him;
4 And ȝif he on dæȝ seofan siþun synȝað: and seofan siþun to þe on dæȝ ȝecyrred byð. and cƿyð; Hit me ofpincð: forȝyf hit him;
5 þa cƿæðon his apostolas drihten: ȝeic urne ȝeleafan; : l02r
6 þa cƿæþ drihten ȝif ȝe hæfdon ȝeleafan sƿa senepes corn: ȝe sædun þissun treoƿe sy ðu aƿyrtƿalud and aplantud on sæ. and hit hyrsumode eoƿ;
7 Hƿylc eoƿer hæfþ ereȝendne þeoƿ; Oððe scep læsȝendne þam of þam æcere ȝehƿorfenum. he him sona seȝð ȝa and site.
8 and ne seȝð him ȝearƿ þæt ic ete and ȝyrt þe and þena me þa hƿile. þe ic ete and drince and syððan þu ytst and drincst;
9 Ƿenst þu hæfo se þeoƿa æniȝne þanc: forþam ðe he dyde þæt him beboden ƿæs. ne ƿene ic;
10 Sƿa ys eoƿ onne ȝe doð eall þæt eoƿ beboden vs. cƿeþað unnytte þeoƿas ƿe synt ƿe dvdon þæt ƿe don sceolld on:--
11 þa he ferde to hierusalem. he eode purh midde samarian and ȝalileam;
12 and þa he eode on sum castel him aȝen urnon tyn hreofe ƿeras. þa stodon hiȝ feorran
13 and hyra stefne up ahofon and cƿædon; Hælend. bebeodend ȝemiltsa us;
14 þa he hiȝ ȝeseah þa cƿæþ he; Ȝað and ætyƿað eoƿ þam sacerdum; þa hiȝ ferdun hiȝ ƿurdon ȝeclænsude;
15 þa hyra an ȝeseah þæt he ȝeclænsud ƿæs þa cyrde he mid mycelre stefne ȝod mærsiende:
16 and feoll to hys fotum. and him þancode and þes ƿæs samaritanisc;
17 þa cƿæþ se hælend him andsƿariende; Hu ne synt tyn ȝeclænsude hƿær synt þa niȝone:
18 næs ȝemett se ðe aȝen hƿurfe: and ȝode ƿuldor sealde. buton þes ælfremeda;
19 þa cƿæð he. aris and ȝa forþam þe ðin ȝeleafa þe halne ȝedyde;
20 þa ahsodon hine þa farisei hƿænne ȝodes rice come; þa andsƿarude he and cƿæð. ne cymð ȝodes rice mid beȝymene
21 ne hiȝ ne cƿeðaþ efne her hyt ys. oððe þar: ȝodes rice is betƿynan eoƿ;
22 þa cƿæð he to his leorninȝcnihtum: þa daȝas cumað þonne ȝe ȝeƿilniað þæt ȝe ȝeseon anne dæȝ mannes sunu and ȝe ne ȝeseoð.
23 and hiȝ secȝað eoƿ her he is. and þar he is. ne fare ȝe ne ne fyliað;
24 Ƿitodlice sƿa se liȝræsc lyhtende scinð under heofone on þa ðinȝ þe under heofone synt: sƿa bið mannes sunu on his dæȝe;
25 Eryst him ȝebyreð þæt he fela þinȝa boliȝe: and beon fram þisse cneorysse aƿorpen.
26 and sƿa on noes daȝum ƿæs ȝeƿorden sƿa beoð mannes suna tocyme:
27 hiȝ ætun. and druncon. and ƿifodon. and ƿæron to ȝyftum ȝesealde: oð þæne dæȝ þe noe on erke eode. and flod com and ealle forspilde;
28 Eallsƿa ƿæs ȝeƿorden on loðes daȝum hiȝ ætun. and druncon. and bohton. and sealdon. and plantedon. and timbrudon;
29 Soðlice on þam dæȝe þe loð eode of sodoma hyt rinde fyr and sƿefl of heofone: and ealle forspilde;
30 Efter þysum þinȝum bið on þam dæȝe þe mannes sunu onƿriȝen bið
31 on ðam dæȝe se ðe bið on þecene and his fatu on huse. ne stihð he nyðer þæt he hiȝ nime; And se ðe bið on æcere: ne ƿent he onbæc;
32 Beoð ȝemyndiȝe loðes ƿifes.
33 sƿa hƿylc sƿa secð his saƿle ȝedon hale se hiȝ forspilþ; and sƿa hƿylc sƿa hiȝ forspilþ se hiȝ ȝeliffæstað;
34 Soðlice ic eoƿ secȝe on þære nihte beoð tƿeȝen on bedde an byð ȝenumen and oðer bið forlæten;
35 Tƿa beoð ætȝædere ȝrindende. an bið ȝenumen and oðer læfed;
36 Tƿeȝen beoð æt æcere. an bið ȝenumen and oðer bið læfed;
37 þa cƿædon hiȝ to him. hƿar drihten; þa cƿæþ he. sƿa hƿar sƿa se lichama bið þyder beoð earnas ȝeȝaderud:--
Eahtateoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa sæde he him sum biȝspel þæt hit ys riht þæt man symle ȝebidde and na ȝeteoriȝe
2 and þus cƿæð; Sum dema ƿæs on sumere ceastre se ȝod ne ondred ne nanne man ne onþracude;
3 þa ƿæs sum ƿudeƿe on þære ceastre: þa com heo to him and cƿæð; Ƿrec me ƿið minne ƿiðerƿinnan;
4 þa nolde he lanȝre tide. æfter þam þa cƿæþ he: þeah ic ȝod ne ondræde: ne ic man ne onþraciȝe
5 þeah forþam þe ðeos ƿuduƿe me is ȝram ic ƿrece hiȝ. þe læs heo æt neahstan cume me behropende;
6 þa cƿæð drihten: ȝehyrað hƿæt se unrihtƿisa dema cƿyð;
7 Soðlice ne deð ȝod his ȝecorenra ƿrace clypiendra to him dæȝes and nihtes: and he ȝeþyld on him hæfþ;
8 Ic eoƿ secȝe þæt he raþe hyra ƿrace deð; þeah hƿæþere ƿenst þu ðænne mannes sunu cymð: ȝemet he ȝeleafan on eorðan;
9 þa cƿæð he to sumum þis biȝspel þe on hiȝ sylfe truƿedon and oðre forhoȝodon;
10 Tƿeȝen men ferdun to sumum temple þæt hiȝ hiȝ ȝebædun an sundorhalȝa and oðer manfull;
11 þa stod se fariseus and hine þus ȝebæd: ȝod: þe ic þancas do: forþam þe ic neom sƿylce oðre men: reaferas unrihtƿise: unrihþæmeras. oððe eac sƿylce þes manfulla;
12 Ic fæste tuƿa on ucan. ic sylle teoþunȝa ealles þæs þe ic hæbbe;
13 þa stod se manfulla feorran and nolde furðun his eaȝan ahebban up. to þam heofone ac he beot his breost and cƿæþ; Ȝod beo þu milde me synfullum;
14 Soðlice ic eoƿ secȝe þæt þes ferde ȝerihtƿisud to his huse. forþam þe ælc þe hine upp ahefð bið ȝenyðerud. and se þe hine nyðerað byð upp ahafen;
15 þa brohton hiȝ cild to him þæt he hiȝ æþrine; þa his leorninȝcnihtas hiȝ ȝesaƿon hi ciddon him;
16 þa clypode se hælend hiȝ to him. and cƿæð; Lætað þa lytlinȝas to me cuman and ne forbeode ȝe hiȝ sƿylcera ys ȝodes rice;
17 Soðlice ic eoƿ secȝe sƿa hƿylc sƿa ne onfehð ȝodes rice sƿa sƿa cild. ne ȝæð he on ȝodes rice;
18 þa ahsode hyne sum ealdor. lareoƿ. hƿæt do ic þæt ic ece lif hæbbe;
19 þa cƿæð se hælend hƿi seȝst þu me ȝodne. nis nan man ȝod buton ȝod ana;
20 Canst þu þa bebodu. ne of slyh ðu. ne fyrena þu: ne stel þu. ne leoh þu; Ƿurþa þinne fæder and þine modor;
21 þa cƿæð he eall þis ic heold of minre ȝeoȝuþe;
22 þa cƿæð se hælend an þinȝ þe is ƿana. syle eall þæt ðu hæfst. and syle eall þæt þearfum. þonne hæfst þu ȝoldhord on heofone: and cum and folȝa me;
23 þa he þas ƿord ȝehyrde he ƿearð ȝeunret. forþam þe he ƿæs sƿiðe ƿeliȝ;
24 þa se hælend hine unrotne ȝeseah he cƿæð; Eala hu earfoðlice on ȝodes rice ȝað þa ðe feoh habbað:
25 eaðelicor mæȝ se olfend ȝan þurh are nædle eaȝe: þonne se ƿeleȝa on ȝodes rice;
26 þa cƿædon þa ðe þis ȝehyrdon: and hƿa mæȝ hal beon;
27 þa sæde he him. ȝode synt mihtelice þa ðinȝ þe mannum synt unmihtelice;
28 þa cƿæð petrus. ealle þinȝ ƿe forleton and folȝodon þe;
29 þa cƿæþ he: soþlice ic eoƿ secȝe: nis nan man þe his hus forlæt oððe maȝas. oððe broþru. oððe ƿif. oððe bearn. for ȝodes rice:
30 þe ne onfo mycele mare on þysse tide: and ece lif on toƿerdre ƿorulde;
31 þa nam se hælend his leorninȝcnihtas and cƿæð to him. faraþ to hierusalem. and ealle þinȝ beoð ȝefyllede þe be mannes suna þurh ƿiteȝan aƿritene synt;
32 He byð þeodum ȝeseald and bið bysmrud and ȝesƿunȝen. and on spæt:
33 and æfter þam þe hiȝ hine sƿinȝað hiȝ hine of sleað: and he þriddan dæȝe arist
34 and hiȝ naht þæs onȝeton and him þis ƿord ƿæs behydd;
35 þa he ȝenealæhte hiericho: sum blind man sæt ƿið þæne ƿeȝ ƿædliȝende:
36 and þa he ȝehyrde þa meneȝo farende: he ahsude hƿæt þæt ƿære;
37 þa sædon hiȝ þæt þær ferde se nazareniscea hælend;
38 þa hrymde he and cƿæð; Eala hælend dauides sunu ȝemiltsa me;
39 And þa ðe forestopun hine þreadon þæt he suƿude; þæs þe ma he clypode: dauides sunu ȝemiltsa me;
40 þa stod se hælend and het hine lædan to him; þa he ȝenealæhte he ahsude hine
41 hƿæt ƿylt ðu þæt ic ðe do; þa cƿæð he. drihten. þæt ic ȝeseo;
42 þa cƿæþ se hælend beseoh þin ȝeleafa þe ȝehælde;
43 And he sona ȝeseah. and him folȝode ȝod ƿuldriȝende and eall folc ȝode lof sealde þa hiȝ þæt ȝesaƿon;
Niȝonteoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa eode he ȝeond iericho:
2 þa ƿæs þar sum man on naman Zacheus. se ƿæs ƿeliȝ
3 and he ƿolde ȝeseon hƿylc se hælend ƿære: þa ne mihte he for ðære meneȝu. forþam þe he ƿæs lytel on ƿæstmum.
4 þa arn he beforan and stah up on an treoƿ: sicomorum þæt he hine ȝesaƿe. forþam he ƿolde þanon faran;
5 þa he com to þære stoƿe þa ȝeseah se hælend hine and cƿæð; Zacheus efst to þinum huse forþam þe ic ƿylle todæȝ on þinum huse ƿunian;
6 þa efste he and hine bliþelice onfenȝc;
7 þa hiȝ þæt ȝesaƿon þa murcnudun hiȝ ealle. and cƿædon þæt he to synfullum men ȝecyrde;
8 þa stod zacheus and cƿæð to drihtne; Nu ic sylle ðearfum healfe mine æhta: and ȝif ic æniȝne bereafode ic hit be feoƿerfealdum aȝyfe;
9 þa cƿæð se hælend to him todæȝ þisse hiƿræddenne ys hæl ȝeƿorden forþam he ƿæs habrahames bearn;
10 Mannes sunu com secean and hal don bæt forƿearð;
11 þa hiȝ bis ȝehyrdon þa ȝeichte ne sum biȝspell forþam pe he 'ƿæs' neh ierusalem: and forþam þe hiȝ ƿendon þæt hrædlice ȝodes rice ȝesƿutelud ƿære:--
12 Ƿitodlice he cƿæð. sum æþelboren man ferde on fyrlen land þæt he him rice onfenȝe and eft aȝen come;
13 þa clypode he his tyn þeoƿas and sealde tyn pund him: and cƿæð to him; Ceapiað oð þæt ic cume;
14 þa hatedon hine his leode and sendon ærendracan æfter him and cƿædon; Ƿe nyllað þæt þes of er us rixie;
15 þa he aȝen com and þæt rice onfenȝc. he het clypian his þeoƿas þe he þæt feoh selde. þæt he ƿiste hu mycel ȝehƿylc ȝema'n'ȝode;
16 þa com se forma and cƿæð. hlaford. þis pund ȝestrynde tyn pund;
17 þa cƿæð se hlaford ȝeblissa þu ȝoda þeoƿa. forþam þe ðu ƿære on lytlum ȝetryƿe. þu byst andƿeald hæbbende ofer tyn ceastra;
18 þa com oðer and cƿæð. hlaford. þin pund ȝestrynde fif pund;
19 þa cƿæþ he to þam. and beo lO5r þu ofer fif ceastra;
20 þa com oþer and cƿæð. hlaford. her ys þin pund þe ic hæfde on sƿatlin aled.
21 Ic ðe adred forþam þe ðu eart stið man. þu nimst þæt ðu ne settest. and þu ripst þæt ðu ne seoƿe;
22 þa cƿæð he to him. of þinum muðe ic ðe deme. la lyðra þeoƿa; þu ƿistest þæt ic eom stið man: þæt ic nime þæt ic ne sette and ripe þæt ic ne seoƿ;
23 And hƿi ne sealdest þu min feoh to hyre. and þonne ic come ic hit ƿitodlice mid ȝestreone onfenȝe;
24 þa cƿæð he to þam þe him abutan stodon. nimað þæt pund fram him. and syllað þam þe hæfð an pund;
25 (þa cƿædon hiȝ to him hlaford: he hæfð tyn pund;)
26 Soðlice ic secȝe eoƿ þæt ælcum hæbbendum bið ȝeseald fram þam þe næfð. ȝe þæt þæt he hæfð him byð afyrred;
27 þeah hƿæþere þa mine fynd þe noldon þæt ic of er hiȝ rixude. lædað hider and of sleað hiȝ beforan me:
28 and þysum ȝecƿedenum he ferde to hierusalem:--
29 þa he ȝenealæhte beþfaȝe and beþania to þam munte þe is ȝenemned oliueti. he sende his tƿeȝen cnihtas
30 and cƿæð; Farað on þæt castel þe onȝen inc ys: on þam ȝyt ȝemetað assan folan ȝetiȝed: on þam nan man ȝyt ne sæt. untiȝað hyne. and lædað to me;
31 and ȝifinc hƿa ahsað hƿi ȝyt hyne untiȝeað secȝað him drihten hæfð his neode;
32 þa ferdon þa ðe asende ƿæron and fundon sƿa he him sæde þæne folan standan;
33 þa hiȝ hine untiȝdon þa cƿædon þa hlafordas hƿi untiȝe ȝe þæne folan;
34 þa cƿædon hiȝ forþam þe drihten hæfð his neode;
35 þa lædldon hiȝ hine to þam hælende. and hyra reaf ƿurpon ofer þæne folan: and þæne hælend onufan setton.
36 and þa he for. hi strehton under hine hyra reaf on þam ƿeȝe.
37 and þa he ȝenealæhte to oliuetes muntes nyþerstiȝe: þa onȝunnon ealle þa meneȝo ȝeblissian. and mid mycelre stefne ȝod heredon be eallum þam mihtum þe hiȝ ȝesaƿun.
38 and cƿædon; Ȝebletsud sy se cyninȝ þe com on drihtnes naman. syb sy on heofenum. and ƿuldor on heahnessum;
39 þa cƿædon sume of þam fariseum to him; Lareoƿ. cid þinum leorninȝcnihtum;
40 þa cƿæþ he to him. Ic eoƿ secȝe þeah þas suƿiȝen stanas clypiað;
41 and þa he ȝenealæhte and ȝeseah þa ceastre: he ƿeop ofer hiȝ and cƿæð;
42 Eala: ȝif þu ƿistest and ƿitodlice on þysum þinum dæȝe þe ðe to sybbe synt: nu hiȝ synt fram þinum eaȝum behydde:
43 forþam ðe þa daȝas to ðe cumað: and þine fynd þe betrymiað. and behabbað þe: and ȝenyrƿað þe æȝhƿanun:
44 and to eorþan afyllað þe and þine bearn þe on ðe synt. and hiȝ ne læfað on þe stan of er stane. forþam þe ðu ne oncneoƿe þa tide þinre ȝeneosunȝe;
45 þa onȝan he of þam temple ut drifan þa syllandan and þa bicȝendan.
46 and him to cƿæð; Hit ys aƿriten þæt min hus ys ȝebedhus. ȝe hit ƿorhton to sceaðena scræfe:
47 and he ƿæs dæȝhƿamlice on þam temple lærende; Soðlice þara sacerda ealdras and þa boceras and þæs folces : lo6r ealdormen smeadon hu hiȝ hine fordon mihton.
48 and hiȝ ne fundon hƿæt hi him to ȝylte dydon; Soðlice eall folc ƿæs abysȝod þe be him ȝehyrde secȝan;
Tƿentiȝoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa ƿæs anum dæȝe ȝeƿorden þa he þæt folc on þam temple lærde and him bodude þa comun þara sacerda ealdras and þa boceras
2 and to him cƿædon; Seȝe us on hƿylcum anƿalde ƿyrcst þu ðas þinȝ. oððe hƿæt ys se ðe þe þisne anƿald sealde;
3 þa cƿæþ he him to andsƿare; and ic ahsiȝe eoƿ an ƿord andsƿariað me:
4 Ƿæs iohannes fulluht of heofone: hƿæðer þe of mannum;
5 þa þohton hiȝ betƿux him and cƿædon; Ȝyf ƿe secȝað þæt he sy of heofone. he cƿyð to us hƿi ne ȝelyfde ȝe him;
6 Ȝyf ƿe secȝað þæt he sy of mannum. eall folc us hænð hi ƿiston ȝere þæt iohannes ƿæs ƿiteȝa;
7 þa andsƿaredon hiȝ þæt hiȝ nyston hƿanun he ƿæs;
8 þa cƿæð se hælend him to ne ic eoƿ ne secȝe on hƿylcum anƿalde ic þas þinȝ ƿyrce;
9 He onȝan þa ðis biȝspel to þam folce cƿeðan; Sum man plantude him ƿinȝeard and hine ȝesette mid tilium: and he ƿæs him feor maneȝum tidum;
10 þa on tide he sende hys þeoƿ to þam tilium þæt hiȝ him sealdon of þæs ƿinȝeardes ƿæstme: þa sƿunȝon hiȝ þæne and idelne hine forleton;
11 þa sende he oðerne þeoƿ þa beoton hiȝ ðæne and mid teonum ȝeƿæcende hine forleton idelne;
12 þa sende he þridan. þa ƿurpon hiȝ ut þæne ȝeƿundudne;
13 þa cƿæð þæs ƿinȝeardes hlaford hƿæt do ic: ic asende minne leofan sunu ƿenunȝa hine hiȝ forƿandiað þonne hiȝ hine ȝeseoþ;
14 þa hine þa tilian ȝesaƿun hiȝ þohton betƿux him and cƿædon; Her ys se yrfeƿeard: cumaþ uton hine of slean þæt seo æht ure sy;
15 and hiȝ hine of þam ƿinȝearde aƿurpon ofsleȝene;
16 Hƿæt deð þæ5 ƿinȝeardes hlaford: he cymð. and forspylð þa tilian: and sylþ þæne ƿinȝeard oðrum; Hiȝ cƿædon þa hiȝ þis ȝehyrdon þæt ne ȝeƿurþe;
17 þa beheold he hiȝ and cƿæð; Hƿæt is þæt aƿriten is: þone stane ða ƿyrhtan aƿurpon. þes is ȝeƿorden on þære hyrnan heafod;
18 þa sohton þara sacerda ealdras and þa boceras hyra handa on þære tide on hine ƿurpun and hiȝ adredon him þæt folc; Soðlice hi onȝeton þæt he þis biȝspell to him cƿæð:--
19 þa sohton þara sacerda ealdras and þa boceras hyra handa on þære tide on hine ƿurpun and hiȝ adredon him þæt folc; Soðlice hi onȝeton þæt he þis biȝspell to him cƿæð:--
20 þa sendun hiȝ mid searƿum þa ðe hi rihtƿise leton þæt hiȝ hine ȝescyldȝudun and þæt hiȝ hine ȝesealdon þam ealdron to dome and to þæs deman anƿalde to fordemanne;
21 þa ahsodon hiȝ hine and cƿædon. lareoƿ. ƿe ƿitun þæt þu rihte sprycst and lærest. and for nanon men ne ƿandast: ac ȝodes ƿeȝ on soðfæstnesse lærst.
22 Ys hit riht þæt man þam casere ȝafol sylle þe na;
23 þa cƿæð he to him þa he hyra facen onȝet; Hƿi fandiȝe min;
24 Yƿað me anne peninc hƿæs anlicnesse hæfþ he. and of erȝeƿrit; þa cƿædon hiȝþæs caseres;
25 þa cƿæð he to him; Aȝyfað þam casere þa ðinȝ þe ðæs caseres synt. and ȝode þa ðinȝ þe ȝodes synt;
26 þa ne mihton hiȝ his ƿord befon beforan þam folce. þa suƿudon hiȝ ƿundriȝende be his andlsƿare;
27 þa ȝenealæhton sume of saduceum. þa ætsacað þæs æristes and ahsodon hine
28 and cƿædon; Lareoƿ moyses us ƿrat ȝif hƿæs broðor byð dead and ƿif hæbbe: and se byð butan bearnum þæt his broðor nime his ƿif and his broþor sæd aƿecce;
29 Seofon ȝebroðru ƿæron and se forma nam ƿif. and ƿæs dead butan bearnum;
30 þa nam oðer hiȝ and ƿæs dead butan bearne;
31 þa nam se þridda hiȝ. and sƿa ealle seofone. and nan sæd ne læfdon and ƿæron deade.
32 þa ealra ytemest ƿæs þæt ƿif dead;
33 On þam æryste hƿylces hyra ƿif bið þæt;
34 þa cƿæþ se hælend to him: þysse ƿorulde bearn ƿifiað and beoð to ȝiftum ȝesealde;
35 þa ðe synt þære ƿorulde ƿyrðe. and ærystes of deaðum ne ȝiftiȝeað hi ne ƿif ne lædað
36 ne ofer þæt sƿeltan ne maȝon. hiȝ synt soðlice enȝlum ȝelice: and hiȝ synt ȝodes bearn þonne hiȝ synt ærystys bearn.
37 forþam þe soðlice deade arisað. and moyses ætyƿde ƿið anne beiȝbeam sƿa he cƿæð; Drihten abrahames ȝod. and isaaces ȝod. and iacobes ȝod.
38 nys ȝod deadra ac lybbendra: ealle hiȝ him lybbað;
39 þa andsƿarudon him sume þara bocera and cƿædon. lareoƿ. ƿel þu cƿæde:
40 and hiȝ hine lenȝ ne dorston æniȝ þinȝ ahsian;
41 þa cƿæð he to him; Hƿi secȝað hiȝ þæt crist sy dauides sunu.
42 and dauid cƿyð on þam sealme. drihten sæde to minum drihtne site on mine sƿiðran healfe.
43 Oð þæt ic asette þine fynd to fotsceamole þinra fota;
44 Dauid hine clypað drihten and humeta ys he hys sunu;
45 þa sæde he hys leorninȝcnihtum. eallum folce ȝehyrendum;
46 Ƿarniað ƿið þa boceras ða þe ƿyllað on ȝeȝyrlum ȝan. and lufiað ȝretinȝa on stræte. and þa yldstan setl on ȝesamnunȝum and þa forman hlininȝa on ȝebeorscypum.
47 þa forsƿelȝað ƿydyƿyna hus. hiƿȝende lanȝ ȝebed. þa onfoð maran ȝenyþerunȝe;
An and Tƿentiȝoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa he hine beseah he ȝeseh þa ƿeleȝan hyra lac sendan on þone sceoppan:
2 þa ȝeseah he sume earme ƿydeƿan brinȝan tƿeȝen feorðlinȝas;
3 þa cƿæð he soð ic eoƿ secȝe þæt ðeos earme ƿudeƿe ealra mæst brohte;
4 Soðes ealle þas brohton ȝode lac of hyra mycelan ƿelan. þeos ƿudeƿe brohte of þam þe heo hæfde ealle hyre andlyfene;
5 and þa cƿæð he to þam þe sædon be þam temple: þæt hit ƿære ȝeȝlenȝed mid ȝodum stanum and ȝodum ȝifum.
6 þas þinȝ þe ȝe ȝeseoð þa daȝas cumað on þam ne bið stan læfed of er stan: þe ne beo toƿorpen;
7 þa ahsodon hiȝ hine la bebeodend hƿænne beoð þas þinȝ: and hƿylce tacna beoð þonne þas þinȝ ȝeƿurðaþ;
8 þa cƿæþ he ƿarniað þæt ȝe ne syn besƿicene: maneȝe cumað on minum naman. and cƿeðað; Ic hit eom. and tid ȝenealæcð. ne fare ȝe æfter him ne beo ȝe breȝede
9 þonne ȝe ȝeseoð ȝefeoht and tƿyrædnessa; þas þinȝ ȝebyriȝeað æryst ac nis þonne ȝyt ende;
10 þa cƿæð he to him þeod arist aȝen þeode and rice aȝen rice
11 and beoð mycele eorþan styrunȝa ȝeond stoƿa: and cƿealmas and hunȝor. and eȝsan of heofone and mycele tacna beoð.
12 ac toforan eallum þissum hiȝ nimað eoƿ and ehtað and syððan eoƿ on ȝesamnunȝa. and on hyrdnyssa and lædaþ eoƿ to cyninȝum and to demum for minum naman.
13 þis eoƿ ȝebyrað on ȝeƿitnesse;
14 Ne sceole ȝe on eoƿrum heortum foresmeaȝan hu ȝe andsƿarian.
15 ic sylle eoƿ muð and ƿisdom. þam ne maȝon ealle eoƿer ƿiðerƿinnan ƿiðstandan and ƿiðcƿeðan;
16 Ȝe beoð ȝesealde fram maȝum and ȝebroðrum and cuðum and freondum. and hiȝ eoƿ to deaðe ȝesƿencað.
17 and ȝe beoð eallum on hatunȝa: for minum naman:
18 and ne forƿyrð a locc of eoƿrum heafde;
19 On eoƿrum ȝeþylde ȝe ȝehealdað eoƿre saƿla:--
20 þonne ȝe ȝeseoð hierusalem mid here betrymede. ƿitað þæt hyre toƿorpennes ȝenealæcð.
21 þonne fleoð on muntas þa ðe on iudea synt and nyðer ne astiȝað þa ðe on hyre middele synt. and into hyre ne maȝon þa ðe þarute synt
22 forþam ðe þis synt ƿrace daȝas þæt ealle þinȝ syn ȝefyllede þe aƿritene synt;
23 Soðlice ƿa eacniȝendum ƿife and fedendum on þam daȝum þonne bið mycel ofþriccednys ofer eorðan: and yrre þisum folce.
24 and hiȝ feallað on sƿurdes ecȝe: and beoð hæftlinȝas on ealle þeoda; Hierusalem bið fram þeodum fortreden oð mæȝða tida syn ȝefyllede;
25 And beoð tacna on sunnan and on monan and on steorrum and on eorðan. þeoda forþriccednys. for ȝedrefednesse sæs sƿeȝes: and yða
26 bifiȝendum mannum. for eȝe and anbide þe eallum ymbehƿyrfte to becumað; þonne beoð heofones myhta astyrede.
27 and þonne hiȝ ȝeseoð mannes sunu on lyfte cumende mid mycelum anƿalde and mæȝenþrymme;
28 þonne þas þinȝ aȝynnað beseoð and eoƿre heafdu up ahebbaþ. forþam ðe eoƿer alysednes ȝenealæcð;
29 þa sæde he him sum biȝspel. behealdað þæne ficbeam and ealle tryƿu
30 þonne hiȝ ƿæstm brincȝað: ȝe ƿitun pæt sumor ys ȝehende;
31 And þonne ȝe þas þinȝ ȝeseoð ƿitað þæt ȝodes rice is ȝehende;
32 Soðlice ic eoƿ secȝe þæt þeos cneores ne ȝeƿit ærþam þe ealle þas ðinȝ ȝeƿurþon;
33 Heofen and eorðe ȝeƿitað soðlice mine ƿord ne ȝeƿitað;
34 Ƿarniað eoƿ þe læs eoƿer heortan ȝehefeȝude syn on oferfylle and on druncennesse and þises lifes carum and on eoƿ se færlica dæȝ becume
35 sƿa sƿa ȝrin; He becymþ on ealle þa ðe sittað of er eorðan ansyne;
36 Ƿaciað on ælcere tide and bidað þæt ȝe ƿurðe syn: þæt ȝe þas toƿerdan þinȝ forfleon: and standan beforan mannes suna;
37 Soðlice he ƿæs on dæȝ on þam temple lærende. and on niht he eode and ƿunode on þam munte þe ys ȝecƿeden oliueti
38 and eall folc on morȝen com to him to þam temple þæt hi hine ȝehyrdon;
Tƿa and Tƿentiȝoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa soðlice ȝenealæhte freolsdæȝ azimorum se is ȝecƿeden eastre:
2 and þara sacerda ealdras and þa boceras smeadon hu hiȝ hine forspildon; Soðlice hiȝ adredon him þæt folc.
3 þa eode satanas on iudam se ƿæs oðre naman scarioþ. an of þam tƿelfum.
4 þa ferde he and spæc mid þara sacerda ealdormannum and duȝuðe ealdrum hu he hine him ȝesealde;
5 And hiȝ fæȝenydun and him ƿeddedon feoh to syllenne:
6 and he behet and he sohte hu he eaðelicust hine beæftan þære meneȝo ȝesealde;
7 þa com se dæȝ azimorum on þam hi ƿoldon hyra eastron ȝeƿyrcan
8 and he sende petrum. and iohannem and cƿæð to him farað and ȝearƿiað us þæt ƿe ure eastron ȝeƿyrcon;
9 þa cƿædon hiȝ hƿar ƿylt tu þæt ƿe ȝearƿion
10 and he cƿæð to him; Nu þænne ȝe on þa ceastre ȝað eoƿ aȝen yrnð an man mid ƿæterbuce. filiȝeað him on þæt hus þe he inȝæð.
11 and secȝeað þam hushlaforde; Ure lareoƿ þe seȝð hƿar ys cumena hus. þar ic mine eastron ƿyrce mid minon leorninȝcnihtum;
12 And he eoƿ betæcð mycele healle ȝedæfte. ȝeȝearƿiað þara;
13 þa ferdun hiȝ and ȝemettun sƿa he him sæde: and hiȝ ȝearƿudun eastrun;
14 And þa tima ƿæs he sæt and his tƿelfe apostolas mid him
15 and he sæde him; Of ȝeƿilnunȝe ic ȝeƿilnude etan mid eoƿ þas eastron ær ic forðfare;
16 Ic eoƿ secȝe þæt ic heonon forð ne ete. ær hyt sy on ȝodes rice ȝefylled;
17 And onfenȝ calice and þancas dyde and cƿæð; Onfoð and dælað betƿux eoƿ:
18 Soðlice ic eoƿ secȝe þæt ic ne drince of þises ƿinȝeardes cynne ær ȝodes rice cume;
19 And he onfenȝc hlafe and þancude and him sealde. and cƿæð; þis is min lichama. se is for eoƿ ȝeseald doð þis on min ȝemynd;
20 And sƿa eac þæne calic: syððan he ȝeeten hæfde and cƿæð; þes calic is niƿe cyðnys on minum blode se bið for eoƿ aȝoten;
21 þeah hƿæðere her is þæs læƿan hand mid me on mysan.
22 and ƿitodlice mannes sunu ȝæð æ flter þam ðe him forestihtud ƿæs: þeah hƿæðere ƿa þam men þe he þurh ȝeseald bið;
23 And hi aȝunnon betƿux him smeaȝan hƿylc of him þæt to donne ƿære;
24 and hi flitun betƿux him hƿylc hyra ƿære yldest;
25 þa sæde he him cyninȝas ƿealdað hyra þeoda: and ða ðe anƿeald of er hiȝ habbað synt fremfulle ȝenemned:
26 ac ne beo ȝe na sƿa; Ac ȝeƿurðe he sƿa sƿa ȝinȝra se þe yldra ys betƿux eoƿ; And se þe forestæppend ys beo he sƿylce he þen Sy;
27 Hƿæðer ys yldra þe se þe ðenað þe se ðe sitt: ƿitudlice se ðe sitt; Ic eom on eoƿrum midlene sƿa sƿa se þe ðenað;
28 Ȝe synt þe mid me þurhƿunedon on minum ȝesƿincum
29 and ic eoƿ dihte sƿa min fæder me rice dihte.
30 þæt ȝe eton and drincon ofer mine mysan on minum rice and ȝe sitton of er þrymsetl demende tƿelf mæȝða israhel;
31 þa cƿæð drihten: Simon simon. nu satanas ȝyrnde þæt he eoƿ hridrude sƿa sƿa hƿæte;
32 Ic ȝebæd for þe þæt ðin ȝeleafa ne ȝeteoriȝe; And þu æt sumum cyrre ȝeƿend and tryme þine ȝebroðru;
33 þa cƿæð he drihten. ic eom ȝearu to farenne mid þe: ȝe on cƿertern ȝe on deað;
34 þa cƿæþ he. ic secȝe þe petrus: ne cræƿð se hana todæȝ ær þu me ætsæcst;
35 þa cƿæð he to him þa ic eoƿ sende butan seode and codde and ȝescy ƿæs eoƿ æniȝ þinȝ ƿana; þa cƿædon hiȝ nan þinȝ;
36 þa cƿæð he. ac nu se þe hæfð seod ȝelice nime codd: and se ðe næfð sylle his tunecan and bicȝe him sƿurd;
37 Soðlice ic eoƿ secȝe þæt ȝyt scyl beon ȝefylled þæt be me aƿriten ys: and þæt he mid rihtƿisum ȝeteald ƿæs. ƿitudlice þa þinȝ þe be me synt habbað ende;
38 And hiȝ cƿædon. drihten: her synt tƿa sƿurd and he cƿæð þæt ys ȝenoh;
39 And æfter ȝeƿunan he uteode on þæne munt oliuarum þæt ys eleberȝena: and his leorninȝcnihtas him fyliȝdon;
40 And þa he com to þære stoƿe he sæde him: ȝebiddað þæt ȝe on costnunȝe ne ȝan;
41 And he ƿæs fram him alocen sƿa mycel sƿa is anes stanes ƿyrp: and ȝebiȝedum cneoƿum he hyne ȝebæd
42 and cƿæð; Fæder ȝif þu ƿylt. afyr þysne calic fram me þeah hƿæðere ne ȝeƿurðe min ƿilla ac þin;
43 þa ætyƿde him ȝodes enȝel. of heofone and hyne ȝestranȝode and he ƿæs on ȝeƿinne and hine lanȝe ȝebæd
44 and hys sƿat ƿæs sƿylce blodes dropan on eorðan yrnende.
45 and þa he of ȝebede aras and com to his leorninȝcnihtum he hiȝ funde slæpende for unrotnesse:
46 and he sæde him: hƿi slape ȝe. arisað and biddað ȝe on costunȝe ne ȝan;
47 Him þa þa ȝyt specendum þa com þæt ƿered and him toforan eode an of þam tƿelfum se ƿæs ȝenemned iudas and he ȝenealæhte þam hælende þæt he hine cyste;
48 þa cƿæð se hælend iudas: mannes sunu þu mid cosse sylst;
49 þa ȝesaƿon þa ðe him abutan ƿæron þæt þær toƿerd ƿæs and cƿædon. drihten: slea ƿe mid sƿurde;
50 þa sloh hyra an þara sacerda ealdres þeoƿ and hys sƿyðre eare of acerf;
51 þa andsƿarude se hælend lætað þus; and þa he æþran hys eare he hyt ȝehælde;
52 þa cƿæð se hælend to þam ealdormannum and to þam ƿitum and þæs temples ealdrum; Ȝe ferdon sƿa sƿa to anum sceaðan mid sƿurdum and mid sahlum þæt ȝe me ȝefenȝon;
53 þa ic ƿæs dæȝhƿamlice on temple mid eoƿ. ne aþenedon ȝe eoƿer handa on me: ac þis is eoƿer tid and þystra anƿeald;
54 þa namon hiȝ hine and læddon to þæra sacerda ealdres huse: and petrus fyliȝde feorran;
55 And petrus ƿæs mid him onmiddan þam cafertune: þar hiȝ æt þam fyre sæton;
56 þa hine ȝeseah sum þinen æt leohte sittende and hine beheold. þa cƿæð heo. and þes ƿæs mid him;
57 þa ætsoc he and cƿæð. eala ƿif ne can ic hyne;
58 And þa embe lytel hine ȝeseah oðer. and cƿæð. þu eart of him; þa cƿæð petrus eala mann ic ne eom;
59 and þa æfter lytlum fæce sƿylce anre tide. sum oðer seðde and cƿæð; Soolice þes ƿæs mid him: ƿitodlice he is ȝalileisc;
60 þa cƿæð petrus. eala man nat ic hƿæt þu seȝst; And þa hiȝ þæt spræcon samninȝa se hana creoƿ:
61 þa drihten beƿende hine and beseah to petre. þa ȝemunde petrus drihtnes ƿordes þe he cƿæð: þæt ðu min ætsæcst. þriƿa todæȝ ær se hana craƿe;
62 þa eode petrus ut and biterlice ƿeop:
63 and þa ðe þæne hælend heoldon hine bysmrodon and beoton:
64 and oferƿruȝon hys ansyne and þurhsun his nebb: and ahsodon hyne. aræd. hƿylc ys. se ðe þe sloh;
65 And maneȝa oðre þinȝ hiȝ him to cƿædon dysiȝende;
66 And þa ða dæȝ ƿæs þa toȝædere comun þæs folces yldran and þara sacerda ealdermenn and boceras and læddon hine to hyra ȝemote and cƿædon; Seȝe us ȝifþu sy crist;
67 þa cƿæþ he þeah ic eoƿ secȝe ȝe me ne ȝelyfaþ.
68 þeh ic eoƿ ahsiȝe ȝe ne andsƿariað me ne ne forlætað;
69 Heonun forð bið mannes sunu sittende on ȝodes mæȝnes sƿyþran healfe;
70 þa cƿædon hiȝ ealle. eart þu ȝodes sunu; þa cƿæð he ȝe secȝað þæt ic eom;
71 And hiȝ cƿædon. hƿi ȝyrne ƿe ȝyt ȝeƿitnesse. sylfe ƿe ȝehyrdon of hys muðe;
Þrie and Tƿentiȝoðe Heafodƿeard
[edit]1 þa aras eall hyra meneȝeo and læddon hine to pilate
2 and aȝunnon hyne ƿreȝan and cƿædon; þisne ƿe ȝemetton forlhƿyrfende ure þeode: and forbeodende þæt man þam casere ȝafol ne sealde. and seȝð þæt he si crist cyninȝ;
3 þa ahsode pilatus hine eart þu iudea cininȝ; þa andsƿarude he þu hit seȝst;
4 þa cƿæð pilatus to þam ealdrum and þam ƿerede ne finde ic nanne intinȝan on þysum men;
5 þa hlyddon hiȝ and cƿædon. he astyrað þis folc lærende þurh ealle iudeam aȝynnende of ȝalilea oð hider;
6 þa pilatus ȝehyrde ȝalileam. he ahsude hƿæðer he ƿære ȝalileisc man;
7 and þa he ȝecneoƿ þæt he ƿæs of herodes anƿalde: he hine aȝen sende to herode. he ƿæs on þam daȝum on hierusalem;
8 Soðlice herodes faȝnude þa he þæne hælend ȝeseah. mycelre tide he ƿilnode hine ȝeseon forþam ðe he ȝehyrde mycel be him; and he hopode þæt he ȝesaƿe sum tacen þe fram him ȝeƿurde;
9 þa ahsode he hine maneȝum ƿordum and he naht ne andsƿarude;
10 þa stodon þara sacerda ealdras hine anrædlice ƿreȝende:
11 þa oferhoȝode herodes hine mid hyrede: and bysmrode hine ȝescrydne hƿitum reafe: and hyne aȝen sende to pilate;
12 And on þam dæȝe ƿurdun herodes and pilatus ȝefrynd: Soðlice hiȝ ƿæron ær ȝefynd him betƿynan;
13 þa cƿæð pilatus to þara sacerda ealdrum and duȝuðe ealdrum and to þam folce.
14 ȝe brohton me þisne man sƿylce he þis folc forhƿyrfde. and nu ic beforan eoƿ ahsiende. ic nanne intinȝan findan ne mæȝ on þisum men ofþam þe ȝe hine ƿreȝað
15 ne furðun herodes; Ic hine sende aȝen to him and him naht þæslices deaðe ȝedon ƿæs.
16 ic hine ȝebetne forlæte;
17 (Niede he sceolde him li forȝyfan-l anne to hyra freolsdæȝe.)
18 þa hrymde eall þæt folc ætȝædere and cƿæþ; Nim þisne and forȝyf us barrabban
19 (--)
20 Eft spæc pilatus to him and ƿolde forlætan þæne hælend;
21 þa hrymdon hiȝ and cƿædon ahoð hine ahoð hine;
22 þa cƿæð he to him þriddan siðe. hƿæt dyde þes yfeles. ne mette ic nan þinȝ yfeles on þissum men þæt he si deaþes scyldiȝ. ic hine þreaȝe and forlæte;
23 And hiȝ astodon and mycelre stefne bædon þæt he ƿære ahanȝen; and hyra stefna sƿiðredon:
24 ----------
25 and he forȝef him þæne þe ƿæs for manslyhte and sumere sace on cƿerterne. þone hi bædon and þæne hælend he sealde to hyra ƿillan;
26 And þa hiȝ hine læddon hi ȝefenȝon sumne cyreniscne simonem. se com of þan tune and þa rode him on setton þæt he hi bære æfter þam hælende.
27 him fylide mycel ƿered folces and ƿifa þa hine heofun and ƿeopun;
28 þa cƿæþ se hælend beƿend eala dohtra hierusalem: nelle ȝe ofer me ƿepan: ac ƿepað ofer eoƿ sylfe. and ofer eoƿer bearn.
29 forþam þa daȝas cumað on þam hiȝ cƿeþað. eadiȝe synt þa untymyndan and innoþas þe ne cendun and þa breost þe ne sictun.
30 þonne aȝynnað hiȝ cƿeðan to þam muntum feallað ofer us. and to beorȝum oferƿreoð us.
31 forþam ȝif hiȝ on ȝrenum treoƿe þas þinȝ doð hƿæt doð hiȝ on þam driȝean;
32 And mid him ƿæron ȝelædde tƿeȝen manfulle þæt hiȝ ƿæron ofsleȝene;
33 And syððan hiȝ comon on þa stoƿe þe is ȝenemned caluarie þæt is heafodpannan stoƿ. þar hiȝ hine henȝon and anne sceaþan on his sƿiðran healfe and oðerne on his ƿynstran;
34 þa cƿæð se hælend: fæder. forȝyf him forþam hiȝ nyton hƿæt hiȝ doð; Soðlice hiȝ dældon hys reaf and ƿurpun hlotu.
35 and þæt folc stod ȝeanbidiende: and þa ealdras hine tældon mid him and cƿædon; Oþre he ȝehælde ȝehæle hine sylfne ȝif he siȝ ȝodes ȝecorena;
36 And þa cempan hine by s mredon and him eced brohton
37 and þus cƿædon; Ȝif þu si iudea cininȝ ȝedo þe halne;
38 þa ƿæs his of erȝeƿrit of er hine aƿriten: ȝreciscum stafum and ebreiscum. þis is iudea cininȝ;
39 An of þam sceaþum þe mid him hanȝode hine ȝremede and cƿæþ; Ȝif þu crist eart ȝehæl þe sylfne and unc;
40 þa andsƿarude se oþer and hine þreade and cƿæþ; Ne þu ȝod ne ondrætst þæt ðu eart on þære ylcan ȝenyðerunȝe.
41 and ƿyt ƿitodlice be uncer ærdædum onfoð; Soðlice þes naht yfeles ne dyde
42 and he cƿæþ to þam hælende; þrihten. ȝemun þu me þonne þu cymst on þin rice;
43 þa cƿæþ se hælend to him; Todæȝ þu bist mid me on paradiso;
44 þa ƿæs nean seo syxte tid. and þystro ƿæron ofer ealle eorþan oð þa niȝoþan tide.
45 and sunne ƿæs aþystrod and þæs temples ƿahryft ƿearð toslyten onmiddan;
46 þa cƿæð se hælend clypiende mycelre stefne; Fæder ic bebeode minne ȝast on þinre handa. and þus cƿeþende he forþferde;
47 þa se hundredman ȝeseah þæt þar ȝeƿorden ƿæs. he ȝod ƿuldrode and cƿæð; Soþlice þes man ƿæs rihtƿis:
48 and eall ƿered þe æt þisse ƿæfersynne ƿæron and ȝesaƿon þa þinȝ þe ȝeƿurdon. ƿæron aȝen ȝeƿende hyra breost beoton;
49 þa stodon ealle hys cuþan feorran: and þa ƿif þe him fyliȝdon fram ȝalilea þas þinȝ ȝeseonde:
50 and þa an man on naman iosep: se ƿæs ȝerefa ȝod ƿer and rihtƿis:
51 (þes ne ȝeþƿærode hyra ȝeþeahte and hyra dædum) fram arimaþia iudea ceastre se sylfa ȝeanbidude ȝodes rice.
52 þes ȝenealæhte to pilate and bæd þæs hælendes lichaman
53 þa ƿif þe him fyliȝdon þe comon mid him of ȝalilea hiȝ ȝesaƿon þa byrȝene. and hu his lichama aled ƿæs
54 And þa ƿæs se dæȝ parasceue þæt is ȝeȝearƿunȝe: and sæterdæȝ onlyhte;
55 þa ƿif þe him fyliȝdon þe comon mid him of ȝalilea hiȝ ȝesaƿon þa byrȝene. and hu his lichama aled ƿæs
56 and hiȝ cyrdon. and ȝearƿodun ƿyrtȝemanȝ and sealfa and on sæterndæȝ hiȝ ȝestildon æfter bebode;
Feoƿer and Tƿentiȝoðe Heafodƿeard
[edit]1 On anum restedæȝe sƿyþe ær on dæȝered hiȝ comun to þære byrȝene and bæron mid him þa ƿyrtȝemanȝ þe hi ȝeȝearƿodon.
2 and hiȝ ȝemetton þæne stan aƿyltne ofþære byrȝene;
3 And þa hi into þære byrȝene eodon. hiȝ ne ȝemetton na þæs hælendes lichaman;
4 And þa ƿæs ȝeƿorden þa hiȝ on mode afæryde ƿæron be þyson þa stodon tƿeȝen ƿeras ƿið hiȝ on hƿitum reafe:
5 and þa hiȝ adredon and hyra andƿlitan on eorþan hyldun hiȝ cƿædon to him; Hƿi sece ȝe lybbendne mid deadum.
6 nis he her ac he aras: ȝeþencað hu he spæc ƿið eoƿ þa ȝyt þa he ƿæs on ȝalilea
7 and cƿæð; þæt mannes sunu bið ȝeseald on handa synfulra manna and beon ahanȝen and þy þriddan dæȝe arisan.
8 and hiȝ ȝemundon his ƿorda
9 and hiȝ ȝeƿendon fram þære byrȝene and cyddon eall þis þam endlufenum and eallum oðrum
10 Soþlice ƿæs maria maȝdalene. and iohanna. and maria iacobi. and oðre þe mid him ƿæron þa sædon þas þinȝ þam apostolum
11 and þas ƿord ƿæron ȝeþuhte beforan him sƿa ƿoffunnȝ and hiȝ ne ȝelyfdon him;
12 þa aras petrus and arn to þære byrȝyne. and alutende he ȝeseah þa linƿæda sylfe alede. and he ferde ƿundriȝende þæs þar ȝeƿorden ƿæs.
13 and þa ferdon tƿeȝen of him on þæt castel þæt ƿæs on fæce syxtiȝ furlanȝa fram hierusalem
14 on naman emaus: and hiȝ spæcon him betƿynan be eallum þam þe þar ȝeƿordene ƿæron;
15 And þa hiȝ spelledon and mid him smeadon: se hælend ȝenealæchte and ferde mid him;
16 Soðlice hyra eaȝan ƿærun forhæfde þæt hiȝ hine ne ȝecneoƿun.
17 and he cƿæð to him hƿæt synt þa spæca þæ ȝyt recceað inc betƿynan ȝanȝende. and synt unrote;
18 þa andsƿarude him an. þæs nama ƿæs cleofas and cƿæð; Eart þu ana forƿrecen on hierusalem. and nystest þu þa þinȝ þe on hyre ȝeƿordene synt on ðysum daȝum;
19 He sæde þa: hƿæt synt þa þinȝ; And hiȝ sædon be þam nazareniscean hælende: se ƿæs ƿer and ƿiteȝa mihtiȝ. on spæce and on ƿeorce beforan ȝode and eallum folce:
20 and hu hine sealdun þa heahsacerdas and ure ealdras on deaðes ȝenyþerunȝe and ahenȝon hine.
21 ƿe hopedon þæt he to alysenne ƿære israhel; and nu is se ðridda dæȝ todæȝ þæt ðis ƿæs ȝeƿorden:
22 and eac sume ƿif of urum us breȝdon. þa ƿæron ær leohte æt þære byrȝene.
23 and na his lichama ȝemettun: hiȝ comon and sædun þæt hiȝ ȝesaƿun enȝla ȝesihðe. þa secȝað hine lybban.
24 and þa ferdun sume of urum to þære byrȝyne and sƿa ȝemetton sƿa þa ƿif sædon hine hiȝ ne ȝesaƿon;
25 þa cƿæð se hælend to him eala dyseȝan and on heortan læte to ȝelyfenne eallum þam þe ƿiteȝan spæcon.
26 hu ne ȝebyrede criste þas þinȝ þoliȝean. and sƿa on his ƿuldor ȝan;
27 And he rehte him of moyse and of eallum haliȝum ȝeƿritum þe be him aƿritene ƿæron;
28 And hiȝ ȝenea læ hton þam castele þe hiȝ to ferdun and he dyde sƿylce he fyr faran ƿolde
29 and hiȝ nyddon hyne and cƿædon. ƿuna mid unc forþam þe hit æfenlæcð and se dæȝ ƿæs ahyld. and he ineode þæt he mid him ƿunude;
30 and þa he mid him sæt he onfenȝ hlaf and hine bletsude and bræc and him ræhte;
31 þa ƿurdon hyra eaȝan ȝeopenude and hiȝ ȝecneoƿon hine and he ȝeƿat fram him.
32 And hiȝ cƿædon him betƿynan næs uncer heorte byrnende þa he on ƿeȝe ƿið unc spæc. and unc haliȝe ȝeƿritu ontynde;
33 And hiȝ arison on þære ylcan tide and ƿendon to hierusalem and ȝemetton endlufan ȝeȝaderude and þa ðe mid him ƿæron:
34 and cƿædun þæt drihten soðlice aras and simone ætyƿde;
35 And hiȝ rehton þa þinȝ þa ðe on ƿeȝe ȝeƿordene ƿæron: and hu hiȝ hine oncneoƿun on hlafes brice;
36 Soðlice þa hiȝ þis spræcon se hælend stod on hyra midlene. and sæde him. sib sy eoƿ ic hit eom ne ondræde ȝe eoƿ;
37 þa ƿæron hiȝ ȝedrefede and afærede and hiȝ ƿendon þæt hiȝ ȝast ȝesaƿon;
38 And he sæde him hƿi synt ȝe ȝedrefede and ȝeþancas on eoƿre heortan astiȝað;
39 Ȝeseoð mine handa and mine fet þæt ic sylf hit eom. ȝrapiað. and ȝeseoð þæt ȝast næfþ flæsc and ban. sƿa ȝe ȝeseoð me habban;
40 And þa he þis sæde he æteoƿde him fet and handa;
41 þa cƿæð he to him þa hiȝ þa ȝyt ne ȝelyfdon and for ȝefean ƿundredon; Hæbbe ȝe her æniȝ þinȝ to etenne
42 and hiȝ brohton him dæl ȝebræddes fisces and beobread;
43 And þa he æt beforan him he nam þa lafa and him sealde
44 and cƿæð to him; þis synt þa ƿord þe ic spæc to eoƿ þa ic ƿæs þa ȝyt mid eoƿ forþam þe hit is neod þæt beon ealle þinȝ ȝefyllede þe be me aƿritene synt on moyses æ. and on ƿiteȝum and on sealmum be me;
45 þa atynde he him andȝyt þæt hiȝ onȝeton haliȝe ȝeƿritu
46 and he cƿæð to him þæt ðus is aƿriten and þus ȝebyrede crist þolian: and þy ðriddan dæȝe of deaðum arisan
47 and beon bodud on his naman dædbote and synna forȝyfenesse on ealle þeoda: aȝynnendum fram hierusalem;
48 Soðlice ȝe synt þinȝa ȝeƿitan
49 and ic sende on eoƿ mines fæder behat; Sitte ȝe on ceastre oð ȝe syn ufene ȝescrydde;
50 Soðlice he ȝelædde hiȝ ut on beþaniam and he bletsode hiȝ his handum up ahafenum.
51 and hit ƿæs ȝeƿorden þa he bletsude hiȝ. he ferde fram him and ƿæs fered on heofen.
52 and hiȝ ȝebiddende hiȝ ȝehƿurfon on hierusalem mid mycelum ȝefean.
53 and hiȝ ƿæron symle on þam temple ȝod herȝende and hyne eac bletsiȝende. AMEN.